Στις 20/7/1987,  ένας καύσωνας  που κράτησε  μια σχεδόν βδομάδα, με θερμοκρασίες συνηθισμένες στην Ελλάδα  για την εποχή από 40-44  βαθμούς,  συνδυάστηκε με το θάνατο 1300 ανθρώπων (κατά άλλους 1.500), όλων των ηλικιών,  αλλά περισσότερων ευπαθών ομάδων (άρρωστοι, ηλικιωμένοι ) και αποδόθηκε στο συγκεκριμένο «ακραίο καιρικό φαινόμενο».  Στο μεταξύ,  πολιτεία, αρμόδιοι και σχετικοί με την υγεία παράγοντες, αλλά προπαντός τα Μέσα παραπληροφόρησης («Τύπος») της εποχής, ΟΛΟΙ, μηδενός εξαιρουμένου απέδωσαν τους θανάτους αυτούς ΜΟΝΟ και αποκλειστικά  στον καύσωνα και πουθενά αλλού.

Αν ρίξει κανείς μια ματιά στις εφημερίδες της εποχής, θα συγκλονιστεί ,αν είναι υποψιασμένος για το τί συνέβη εκείνη τη χρονιά με τους συγκεκριμένους θανάτους, όχι μόνο από τα ανεύθυνα και  τρομακτικά ρεπορτάζ της εποχής (από δημοσιογραφίσκους, που σήμερα εξελίχθηκαν σε…αστέρες) ,  με τα πτώματα, σαν  να ήταν «Κατοχή»,τσουβαλιασμένα, ακόμα και σε… βαγόνια τρένων, αλλά και με την παντελή επίσης  ανευθυνότητα  της τότε κυβέρνησης και των ειδικών (γιατροί, ιατροδικαστές)  που απέδιδαν άπαντες, χωρίς καμιά αμφιβολία, τους θανάτους εκείνους στον καύσωνα των…44 βαθμών. Σαν οι καύσωνες να ήταν πρωτάκουστο και ασυνήθιστο φαινόμενο στην Ελλάδα!

΄Οσοι έχουμε μια κάποια ηλικία σήμερα και εκείνη τη χρονιά ζήσαμε ως ενήλικες την τραγωδία με θύματα χιλιάδες νεκρούς, αλλά προπαντός, αυτοί  που διαθέτουν  στοιχειώδη μνήμη και  κρίση, είμαστε από τότε υποψιασμένοι πως ο δολοφόνος δεν έπρεπε να αναζητηθεί στο συνηθισμένο για τη χώρα μας καύσωνα, που κάποια καλοκαίρια χτυπάει ακόμα και 50άρια, αλλά σε άλλη αιτία. Κι αυτό δε χρειαζόταν  και πολύ μυαλό να το αντιληφθεί κανείς,  αν λάβει  υπόψη του  το εξής.

Από τα στοιχεία που διαθέτουμε τόσο από τη Μετεωρολογική υπηρεσία, αλλά και από προσωπικά αρχεία σχετικών επιστημόνων ,ακόμα και από τον προ-προηγούμενο αιώνα , δεν ήταν λίγες οι φορές  που οι καύσωνες τα καλοκαίρια στη χώρα μας, όντως έφταναν τους 50 βαθμούς και κρατούσαν μέρες. Παραθέτουμε ένα σχετικό πίνακα:

ΚΑΙΡΙΚΑ ΦΑΙΝΟΜΕΝΑ

Τέτοιο κακό, όμως, να θρηνεί  η χώρα ,όπως  με τον ηπιότερο του 1987 ,αναλογικά με άλλες, παλιότερες χρονιές, καύσωνα,  1.300 ίσως και περισσότερους νεκρούς, δεν ξανάγινε. Αλλά, έστω κι  αν υπήρχαν νεκροί τα παλιότερα χρόνια, θα ήταν στις ευπαθείς ομάδες και σίγουρα «μετρημένοι στα δάχτυλα των δυο χεριών».

Πέρα, όμως,  από τα επιστημονικά ,στατιστικά αρχεία, αλλά και από τον «Τύπο» τουλάχιστον των τελευταίων 150 χρόνων, όσοι έχουμε ασφαλή και πρωτίστως ανεπηρέαστη μνήμη, θυμόμαστε πολύ καλά πως έτσι ήταν  τα πράγματα σχετικά με τους καύσωνες ,όπως ακριβώς τα διασταυρώνουμε σήμερα και από τα στατιστικά στοιχεία, που έχουμε υπόψη μας.  Ο γράφων για παράδειγμα, τη δεκαετία το ’70 υπήρξε φανατικός ….κατασκευαστής-ιδιοκτήτης ερασιτεχνικού ραδιοφωνικού σταθμού. Μια μεγάλη (κρυφή) κεραία στην ταράτσα του σπιτιού μας στο Περιστέρι και κάτι παλιατζούρες  μηχανήματα αγορασμένα  από το Μοναστηράκι ή δανεικά από άλλους  φίλους «ερασιτέχνες» ,ήταν ο εξοπλισμός  του σταθμού (σε διάστημα πέντε χρόνων άλλαξε 6 ονόματα!), που μετέδιδε κυρίως τα βράδια μουσικούλα  όλων των ειδών και των εποχών και αφιερώσεις.

Μάλιστα, για πληρέστερη ικανοποίηση των ακροατών,  το πρόγραμμα διέθετε και πεντάλεπτες σύντομες  ειδήσεις στα ενδιάμεσα, κυρίως κοινωνικές και…ποδοσφαιρικές. Μια από τις ειδήσεις μας ήταν και η πληροφόρηση των ακροατών  για τον καιρό από το δελτίο  του εθνικού τότε ραδιοφώνου.

Θυμάμαι, λοιπόν,  πολύ καλά πως κάποια καλοκαίρια, Ιούλη συνήθως μήνα,  η…εκφώνηση της είδησης από το ερασιτεχνικό μας εκείνο ραδιόφωνο, ήταν κάπως έτσι. «Σήμερα η θερμοκρασία στη Φιλαδέλφεια κυμάνθηκε από 40 έως 45 βαθμούς κελσίου ΥΠΟ ΣΚΙΑΝ.» ΄Ετσι ακριβώς. ΄Εχω την εντύπωση πως στην Αττική είχαν «σταθμό» τότε στη Φιλαδέλφεια και έδιναν από εκεί την υψηλότερη  θερμοκρασία της Αττικής. Αυτό δεν το γνωρίζω  ακριβώς, αλλά γνωρίζω, όμως, τί μεταδίδαμε  στο ερασιτεχνικό εκείνο δελτίο ειδήσεων του σταθμού μας. Και ήταν αυτό που ακούσατε: «Υπό σκιάν» το θερμόμετρο έδειχνε και 45 βαθμούς τη δεκαετία του ΄70.  Όμως, νεκρούς από τους τότε καύσωνες δε θυμάμαι να μεταδώσαμε ποτέ, ούτε οι ερασιτέχνες ούτε οι «εθνικοί» σταθμοί  (κανάλια-ραδιόφωνα).

Κι αν οι νεότεροι αναρωτηθούν πώς αντιμετωπίζαμε  τότε αυτές τις υψηλές θερμοκρασίες, θα λέγαμε …κανονικά.  Στις πόλεις είχαμε μεγάλους  και αποτελεσματικούς ανεμιστήρες.  Συνήθως ,κρέμονταν από τα ταβάνια.  Αλλά και μικρά με μπαταρίες ανεμιστηράκια,  που έδιναν δροσιά και ανακούφιση. Κι ακόμα βεντάλιες, ελαφρύ ντύσιμο, μπόλικο νερό, σκιερά μέρη, βρέξιμο  με το λάστιχο τους τοίχους και τις ταράτσες των σπιτιών.

Και  αντιμετωπιζόταν μια χαρά   ο καύσωνας. Ούτε που τον καταλαβαίναμε οι περισσότεροι .Και στην επαρχία, ακόμα καλύτερα, ως παιδί θυμάμαι . Το «Σταμνάκι» και η «Παραβόλα» για μπάνιο ολόγυμνοι, οι δροσιές στο ρέμα στα Ποτσέικα, οι καστανιές και οι καρυδιές στους λόγγους στο Κουφόπουλο, αλλά προπαντός τα ψηλά, Μανιάτικα ΠΕΤΡΙΝΑ σπίτια μας ,με τοίχο πάνω από 70 εκατοστά πάχος και κεραμίδια στη σκεπή, ήταν ο αποτελεσματικότερος τρόπος αντιμετώπισης των υψηλών θερμοκρασιών ,που τότε ,δεκαετία του ’60, στην Ανδρίτσαινα, δεν είχαμε θερμόμετρα να τις μετρήσουμε.Σίγουρα, όμως, τώρα που το σκέφτομαι, μπορεί και να χτυπούσαν 45αρια και περισσότερο .Καύσωνες μεν, αλλά χωρίς… νεκρούς και τραυματίες.

Κι αφού έτσι  έχουν τα πράγματα, αφού ανέκαθεν η χώρα χτυπιέται  από καύσωνες,  τι έγινε το 1987 ξαφνικά και 1300 συνάνθρωποι σε όλη  τη χώρα με 40-44 βαθμούς  σε μια εβδομάδα μέσα, πέθαναν και άλλοι γλύτωσαν παρά τρίχα;  Οι επιλήσμονες συμπατριώτες μας, έχουν την απάντηση βέβαια, που δεν επιδέχεται κιόλας αμφισβήτηση. (Και πώς να μην την έχουν; Πώς το έλεγε ο σοφός; «Αν κάποιοι ξέρουν τα πάντα, ακόμα και όσα δε γνωρίζουν οι  ειδικοί,  τα ξέρει   ο…κόσμος»!). Σου  δίνουν, λοιπόν,  την εξήγηση και… σε στέλνουν αδιάβαστο «Δεν υπήρχαν  τότε, το 1987, κλιματιστικά και γι΄αυτό πέθαιναν σαν μύγες»!  Μάλιστα.  Και ξεμπερδεύουν με την αφελή τούτη εξήγηση. Κι αν τους πεις ,μα είχαμε ανεμιστήρες, άλλα μέσα και ακόμα πιο ψηλές θερμοκρασίες από το 1987, παλιότερα, αλλά δεν πεθαίναμε ,κουνάνε το κεφάλι και σου λένε… «άλλα λόγια να αγαπιόμαστε».

Την ευθύνη της δολοφονίας και μάλιστα εν ψυχρώ, και όχι ως ηθικοί, αλλά ως φυσικοί αυτουργοί, 1300 ανθρώπων ,μπορεί και παραπάνω, τη φέρουν αποκλειστικά οι ιδοκτήτες και οι υπάλληλοι-δημοσιογράφοι  της  εμπορικής  δημοσιογραφίας της εποχής.  Το 1987  ήταν  η σημαδιακή χρονιά που τα «αρπακτικά» ,οι επενδυτές,  έμποροι της είδησης, της πληροφορίας, της διαφήμισης, που στην Ελλάδα την (κατ)είχε αποκλειστικά τα κρατικά κανάλια και ραδιόφωνα, είχαν ξεκινήσει έναν άνευ προηγουμένου    πόλεμο με μπροστάρηδες  τους πολιτικούς («τοπικοί άρχοντες» μερικοί) της Δεξιάς κυρίως παράταξης, που ζητούσαν ελεύθερο, ιδιωτικό ραδιόφωνο και κανάλια . Όχι, πως εκόπτοντο οι καραδεξιοί  ΄Εβερτ, Ανδριανόπουλος, Κούβελας και λοιπός κομματικός συρφετός  για την ελεύθερη ενημέρωση-διακίνηση ιδεών, βέβαια,  τον  πλουραλισμό και την ελευθεροτυπία. Στην ουσία, και, όπως πάντα, οι «σκληροί» αυτοί πολιτικοί, πρωτοστατούσαν σε εκείνο τον πόλεμο ως ενεργούμενα  των εφοπλιστών και των εκδοτών. Εντολές διεκπεραίωναν. Τα συμφέροντα εκείνων εξυπηρετούσαν. Με πρώτο και καλύτερο τον πρόσφατα αποθανόντα (ατιμώρητος κι αυτός) Μίνωα Κυριακού, ο οποίος, λίγο μετά,  την ίδια  χρονιά,  ξεκίνησε τη λειτουργία   τον ΑΝΤΕΝΑ σε ραδιόφωνο και ενάμιση χρόνο περίπου  αργότερα και το κανάλι.

Ας δούμε τον Τύπο της εποχής τι έγραφε για το συγκεκριμένο θέμα:

…Το 1987 αποτελεί έτος σταθμό για τα τηλεοπτικά δεδομένα καθώς για πρώτη φορά εκφράζεται έντονα η βούληση των δήμων να σπάσουν το κατεστημένο της ΕΡΤ, αρχικά μεταδίδοντας δορυφορικά προγράμματα και στη συνέχεια το δικό τους τηλεοπτικό κανάλι. Το ραδιόφωνο αρχίζει ήδη να απελευθερώνεται, η τηλεόραση όμως συναντά αρκετά εμπόδια καθώς είναι σαφές ότι δεν υπάρχει πολιτική βούληση για κάτι τέτοιο. Οι ιστορίες με τις επιδρομές των ΜΑΤ στη Θεσσαλονίκη εναντίων των πομπών του δήμου γίνονται καθημερινά πρωτοσέλιδο στις εφημερίδες και αποτελούν την αιτία για έντονη πολιτική διαμάχη. 

Ήταν το 1987, όταν οι μεγάλοι δήμαρχοι της παράταξης της ΝΔ (Έβερτ, Ανδριανόπουλος, Κούβελας) συμφώνησαν να συστήσουν αντιπολιτευτικό μέτωπο ιδρύοντας δημοτικούς ραδιοφωνικούς σταθμούς σε Αθήνα, Πειραιά και Θεσσαλονίκη. Έτσι συστήθηκαν και λειτούργησαν ο Αθήνα 9,84, το Κανάλι 1 Πειραιά και το FM 100, υπ’ ευθύνη των δήμων στους οποίους ανήκαν».(Μeta journalism, Χρονολόγιο Δημιουργίας Ελεύθερης Τηλεόρασης (1987-1997) και   https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9A%CE%B1%CF%84%CE%AC%CE%BB%CE%BF%CE%B3%CE%BF%CF%82_%CF%81%CE%B1%CE%B4%CE%B9%CE%BF%CF%86%CF%89%CE%BD%CE%B9%CE%BA%CF%8E%CE%BD_%CF%83%CF%84%CE%B1%CE%B8%CE%BC%CF%8E%CE%BD_%CF%84%CE%B7%CF%82_%CE%95%CE%BB%CE%BB%CE%AC%CE%B4%CE%B1%CF%82

Τον  Ιούλη , επομένως,  το 1987, μαζί με το συνηθισμένο  καύσωνα των 40-44 βαθμών, είχαμε και μια  πρωτοφανή  για τα ελληνικά δεδομένα “ραδιοφω(ο)νική» έκρηξη , επίθεση, εισβολή στην παραδοσιακή  πληροφόρηση, αλλά ως δεινή  παραπληροφόρηση από πολλές μεριές.  Τα νέα ιδιωτικά, κυρίως δημοτικά ραδιόφωνα, μετέδιδαν, ανεξέλεγκτα,  προκλητικά,   θρασύτατα  ό,τι τους κατέβαινε. ΄Ενας καταιγισμός ψεύτικων,  κατασκευασμένων  ειδήσεων, με σκοπό η νέα καπιταλιστική ,εμπορική εισβολή  των ιδιωτικών, ραδιοφωνικών αυτών  σταθμών,  να δείξει τη δύναμη και την υπεροχή τους  έναντι των κρατικών ΜΜΕ.  Και ειδικά τη σημασία ,την αξία της διαφημιστικής πλύσης εγκεφάλου  εμπορικών προϊόντων για κατανάλωση. Από κοντά,  οι τότε εφημερίδες και τα περιοδικά, φυσικά.

Ανεύθυνα  «παιδάκια» με ένα μικρόφωνο  στο χέρι  και  φωνή απόγνωσης, πανικού, υστερίας, ως «πρόβα τζενεράλε» της επερχόμενης λαίλαπας της παραπληροφόρησης και της τρομοκρατίας της εμπορικής δημοσιογραφίας, αλλά και «σοβαρές» εφημερίδες και περιοδικά, μετέδιδαν-διέδιδαν από παντού την είδηση πως ναι,  μεν,  δεν… ενέσκηψε στις 20 Ιούλη 1987 πάλι «Τούρκος» στην  Κύπρο ,όπως την ίδια ημερομηνια το 1974,αλλά  το ίδιο επικίνδυνος ,επέπεσε επί του πληθυσμού φονικότατος καύσωνας, επικινδυνότερος και από  τον εισβολέα στο πολύπαθο νησί.

Αν θυμηθεί κανείς από τους πιο μεγάλους, εκείνες τις εκπομπές και μάλιστα με ΕΚΤΑΚΤΑ ΔΕΛΤΙΑ ΕΙΔΗΣΕΩΝ, πρωτοφανή για την εποχή, αλλά και τον τρόπο εκφώνησης ,που προκαλούσε πανικό και υστερία, μπορεί  να αντιληφθεί τι συνέβη σε έναν πληθυσμό, άμαθο από τέτοια προπαγάνδα. Ειδικά στις ευπαθείς ομάδες, που πληροφορούνταν εκτάκτως από τις «σειρήνες» που ούρλιαζαν στα ραδιόφωνα ή από κρεμασμένους πηχιαίους τίτλους στα περίπτερα, πως… κινδυνεύουν  από στιγμή  σε στιγμή, λόγω καύσωνα. Πως είναι πολύ πιθανό  να μην  αντέξουν και  θα πεθάνουν   γέροντες, άλλοι βαριά άρρωστοι και ευπαθείς ομάδες! Ένα  πραγματικά όργιο φημών, ένα οργανωμένο  σοκ, από τη νέα μορφή παραποιημένης πληροφόρησης, που είχε σκοπό την ισοπεδωτική επικράτηση και το κέρδος.

Την τρομοκρατία και  τον εκφοβισμό   του πληθυσμού  με  την επίδειξη  της νέας τρομερής  ενσκήψασας δύναμης,  της  εισβολής της ιδιωτικής, κερδοφόρας επιχείρησης  της εμπορικής  δημοσιογραφίας  το 1987,   τα εισέπραξε ο ελληνικός λαός με  1300 μπορεί και περισσότερους νεκρούς!  Και οι  εφοπλιστές, οι εκδότες, οι επιχειρηματίες οι δημοσιογράφοι εκείνη τη χρονιά στην Ελλάδα …”έτριβαν τα χέρια» τους. Απέδειξαν,  όχι απλά πως μπορούν να  επηρεάσουν  τις μάζες,  αλλά και να τις κατευθύνουν   εντελώς, ως  άβουλα όντα, ως «τάμπουλα ράζα».

Μια ομαδική υστερία, ο τρόμος, λένε οι ειδικοί, μπορεί να καταβάλουν  ακόμα και υγιή άτομα και να προκαλέσει σωματικά άλγη, ακόμα και θάνατο από  πολλές  και ξαφνικές παθήσεις. Πόσο μάλλον σε ασθενείς ή σε ευπαθή άτομα, όπως ήταν τα περισσότερα που πέθαναν το 1987,  όχι από τον  καύσωνα, αλλά από τα εμφράγματα, τα εγκεφαλικά, την ψυχική υπερένταση, την αγωνία  και τα άλλα όμοια, έκτακτα περιστατικά. Και όλες αυτές οι φοβερές παρενέργειες,  αποτέλεσμα του πανικού και της ομαδικής  σύγχυσης ,που προκάλεσαν τα αρπακτικά, οι «ύαινες»  της πρωτοεμφανιζόμενης τότε, ιδιωτικής,  εμπορικής δημοσιογραφίας και της βιομηχανίας παραπληροφόρησης.

Ο καλός «σινεμάνθρωπος»  Γούντι ΄Αλλεν  με την ταινία  του  «Τo Rome with Love», έδωσε μια εξαιρετική και άκρως αποκαλυπτική εικόνα για τη δύναμη επιρροής  που έχει στις μάζες  η εγκληματική χρησιμοθηρία  των ιδιοκτητών της βιομηχανίας παραπληροφόρησης-ακροάματος-θεάματος   και των υπαλλήλων τους δημοσιογράφων, «ο καλύτερος των οποίων έχει σκοτώσει τη μάνα του», όπως λένε οι ίδιοι στο συνάφι τους.

Ας δούμε-θυμηθούμε  εκείνη τη σκηνή από την ταινία με τον υπέροχο  Ιταλό κωμικό Ρομπέρτο Μπενίγκνι:

(https://www.youtube.com/watch?v=HhPW6cnNUf8)

Roberto Benigni

Υ.Γ. Ζητήσαμε  πρόσφατα  από πολλά ραδιόφωνα της εποχής, που λειτουργούν ακόμα από τότε ή άλλαξαν ιδιοκτήτη ή επωνυμία, να μας επιτρέψουν να ηχογραφήσουμε από τα αρχεία τους τα  έκτακτα δελτία ειδήσεων και τις διαφημίσεις   εκείνης της φοβερής παραπληροφόρησης.  Ούδείς απάντησε. ΄Οταν επανήλθαμε με απειλή πως θέλουμε να τα υποβάλουμε με αναφορά στον εισαγγελέα του Αρείου πάγου,  2  απ΄αυτά  απάντησαν,  αλλά αρνητικά, επειδή δεν υπήρχαν…αρχεία στο σταθμό από εκείνη τη χρονιά ,δικαιολογήθηκαν. Όμως, όλοι γνωρίζουμε πως δεν υπάρχει κρατικός ή ιδιωτικός σταθμός (ραδιόφωνο, κανάλι) και μάλιστα «δημοτικά»,  που να μη διαθέτουν αρχείο εκπομπών τους από την αρχή της λειτουργίας τους.  Πανάθλια φάρα! Χείριστοι  εγκληματίες!