Όταν δύο αυταρχικές  ηγεσίες επενδύουν στον φόβο, η Ευρώπη μετατρέπεται σε σκηνή ιδεολογικού πολέμου.

Ο Τραμπ προβλέπει τον «αφανισμό» της Ευρώπης, αναπαράγοντας μια ιδεολογική αφήγηση φόβου που αγκαλιάζει αμέσως το Κρεμλίνο. Η απειλή δεν είναι η μετανάστευση αλλά η προσπάθεια δύο αυταρχικών ηγετών να επιβάλουν παρωχημένα πρότυπα και να παρουσιάσουν την ποικιλία ως παρακμή. Η Ευρώπη χρειάζεται αυτοπεποίθηση και όχι επιστροφή σε αντιδραστικά τοτέμ.

_______

Η Διοτίμα γράφει:

Η νέα Στρατηγική Εθνικής Ασφάλειας που εξέδωσε η κυβέρνηση Τραμπ παρουσιάζει την Ευρώπη ως ήπειρο σε «υπαρξιακό κίνδυνο». Η αφήγηση αυτή, που αγκαλιάστηκε αμέσως από το Κρεμλίνο, δεν αποτελεί απλή γεωπολιτική ανησυχία. Αποτελεί μια συντονισμένη επιχείρηση ιδεολογικής πίεσης προς έναν ευρωπαϊκό χώρο που αναζητά ακόμη το όραμα και την ενότητά του.

Η προειδοποίηση Τραμπ ότι «η Ευρώπη κινδυνεύει να αφανιστεί» δεν βασίζεται σε πραγματικά δεδομένα. Βασίζεται σε μια πολιτική αγωνία: ότι ο πλουραλισμός, η δημοκρατική πολυφωνία και η μετανάστευση έχουν μετατρέψει την ήπειρο σε κάτι διαφορετικό από αυτό που φαντάζεται η αμερικανική άκρα δεξιά.

Η ρητορική αυτή επαναλαμβάνει το ίδιο μοτίβο: η Ευρώπη δεν υποφέρει από κρίσεις ή αδράνεια, αλλά «αλλοιώνεται» επειδή παύει να είναι λευκή, χριστιανική και συντηρητική. Πρόκειται για μια πολιτική φαντασίωση, όχι για ανάλυση.

Το πιο αποκαλυπτικό στοιχείο, ωστόσο, είναι το άμεσο χειροκρότημα του Κρεμλίνου.
Πούτιν και Τραμπ δεν βλέπουν απλώς τον κόσμο με παρόμοιο τρόπο — τον χρειάζονται να μοιάζει έτσι: διαιρεμένος, φοβισμένος, με μια Ευρώπη αδύναμη και σε αέναη κρίση. Η ταύτισή τους έχει κοινή ρίζα: την εμμονή στο τρίπτυχο «Πατρίδα – Θρησκεία – Οικογένεια» ως εργαλείο κοινωνικού ελέγχου και αναχρονισμού.

Και οι δύο ηγεσίες παρουσιάζουν τον εαυτό τους ως προστάτες του «πολιτισμού», ενώ στην πραγματικότητα μάχονται τις θεμελιώδεις αρχές του: την ελευθερία, τη διαφορετικότητα, την ανοικτότητα. Το αφήγημά τους είναι απλό και επικίνδυνο: η κοινωνική πολυμορφία είναι παρακμή· οι μειονότητες είναι απειλή· η αλλαγή είναι θάνατος.

Η πραγματική απειλή για την Ευρώπη δεν είναι η μετανάστευση ούτε η πολυπολιτισμικότητα. Η απειλή είναι η επιστροφή σε έναν κόσμο κλειστό, αυταρχικό και μονολιθικό, όπου δύο ηγέτες —ένας με κόκκινη γραβάτα, ένας με στρατιωτικό παλτό— προσπαθούν να της επιβάλουν τη δική τους φοβική εικόνα για το μέλλον.

Η Ευρώπη δεν αφανίζεται.
Αφανίζεται μόνο η φαντασίωση ότι μπορεί να γυρίσει στον 19ο αιώνα, ζώντας με φόβο, καχυποψία και τοξική νοσταλγία.