Ο ΜΥΘΟΣ ΤΗΣ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗΣ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΛΑΟΥ ΣΤΗ ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΤΗΣ ΔΙΚΤΑΤΟΡΙΑΣ ΤΩΝ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΑΡΧΩΝ

Η εξέγερση των φοιτητών το Πολυτεχνείου το Νοέμβριο του 1973 δεν ήταν, όπως, οι προβοκάτορες της αλήθειας ,οι μυθοπλάστες όλων των συνομοταξιών παρουσιάζουν, μια φλόγα που σιγόκαιγε  στα χρόνια της 7χρονης δικτατορίας.   Μια     προγραμματισμένη και καλά προετοιμασμένη,  πολιτικοποιημένη αντίδραση, που  καλλιεργήθηκε  όλα αυτά τα χρόνια  και ξέσπασε στο Πολυτεχνείο.

Η “κίνηση”  της σπουδάζουσας τότε νεολαίας   ήταν  μια  αντίδραση που   ξεκίνησε  για  την ικανοποίηση φοιτητικών αιτημάτων. Και είχε  μεν η διαμαρτυρία τους  και   πολιτικό περιεχόμενο ,αλλά  σε καμιά περίπτωση    οi φοιτητές δεν είχαν    από την αρχή  επαναστατικές προθέσεις και  πολύ περισσότερο, συγκεκριμένο  στόχο,  την  ανατροπή του καθεστώτος   Μια τέτοια ερμηνεία  είναι    απαράδεκτα κακοποιημένη από ιστορικής άποψης.

Παράλληλα ,αυτή  προσέγγιση,  βάζει ψηλά  το πήχη και μυθοποιεί  τη λαϊκή ,ανύπαρκτη  αντιστασιακή δράση του ελληνικού λαού ,αλλά περισσότερο  του ανύπαρκτου, φοιτητικού κινήματος    στη διάρκεια της δικτατορίας.    Μια φοιτητική  νεολαία   που ήταν  ανίκανη  όλα αυτά τα φοιτητικά της χρόνια και ως το 1973 , να καταλάβει τί ακριβώς είχε συμβεί τον Απρίλη  του 1967, με την εγκαθίδρυση της δικτατορίας των συνταγματαρχών.

Αν η εξέγερση του Νοέμβρη του 1973 , υπήρξε ιστορική και μεγαλειώδης, αν όντως ανέδειξε   ηρωικές μορφές,  αυτό  οφείλεται στο ξεκίνημά της  στις αρχές του 1973 , που έδωσε το έναυσμα  για κορύφωση της αντίστασης  το Νοέμβριο του 1973.  Κι αυτό έγινε εντελώς  τυχαία, αυθόρμητα και ανέλπιστα, τόσο για τους ίδιους τους  συμμετέχοντες  ,όσο και για τον πολιτικο-κομματικό κόσμο τότε και τους συνταγματάρχες που κυβερνούσαν.

΄Ολη η Ελλάδα, “πιάστηκε στον ύπνο” τελικά,  εκείνες τις δύο πρώτες ημέρες της εξέγερσης. ΄Οπως βαθύς ήταν  και ο ύπνος της (με εξαίρεση τους λίγους και γνωστούς  αντιστασιακούς ) όλα αυτά τα 6 και παραπάνω  χρόνια που η δικτατορία είχε πια  ριζώσει και έδειχνε πως θα είχε την τύχη της χρονικής διάρκειας παλιότερα  του φασισμού στην Ιταλία και της δικτατορίας του Φράνκο στην Ισπανία.

 

 

΄Ημουν φοιτητής  την ίδια εποχή στο Ιστορικό και Αρχαιολογικό τμήμα της Φιλοσοφικής Σχολής του Καποδιστριακού Πανεπιστημίου. Και ως εκ τούτου όσα ακολουθούν είναι καταγραφή  πληροφοριών   “από πρώτο χέρι” για την εποχή εκείνη , αλλά και με κρίσεις ώριμες , καρπός τώρα πια μιας 47χρονης  συγκομιδής εμπειριών και  συναισθηματικής αποστασιοποίησης  από εκείνα τα γεγονότα.

Η Ιστορία  συνήθως  ευτυχεί, όταν η ιστορική πένα που την καταγράφει είναι σύγχρονη με τα εξιστορούμενα και κρινόμενα. Και οι περισσότεροι από τους παραδοσιακούς  ιστορικούς ,κατέγραψαν μια βιωματική Ιστορία, η οποία είναι απείρως σημαντικότερη και επακριβής, τουλάχιστον στην εξιστόρηση των  σύγχρονων  με το συγγραφέα  γεγονότων από  κείμενα, ιστορικά μεν χαρακτηριζόμενα ,αλλά που γράφτηκαν κάποια χρόνια μετά από τα περιγραφόμενα και κρινόμενα ιστορικά δρώμενα.

Εκείνες, λοιπόν  οι δικές μας  φοιτητικές ημέρες, θύμιζαν περισσότερο  τη ζωή των σημερινών φοιτητών.  Εφησυχασμένη,  αντιεπαναστατική, εαυτουλίστικη.    Καμιά σχέση με την πανεπιστημιακή πραγματικότητα  στα πρώτα χρόνια της  Μεταπολίτευσης . Τότε που οι σχολές “βράζανε”  στην κυριολεξία , κυρίως κομματικά,  έστω κι αν τις περισσότερες φορές, οι κομματικές συμπεριφορές δεν έχουν και πολλά  πολιτικά χαρακτηριστικά.

Κι αυτή η  κομματική ζέση της Μεταπολίτευσης στα πανεπιστήμια  κράτησε για χρόνια. Από το 1974 , ως το 2.000. ΄Εκτοτε  και οι κομματικές επιρροές στη νεολαία εξασθένιζαν με το χρόνο .Και δεν υπήρχε πλέον σοβαρός πολιτικός λόγος,  που θα μπορούσαν να αρθρώσουν  τα κοινοβουλευτικά κόμματα για την κινητοποίηση και του φοιτητικού κόσμου.

Να προσθέσουμε εδώ, για να είμαστε απόλυτα δίκαιοι με την ιστορία πως μια  αναβλύζουσα  “επαναστατική”  πηγή στα χρόνια  από το το 1975  και μετά, που σίγουρα σ΄αυτή ξεδίψασε μια  μεγάλη μερίδα στο τότε φοιτητικό κίνημα,  ήταν εκείνη της ΄Ενοπλης Πάλης στη χώρα με  προεξάρχουσες τις Οργανώσεις του ΕΛΑ και της 17Ν.   Ακόμα τότε, και  ως τη σύλληψη των περισσοτέρων  μελών των δύο αυτών  οργανώσεων, δεν  είχε απόλυτα ξεκαθαρίσει το τοπίο για την επαναστατική τακτική, ειδικά  της Β΄17 Ν , η οποία μετά φάνηκε πως απείχε παρασάγγες από το πρόσωπο που προσπαθούσε με τις προκηρύξεις της να παρουσιάσει.

 

 

Από το 1967, λοιπόν,  και αμέσως μετά την εγκαθίδρυση της δικτατορίας, το πρώτο πράγμα που πρόσεξαν ιδιαίτερα οι συνταγματάρχες, ήταν το πανεπιστήμιο. Γνώριζαν πως από κει υπήρχε ο μέγας κίνδυνος, μια και ο αυθορμητισμός και η επαναστατικότητα των νέων, ακόμα και των μη πολιτικοποιημένων, ήταν “κίνδυνος- θάνατος”  για τέτοια καθεστώτα.

΄Αλλωστε,  την ίδια εποχή η Ευρώπη συνταρασσόταν  από  νεανικά κινήματα με κυρίαρχο εκείνο του Μάη του ‘ 68 στη Γαλλία.  Αλλά, ήταν επίσης και  τα χρόνια της δράσης  οργανώσεων   ΄Ενοπλης Λαϊκής Βίας , όπως οι Ερυθρές Ταξιαρχίες στην Ιταλία,  η Φράξια κόκκινος στρατός στη Γερμανία κ.α, των ακροαριστερών αυτών  οργανώσεων που ιδρύθηκαν  στις αρχές του 1970. Δεν ήταν   καθόλου δύσκολο, αν το καθεστώς ολιγωρούσε  και  δεν έπαιρνε τα μέτρα που πήρε αμέσως,  να ξεσπάσει κι εδώ η πυρκαγιά. Κάτι που δεν έγινε, τότε τουλάχιστον και για έξη ολόκληρα χρόνια.  Ξέσπασε όμως , λίγα χρόνια μετά.  Μεγαλόπρεπο και ηρωικό κίνημα.

Εμείς στην Αθήνα, ως φοιτητές,  1 ,5  χρόνο μετά τη δικτατορία, βρήκαμε ένα πανεπιστήμιο, πραγματικά…άσυλο  πολιτικά ηλιθίων φοιτητών. Με το φίλο και συμφοιτητή μου Γιάννη Ζαπάντη, μόλις είχαμε πάρει μετεγγραφή από το πανεπιστήμιο Ιωαννίνων και ελπίζαμε τουλάχιστον πως τα πράγματα στην Αθήνα θα ήταν διαφορετικά. Οι δυο μας είχαμε συστήσει (στη φαντασία μας περισσότερο), μια αντιστασιακή οργάνωση και υποτίθεται  πως στο νέο φοιτητικό περιβάλλον της Αθήνας δε θα ήταν τα πράγματα όπως στη μίζερη επαρχία στα Γιάννενα και η….οργάνωση θα έμπαινε σε δράση.

Αλλά ,πέσαμε έξω. Κι εδώ τα ίδια και χειρότερα “΄Ολα τα έσκιαζε η φοβέρα και τα πλάκωνε η σκλαβιά”. Η δικτατορία είχε κάνε κάνει καλή δουλειά. Πρώτα είχε γεμίσει τις σχολές με  σπιούνους, είτε φοιτητές δικούς  της, είτε ασφαλίτες .   Στους πέντε, τις πρώτες ημέρες που  πλησιάσαμε για παρέα , οι 3 ήταν εντελώς   αδιάφοροι, φυτά και οι  οι άλλοι  δυο χαφιέδες!

Μετά το μάθημα στη Σόλωνος, το μεσημέρι οι επιλογές   ήταν…συγκεκριμένες.  Ιπποκράτους 33 για διεκπεραίωση γραφειοκρατικών διαδικασιών  στη Γραμματεία, καφεδάκι αμέσως μετά δίπλα στον “Κοραή” ή στην Πανεπιστημιακή Λέσχη, Ιπποκράτους 15,  στο καφενείο του  2ου ορόφου ή ,οι πιο επιμελείς , για διάβασμα στο αναγνωστήριο του ίδιου ορόφου και στη βιβλιοθήκη λίγο πιο κάτω , πάνω από το θέατρο  Γκλόρια ,Ιπποκράτους 7.      Για τους  πλέον άπορους  φοιτητές, μάλιστα , υπήρχε κουπόνι για  δωρεάν φαγητό (μελλοντικούς στομαχικούς)  στο υπόγειο της Λέσχης.

΄Ολη η ζωή μας (η  διδακτική διαδικασία για την  επιστημονική μας συγκρότηση, η διασκέδασή μας,   οι  έρωτες που γεννιόνταν η πέθαιναν , οι ατελείωτες  συζητήσεις μας) είχε  συγκεκριμένο πλαίσιο,  που διαδραματίζονταν. Το τοπικό περίγραμμα από    Σόλωνος 70 στην  Ιπποκράτους 33 και πιο κάτω , μετά την Ακαδημία,  στην  Ιπποκράτους 15  και 7.

Και τα  βράδια,  όταν το ισχνό βαλάντιο το επέτρεπε, έσπαγε  τη  ρουτίνα  κανένας κινηματογράφος  ή θέατρο,  καμιά μπουάτ ή   βόλτα στην Πλάκα.  Και για τους πιο τυχερούς  ,όσοι  είχαν σχέση,   ερωτικό καταφύγιο ήταν το Πεδίο του ΄Αρεως, το Μουσείο δίπλα και ο λόφος  Φιλοπάππου.  Αυτή ήταν  η ζωή μας. Καμιά άλλη ευκαιρία και  δυνατότητα για πολιτικοποίηση και πολύ περισσότερο για αντιστασιακή δράση.

Στη Φιλοσοφική,  τουλάχιστον, από το 1970 μέχρι το 1972 , δεν “κουνιόταν φύλλο” αντίστασης.  Δε θυμάμαι κανένα συμφοιτητή μου να είχε πολιτικές ανησυχίες, να είχε εκφράσει πολιτική άποψη,  πολλώ μάλλον να σιχτιρίσει  το καθεστώς  της δικτατορίας.  Αιτία  δεν ήταν μόνο   ο φόβος που σκίαζε τα πάντα. Οι χαφιέδες, οι φήμες για συλλήψεις.

Απλώς , δεν είχαν οι φοιτητές ερεθίσματα πολιτικοποίησης. Ο “συνδικαλισμός”  στις σχολές ήταν ελεγχόμενος από τη χούντα. Κόμματα   δεν υπήρχαν,  δε λειτουργούσε καμιά μηχανή πολιτικής ευαισθητοποίησης.  Και  όσο  για τον  ελληνικό  Τύπο , σύμπας  περνούσε τη γραμμή της δικτατορίας. Από την άλλη,  οι επαφές με αντιστασιακούς στο εξωτερικό ήταν  ανύπαρκτες,  τα νέα, οι ειδήσεις από άλλες χώρες έρχονταν με το σταγονόμετρο και να τις άκουγες, ήταν  ενέργεια  παράνομη και επικίνδυνη.

 Τελικά,  οι συνταγματάρχες δεν ήταν  ηλίθιοι. Κι ας παρουσιάζουν τον Παττακό  αφελή  και χαζούλη.  Κακοί  και παμπόνηροι ήταν.  Είχαν κατασκευάσει συγκεκριμένο τρόπο ζωής.  Αποτελεσματικούς  αγωγούς διοχέτευσης  της καταπιεσμένης , λαϊκής εκτόνωσης.

Ποδόσφαιρο, θέατρα, κινηματογράφος, ξενυχτάδικα, ένας πρωτοφανής…καλλιτεχνικός οργασμός, ένα  πλούσιο , πρωτόγνωρο πανηγύρι  διασκέδασης ,  που τουλάχιστον στα μπουζουξίδικα κρατούσε  ως τις πρώτες πρωινές ώρες. Οι καλύτεροι πυλώνες του συστήματος  ,οι χρυσοί αχυράνθρωποι των συνταγματαρχών, ήταν  οι καλλιτέχνες και οι ποδοσφαιριστές.

Βουγιουκλάκη, Κωνσταντάρας, Βέγγος, Βουτσάς, Αλεξανδράκης, Καζάκος, Καρέζη,  ο υπόλοιπος γνωστός,  καλλιτεχνικός συρφετός, έκαναν πάταγο.   Κι εκτός από το σελεμπριτιλίκι    ,πλούτισαν κιόλας ο περισσότεροι από δαύτους  την εποχή της δικτατορίας ,έστω κι αν αργότερα  το έπαιζαν  αντιστασιακοί!  ΄Ηταν αυτά τα ηχηρά ονόματα που  κρατούσαν σε συνεχή  και ασφαλή  ύπνωση και  πολιτικό   κατευνασμό  έναν  ολόκληρο  λαό   με τις γλυκανάλατες ταινίες τους,  περασμένες όλες και απολύτως εγκεκριμένες από τη λογοκρισία των στρατιωτικών.

Κι ακόμα, οι  επίσης… σπουδαίοι αστέρες,   στο τραγούδι τούτοι .   Βοσκόπουλος, Κόκοτας,  Διονυσίου,  Αγγελόπουλος,  Γαβαλάς,  Περπινιάδης, γέμιζαν τις πίστες των  σκυλάδικων κάθε βράδυ ασφυκτικά. Οι  Λουλουδούδες και τα γκαρσόνια πιατοθραύστες,  έβγαζαν  τα πιο χοντρά  νυχτοκάματα ,αμέσως  μετά τους τραγουδιστάδες- φίρμες.

Στο ποδόσφαιρο με τους  μεγάλους… μάγους  της μπάλας,  όπως  ο  Δομάζος, ο Αντωνιάδης, ο Σιδέρης,   στέναζε η Ελλάδα στα γήπεδα. ΄Ηταν οι μέρες που  παραληρούσε η χώρα με τις επιτυχίες του Παναθηναϊκού , του Ούγγρου προπονητή   Φέρενς Πούσκας, που  έκανε  τους Εγγλέζους του  ΄Αγιαξ στο Γουέμπλεϊ  το 1971, να προσκυνήσουν  τους ΄Ελληνες!

΄Ολο το σύστημα, όπως δούλευε,    δεν άφηνε στο ελάχιστο περιθώρια για συνειδητοποίηση και αντίσταση κατά της Χούντας.  Και πράγματι.  Η Ιστορική αλήθεια  είναι τούτη:  Πλην των Αριστερών,  οι υπόλοιπες ΄Ελληνες , μη και πολλών   οπαδών της ΄Ενωσης Κέντρου εξαιρουμένων,   “έπιναν νερό” στο όνομα του Παπαδόπουλου ,του Πατακού και του Μακαρέζου.

Η αποχαύνωση ήταν  τέτοιας μορφής,  έκτασης και καθολικότητας , που όταν  λόγο μετά, η ασπρόμαυρη  τηλεόραση  της στρατιωτικής  ΥΕΝΕΔ  έπαιζε την περίφημη σειρά  Ο ΑΓΝΩΣΤΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ ,  στην κυριολεξία τα επεισόδια    καθήλωναν  ολόκληρη την Ελλάδα.  “Μύγα δεν πετούσε”  όση ώρα και για όσα  χρόνια κράτησε η αισχρή αυτή προπαγάνδα των Χουντικών με τους αχυρανθρώπους που τη διεκπεραίωναν (Φώσκολος , Κουτσομύτης , Αντωνόπουλος κ.α).

Πάρτε μια  μικρή  ιδέα για τη σειρά ,  όσοι δε γνωρίζετε:

“Αγνωστος Πολεμος:

Μια ελληνική σειρά, που είχε τηλεθέαση πάνω από 80% σε κάθε επεισόδιο και είχε καταφέρει για 3,5 χρόνια να αδειάζει τους δρόμους στις πόλεις αφού όλοι ήταν μπροστά στις τηλεοράσεις για να την παρακολουθήσουν.

Αυτή η σειρά δεν είναι άλλη από τον Άγνωστο Πόλεμο που προβλήθηκε στην ΥΕΝΕΔ την περίοδο 1971 – 1974 σε σενάριο του Νίκου Φώσκολου με τον Κώστα Κουτσομύτη να κάνει το σκηνοθετικό του ντεμπούτο.”

 

΄Ηταν φυσικό επακόλουθο και ο φοιτητικός   κόσμος  να έχει υποστεί την ίδια διάβρωση των μεγάλων. Δεν υπήρχε καμιά χαραμάδα  φωτός,  για συνειδητοποίηση  και  εξέγερση των φοιτητών. Ο “γέφυρες”, μάλιστα  με το εξωτερικό, που θα μπορούσαν  να ενώσουν κινηματικά τη νεολαία  σε  εξεγέρσεις,  σαν αυτή  του Μάη του 68 στη Γαλλία, είχαν κατεδαφιστεί. Απόλυτο  πολιτικό σκοτάδι βασίλευε και στα πανεπιστήμια,  τουλάχιστον από τον Απρίλη του 1967 μέχρι και το τέλος του 1972.

Από την άλλη, ο φόβος συνείχε τα πάντα.  Οι χαφιέδες στις σχολές ,γνώριζαν πολύ καλά, ποιοι ήταν οι “αντιδραστικοί” φοιτητές  και έδιναν “ραπόρτο” στην  Ασφάλεια.  Στη Φιλοσοφική και στο έτος το δικό μου ,είμαστε μόνιμα  “επαναστάτες”   οι δυο μας με το Γιάννη τον Ζαπάντη.    Τί κι αν προσπαθούσαμε να θολώνουμε   τα νερά,  ενταγμένοι  σε παρέες ακίνδυνες και κυρίως  με..ερωτική   ατμόσφαιρα.  Λίγο αργότερα αποδείχτηκε πως δεν έπιαναν τέτοια κόλπα.

Το Σεπτέμβρη του 1972,  το ποτήρι ξεχείλισε για τον γράφοντα.  ΄Ηταν  ο φάκελος από  τη χωροφυλακή Ανδρίτσαινας για την..παιδική μου  κομμουνιστική  δραστηριότητα,  που βάρυνε ακόμα περισσότερο από τις αναφορές  του  ΙΖ΄αστυνομικού Τμήματος  Περιστερίου για τα  εφηβικά  μου τώρα  κομμουνιστικά κατορθώματα ,  αφού  “ο εν  λόγω φοιτητής,  διετέλεσε  μέλος  της πολιτικής  κίνησης του γνωστού κομμουνιστή  Δημητρίου Φωλόπουλου”  (ο θρυλικός μπάρμπα Μήτσος, αργότερα   Δήμαρχος Περιστερίου).

Η χαριστική βολή ήταν  η  αναφορά που στο τέλος υπογράψαμε μόνο εγώ και ο Γιάννης Ζαπάντης από τους σχεδόν  50  φοιτητές της Σχολής!    Πλησιάζαμε έναν- έναν προσεκτικά, όσους τουλάχιστον υπολογίζαμε πως θα συμμετάσχουν στην …κίνηση ,τους ενημερώναμε και τους ζητήσαμε, αν θέλουν να υπογράψουν.  Το θέμα  της αναφοράς μας ήταν  το αίτημα μεταφοράς  του μαθήματος των Λατινικών (μεταφορά μεταφερομένου). ΄Ομως, το κείμενο ήταν  φανερά φορτισμένο και συνταγμένο σε οργισμένο…πολιτικό λόγο.

Η απάντηση, μόλις  διάβασε η σύγκλητος το περιεχόμενο της αναφοράς μας,  ήταν  άμεση. Οι πατεντάτοι  χουντικοί καθηγητές της σχολής, Ηλιόπουλος και Καρμίρης, που μας είχαν και στο μάτι για τα “υπονοούμενα” που πετούσαμε το μάθημά τους,  με κάλεσαν δυο ημέρες αργότερα σε γραφείο  στο κτίριο του κεντρικού πανεπιστημίου για ανάκριση και λίγο μετά  μου έβαλαν ξεκάθαρο δίλημμα: ΄Η φεύγεις με την επόμενη ΕΣΣΟ φαντάρος ή διαγράφεσαι από το Πανεπιστήμιο.

 

Τον Οκτώβρη, του 1972, μόνος και έρημος, χωρίς ούτε καν να ενημερώσω τους συμφοιτητές   μου, χάθηκα από τα μαθήματα  της σχολής και τις φοιτητικές παρέες.   Κατατάχτηκα στο …στράτευμα και οι γαλονάδες με εξαπέστειλαν “κωλοφάνταρο” στο τάγμα  εκστρατείας στο Βέρμιο όρος   της Νάουσας. (πρβλ, “Βιογραφικό σημείωμα” ,  Η ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΜΑΣ,  Homo-Naturalis.gr).

 

 

 Αρχές του 1973, όμως,  έρχονται  τα πάνω κάτω στα πανεπιστήμια.  Νομική και Πολυτεχνείο πρωτοστατούν.  Λες και οι φοιτητές  ξύπνησαν από βαρύ λήθαργο και   αγωνίζονται να κερδίσουν το χαμένο χρόνο της υπακοής και της απραξίας.

Από εδώ και ύστερα , παύω να καταθέτω τη βιωματική μου εξιστόρηση για την κατάσταση στα πανεπιστήμια   μετά το 1972.  Παραθέτω ένα αξιόπιστο ιστορικά κείμενο από το  “Ξεκίνημα”  της Διεθνούς Σοσιαλιστικής Οργάνωσης: