Ως ευφυολόγημα το έλεγε ο Τσόρτσιλ, πως η “δημοκρατία είναι το χειρότερο πολίτευμα ,αν δεν υπήρχαν τα άλλα”. Και είναι μια αλήθεια , αλλά όχι η μόνη .
Η απόδειξη, φρέσκια πάλι, μόλις 3 ημέρες πριν. ΄Ενα έξαλλο, οργισμένο πλήθος Αμερικανών εισέβαλε στο Καπιτώλιο και τα έκαναν κοινώς …λίμπα. Σε πολλές περιπτώσεις μάλιστα και “με την άδεια της αστυνομίας” Αιτία, η πεποίθηση των μισών Αμερικανών πως στις πρόσφατε εκλογές τα αποτελέσματα που παρουσίασαν και έδωσαν τη νίκη στους Δημοκρατικούς δεν ήταν τα πραγματικά, αφού εκλάπησαν ψήφοι από τους Ρεπουμπλικάνους.
Δε θα εξετάσουμε στην παρούσα ανάπτυξη, αν είναι ή όχι αλήθεια όσα καταγγέλλει ο Ντόναλντ Τραμπ περί κλοπής ψήφων . Ούτε, επίσης, αν ήταν τόσο τρομερό και φοβερό (πλην των πέντε νεκρών) η εισβολή και η κατάληψη του…’Αβατου του Καπιτωλίου από το οργισμένο πλήθος. ΄Αλλωστε, στα κείμενά μας των δυο τελευταίων ημερών εκθέσαμε την άποψή μας και για τα δύο αυτά ζητήματα.
Το σημερινό θέμα μας, έχει να κάνει με την ουσία και την ποιότητα της Δημοκρατίας. Πόσο το πολίτευμα αυτό είναι όντως… δημοκρατικό. Αλλά και πόσο “δημοκρατικά” το ασκούν, όσοι το ενσαρκώνουν. ΄Η ,μήπως, ο πυρήνας της Δημοκρατίας μπορεί κι αυτός να μετατραπεί σε “ολοκληρωτισμό”, όταν λειτουργεί υπό πίεση, κυρίως προσώπων ; Εκφράζει όντως τη βούληση των πολλών; Πράγματι κυβερνά, έστω δια αντιπροσώπων, η πλειοψηφία ενός λαού, όπως η ίδια η Δημοκρατία σεμνύνεται, ή μήπως κι αυτό το χαρακτηριστικό της, ανάμεσα σε πολλά άλλα, είναι ψευδεπίγραφο και επομένως στην ουσία ανύπαρκτο; Να μας βοηθήσει στις απαντήσεις μας πάλι η Αμερική στα πρόσφατα συμβάντα σε αυτή τη χώρα.
Τούτη την ώρα, 75, πάνω κάτω, εκατομμύρια Αμερικανοί δε βάλανε απλώς …μαύρες πλερέζες, αλλά είναι έμπλεοι οργής, αγανάκτησης και μίσους. Για το διπλανό τους ,εκείνον που δηλώνει Δημοκρατικός, οπαδός του Μπάιντεν. Αλλά και τούτος σιχαίνεται ή είναι το ίδιο εξοργισμένος, αλλά με το Ντόναλντ Τραμπ για όσα του καταλογίζουν πως έπραξε.
΄Εχουμε τούτη την ώρα μια Αμερική απολύτως διχασμένη, πληγωμένη, “αιμάσσουσα”. 50-50 σε ποσοστό, δεν είναι λίγο, όπως θα ήταν αν μιλούσαμε για το 5 και 10% του Αμερικανικού λαού .ΟΙ ΜΙΣΟΙ ΕΝΑΙ ΣΤΡΑΜΜΕΝΟΙ ΕΝΑΝΤΙΟΝ ΤΩΝ ΑΛΛΩΝ ΜΙΣΩΝ. Κάποιοι με θανάσιμο, μίσος, έτοιμοι για βιαιότητες κάθε είδους.
Ας γυρίσουμε πίσω με μια συνοπτική ιστορική αναδρομή στη δική μας εδώ γειτονιά. Στην πρώην λεγόμενη Γιουγκοσλαβία, που σήμερα είναι διαιρεμένη σε μικρά ή μεγαλύτερα κράτη, έθνη, εθνότητες. Πριν τη διάλυση της μεγάλης αυτής χώρας που ίδρυσε και κυβερνούσε επί χρόνια με πυγμή ο Τίτο, ζούσαν εκεί οι ίδιοι πληθυσμοί όπως και σήμερα. Κάθε εθνότητα, “φυλή”, “μειονότητα” με τη δική της κουλτούρα, γλώσσα, θρησκεία, νοοτροπία .”Ταυτότητα”, εν τέλει.
Κι όμως. Ζούσαν ειρηνικά, απρόσκοπτα, ενωμένα. Με τις διαφορές τους σ’ όλα τα επίπεδα να τις κρατούν για τους εαυτούς τους , οι συμπεριφορές του σε χαμηλούς τόνους, χωρίς η θρησκεία, για παράδειγμα, να αποτελεί εμπόδιο και πρόσκομμα στις μεταξύ τους επικοινωνία και τις συναλλαγές. Μάλιστα, σε ουκ ολίγες περιπτώσεις, όταν παρουσιάστηκαν τέτοιες διαφοροποιήσεις και προστριβές, οι κρατικές αρχές ήταν αμείλικτες . Ο Τίτο είχε από την αρχή ξεκαθαρίσει πως θα πατάξει χωρίς έλεος κάθε τέτοια διαφοροποίηση και ένταξη σε φανατική εθνικιστική, θρησκευτική ή γλωσσική ομάδα. Και εφάρμοζε τη διακήρυξή του.
Με την πτώση του καθεστώτος και τη διάλυση της Μεγάλης Γιουγκοσλαβίας έγινε… το έλα να δεις. ΄Ενας λαός ενωμένος στην ουσία επί χρόνια, χωρίς προβλήματα ομαλής συνύπαρξης-συμβίωσης, ξαφνικά με τη διάσπασή της χώρας, ” διελύθη εις τα εξ ων συνετέθη¨. Με σφοδρό μίσος και εγκληματικές προθέσεις ο ένας για την εθνότητα, τη θρησκεία τη γλώσσα του άλλου.
Και σφάζονταν μεταξύ τους, μόνο και μόνο γιατί ήταν αυτός Ορθόδοξος και ο άλλος Μουσουλμάνος. Η τελευταία και φοβερή γενοκτονία-σφαγή που έγινε στις ημέρες μας, αυτή στη Σρεμπρένιτσα, το 1994 με 8 000 άντρες και αγόρια Μουσουλμάνους εκτελεσμένους από τους Ορθόδοξους Σέρβους, έγινε σε αυτή τη χώρα, την περίφημη Γιουγκοσλαβία του Τίτο μετά τη διάλυσή της.
Η Αμερική, τηρουμένων των αναλογιών ήταν και είναι μια Γιουγκοσλαβία. Από άποψη πληθυσμιακής σύνθεσης εδώ. Το πολίτευμα της πρώτης ήταν ανέκαθεν και σήμερα Δημοκρατία , της Γιουγκοσλαβίας τότε (κατ΄ επίφαση) κομμουνιστικό. Στην ουσία ολοκληρωτικό. Η εξουσία του ενός ( πρβλ: ΚΡ: “Πόλις γαρ οὐκ ἔσθ᾽ ἥτις ἀνδρός ἐσθ᾽ ἑνός/ οὐ τοῦ κρατοῦντος ἡ πόλις νομίζεται; ΣΟΦΟΚΛΕΟΥΣ ΑΝΤΙΓΟΝΗ).
Μας ενδιαφέρει εδώ το αποτέλεσμα σε αυτή τη σύγκριση. Και στις δυο περιπτώσεις, οι υπάρχουσες και υποβόσκουσες φυλετικές και πολιτισμικές ή άλλες διαφορές, δοθείσης της ευκαιρίας ήρθαν στην επιφάνεια και τα αποτελέσματα ήταν, αν όχι το ίδιο τραγικά, θα μπορούσαν να είναι, όμως το ίδιο φανερά. Και στην μεν περίπτωση της Γιουγκοσλαβίας η εθνική-εθνοτική ή θρησκευτική ταυτότητα ένωσε υπό την αυτή σημαία ,τους με εναντίον των δε, των διαφορετικών στην Αμερική, τα κόμματα.
Τονίζουμε πως δε μας αφορά εδώ η ανάλυση των αιτιών, που οι άνθρωποι στρέφονται με τέτοιο μίσος και μανία εξόντωσης ο ένας εναντίον του άλλου, αλλά τα αποτελέσματα. Κι αυτά, είναι πάντα τα ίδια. Αίμα, καταστροφή, εκδίκηση.
Και για επιστρέψουμε στον Τσόρτσιλ. Είναι καλύτερη η Δημοκρατία, ως πολίτευμα από τα άλλα; Είναι σήμερα η Αμερικανική δημοκρατία που έχει και μια παράδοση, αν όχι μακραίωνα ,αλλά μεγάλη και προπαντός Αγγλικής πατρότητας , ιδανικό ή έστω προτιμητέα, ως πολίτευμα σε σχέση με τα υπόλοιπα γνωστά;
Να θυμίσουμε πως στις ΗΠΑ, η Δημοκρατία τους θεωρείται (και είναι) η καλύτερη στον κόσμο. Κι όμως, μια “σπίθα”, μια κλοπή ,πραγματική ή όχι, λίγων ψήφων, κόντεψε να ανάψει πυρκαγιά μεγάλη.
Κι αν σε μια δοκιμασμένη και ισχυρή δημοκρατία συνέβη αυτό, φαντάζεται κανείς σε μια “Μπανανία” ,σαν τη Ρωσία, ας πούμε, τι θα συνέβαινε, αν ο κόσμος που υποστήριζε το Ρώσο αρχηγό της Αντιπολίτευσης, έμπαινε στην Δούμα το αντίστοιχο Καπιτώλιο της Αμερικής; Σήμερα, από τις 6 του Γενάρη, δε θα είχαμε ,όπως λέγαμε προχτές , ολοκληρώσει την αρίθμηση των νεκρών και των τραυματιών από το μένος του δικτάτορα της Ρωσίας, που έχει αυτοναγορευτεί σε Τσάρο και Πρόεδρο της Ρώσικης….Δημοκρατίας!
Αναμφισβήτητα, η Δημοκρατία, αν κερδίζει πόντους, συγκρινόμενη με άλλα πολιτεύματα, είναι αξιότερη, αλλά ΜΟΝΟ, αν έχει τα ποιοτικά γνωρίσματα της Αμερικανικής. Γιατί ( να μην το ξαναλέμε), αν είναι Δημοκρατία του Πούτιν ή του Ερντογάν, τότε δεν έχει να ζηλέψει τίποτα από τον ολοκληρωτισμό και τη δικτατορία. Καθαρές κουβέντες.
Αλλά, αν μια Δημοκρατία, Δυτικού Τύπου, με κορυφαίο παράδειγμα το Σουηδικό μοντέλο, όμοιο με το Αμερικανικό, δεν παύει και τούτη να έχει σοβαρά προβλήματα, όπως η εκτροπή της σε ρατσισμό, χάος και οχλοκρατία, ανεξάρτητα από αιτίες, αυτό σημαίνει πως όχι μόνο στα πολιτεύματα γενικώς, αλλά και σε αυτό το ένα, τη Δημοκρατία, συμβαίνει ό,τι και με τις κυβερνήσεις. Επιλέγουμε ” το μη χείρον, βέλτιστον”. Τη Δημοκρατία, τύπου ΗΠΑ ή Σουηδίας για παράδειγμα και σε καμιά περίπτωση τη “Δημοκρατία” του Ολοκληρωτισμού, όπως τη συναντάμε σήμερα στη Ρωσία. Κι ακόμα πιο εξειδικευμένα, διαλέγουμε τη Δημοκρατία, όπως την εφάρμοσε ο Ομπάμα και όχι ο Τραμπ, ο Τσίπρας και όχι ο Μητσοτάκης.
Είναι αυτό η λύση, όμως; Η “χοντρική” διαβάθμιση και του πολιτεύματος της Δημοκρατίας σε “κακό, μέτριο και καλό” είναι ικανοποιητική απάντηση στο ερώτημα, ποιο πολίτευμα επιλέγουμε για τις κοινωνίες ως πλέον ενδεδειγμένο από ένα άλλο;
Σε καμιά περίπτωση δεν μπορούμε να υιοθετήσουμε και να παραδώσουμε στις κοινωνίες του Μέλλοντος κανένα από τα δοκιμασμένα και όλα αποτυχημένα, περισσότερο ή λιγότερο ,στο διάβα των αιώνων, πολιτεύματα. Η Ιστορία είναι κατηγορηματική σε αυτή την απάντηση. Δε βαθμολογεί ΚΑΝΕΝΑ, ως άριστο. Από κει και ύστερα, βάζει βαθμούς, κυρίως, ανάλογα με τον τρόπο που χειρίζονται ο φορείς τους την εξουσία.
Και εν τέλει, φτάνουμε στην επικίνδυνη, αλλά πραγματική απλοποίηση, σε αυτό που είναι και η ιστορική επιβεβαίωση ,να παραδεχόμαστε ότι: Στην αρχαία Αθηναϊκή Δημοκρατία , ο Εφιάλτης ήταν καλύτερος από το Περικλή. Στη Σπαρτιατική πολιτεία, ο “σοσιαλιστής” Βασιλιάς Νάβης από τον επίτροπο Μαχανίδα. Στη Ρωμαϊκή αυτοκρατορία ο Μάρκος Αυρήλιος από τον Κόμμοδο. Στη Γαλλική βασιλεία, ο Λουδοβίκος ΙΔ’ από το Λουδοβίκο ΙΣΤ . Στα καθεστώτα του “υπαρκτού σοσιαλισμού” ο Τσαουσέσκου από το Στάλιν. Στις δικτατορίες ο Παπαδόπουλος από τον Φράνκο. Στις δημοκρατίες τύπου Αμερικής, ο Ομπάμα από τον Κλίντον, της Ελλάδας, ο Ανδρέας Παπανδρέου από τον Κωνσταντίνο. Μητσοτάκη .
Ο Χριστός έλεγε: “Νέο κρασί σε παλιό ασκί δεν μπαίνει”. Η δύναμη ,η ορμή του Νέου πάντα νικάει το Παλιό. ΄Ολα τα ιστορικά δοκιμασμένα πολιτεύματα, πάσχουν από αυτή τη διαβρωτική αρρώστια της σκουριάς”, της αποσύνθεσης, της μούχλας. Και η Δημοκρατία το ίδιο.
Η τελευταία, ως πιο νέα, έχει ακόμα κάποιες ακόμα αντιστάσεις κι αντοχές, ένα υποφερτό “ανοσοποιητικό σύστημα”. Προπαντός, διαθέτει ακόμα μια ευελιξία να μπορεί να είναι καλύτερη στις μεταξύ της διαβαθμίσεις. Υπό την προαίρεση, ποιος θα την εκφράσει και θα την υπηρετήσει. Αλλιώς, μπορεί να καταντήσει ένας Ρώσικος ολοκληρωτισμός ή μια ελληνική, κοινοβουλευτική δικτατορία.
Στην εποχή της τεχνητής Νοημοσύνης, της εξερεύνησης του Διαστήματος, της ενδεχόμενης επίσκεψης στη γη όντων από άλλους πλανήτες, επιτεύγματα και φαινόμενα που θα βρίσκονται στο φόρτε τους σε λίγες δεκαετίες, φαντάζεται κανείς ένας κυκλώνας, ένας βαρύς χιονιάς, ένας “covid-19” να στέκονται σοβαρά εμπόδια να πάει κανείς στις κάλπες να ψηφίσει; ΄Η το CNN με την γκεμπελική του προπαγάνδα να πείθει χαχόλους να ψηφίσουν εκείνον, που στηρίζει τα συμφέροντά του και όχι τον άλλο, που τα υπονομεύει; Πάστορες και εθνικιστές ηγέτες να συνεχίζουν να “ντοπάρουν” τους θερμοκέφαλους; ΄Ενας Τραμπ να αποπέμπει το χειριστή “operations center” γιατί είναι…μαύρος ή ο Μπάιντεν, γιατί ο βοηθός του χειριστή, είναι ρεπουμπλικάνος;
Κι ακόμα, στην ελληνική Δημοκρατίας της … Μπανανίας. Ο Χρυσοχοϊδης με πρόφαση την πανδημία, να στέλνει από τη χρήση ένστολης βίας στο Νοσοκομείο την οικογένεια που ήθελε να καταθέσει ένα λουλούδι στο Πολυτεχνείο, αλλά ο συνωστισμός, όχι μιας οικογένειας, χιλιάδων ,να μην είναι για τον ίδιο υπουργό πρόβλημα, αν πρόκειται αυτό το πλήθος να ασπαστεί τον… Τίμιο Σταυρό στα Θεοφάνια;
Το επαναλαμβάνουμε. Κάθε φορά και με τα τελευταία γεγονότα στην Αμερική, αποδεικνύεται πως Η ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΕΞΕΜΕΤΡΗΣΕ ΤΟ ΖΗΝ. Πεθαίνει μέσα σε φρικτές συνθήκες στις “Ρωσίες” και πιο ανώδυνα και ανεπαίσχυντα στις “Αμερικές”. Πάντως πεθαίνει. Ιστορική η διαπίστωση και η βεβαιότητα.
Και μετά το θάνατό της ; “Τί τέξεται η επιούσα”;