Επέτειος του θανάτου του Γιάννη Ρίτσου σήμερα. ΄Ηταν 11 Νοέμβρη του 1990, που ο ποιητής της «Ρωμιοσύνης» αναχώρησε για το μεγάλο ταξίδι.
Αν “η ποίησις είναι ανάπτυξι στίλβοντος ποδηλάτου” κατά Εμπειρίκο, η ποίηση του Γιάννη Ρίτσου είναι το ίδιο το …ποδήλατο!
Θα μπορούσε κανείς να φανταστεί ελληνική λογοτεχνία χωρίς το Γιάννη Ρίτσο; Σαν να κάνεις σκορδαλιά χωρίς σκόρδο. Λένε, πως η “καρδιά” της ελληνικής ποίησης χτυπάει στα έργα της “τριάδας» των κορυφαίων ποιητών, Ελύτη, Σεφέρη, Ρίτσου (Κάποιοι την τριάδα τη δι-ευρύνουν σε τετράδα, προσθέτουν και το Κ. Καβάφη).
Ο Ρίτσος όμως είναι ξεχωριστός απ΄ όλους . Αν η ποίηση του Ελύτη έχει τα χρώματα και τις μουσικές του Αιγαίου, του Σεφέρη τη φρεσκάδα και τη δροσιά της γάργαρης πηγής, ο Ρίτσος με την ποίησή του βάζει φωτιά, πυρπολεί το μυαλό και το συναίσθημα. Δε μιλώ ως ειδικός και αρμόδιος . Δεν είμαι. Τα λέω ως κοινωνός, σαν κάποιος που άπειρες φορές “μετάλαβε” από το ιερό δισκοπότηρο αυτής της τέχνης.
Παράλληλα ,είναι σφόδρα ανθρωπιστική, “κοινωνική” η ποίηση του Ρίτσου. Τα μηνύματά της διαχρονικά και αναντικατάστατα. Και πώς θα μπορούσε να είναι διαφορετικά, αφού ο Γιάννης Ρίτσος δεν περι-γράφει καταστάσεις και συν-αισθήματα. Είναι βιωματική η ποίησή του, ως κατατρεγμένος κομμουνιστής ,ως βαριά άρρωστος και καθημερινώς μελλοθάνατος , ως πένης και πεινασμένος σε πολλές φάσεις της ζωής του, ως ερωτικός και παθασιασμένος , ως απίστευτα γλυκός, τρυφερός, επικοινωνιακός, διαλεκτικός . Και όμορφος ως Απόλλων!
Κατηγορούν το Ρίτσο ως “στρατευμένο” ποιητή και “ασυγκράτητο” στο γράψιμο. Να ξεκαθαρίσουμε. Ο Ρίτσος ήταν κομμουνιστής .”Καθαρός” κομμουνιστής. “Στρατευμένος” και κομμουνιστής δεν υπάρχει. Κι αν υπάρχει, είναι “θείο”, γιατί ο κομμουνισμός, ως ιδεολογία, είναι μοναδικά ανθρωποκεντρικός και ανθρώπινος . Αν θες το Ρίτσο, ως “αστράτευτο” ποιητή, χωρίς να είναι και κομμουνιστής, είναι σαν να αρνείσαι το σμίξιμο δυο στοιχείων, για να δώσουν την ιδιότητα του νερού στο υγρό, σαν να αναζητάς νόμισμα με μια μόνον όψη.
Αλλιώς πώς και ποιος θα μπορούσε να γράψει
Και να αδερφέ μου
που μάθαμε να κουβεντιάζουμε
ήσυχα, ήσυχα κι απλά.
Καταλαβαινόμαστε τώρα
δε χρειάζονται περισσότερα.
Κι αύριο λέω θα γίνουμε
ακόμα πιο απλοί.
Θα βρούμε αυτά τα λόγια
που παίρνουνε το ίδιο βάρος
σ’ όλες τις καρδιές,
σ’ όλα τα χείλη,
έτσι να λέμε πια
τα σύκα σύκα
και τη σκάφη σκάφη.
Κι έτσι που να χαμογελάνε οι άλλοι
και να λένε:
“Τέτοια ποιήματα
σου φτιάχνω εκατό την ώρα”.
Αυτό θέλουμε κι εμείς.
Γιατί εμείς δεν τραγουδάμε
για να ξεχωρίσουμε, αδελφέ μου,
απ’ τον κόσμο.
Εμείς τραγουδάμε
για να σμίξουμε τον κόσμο.
(https://www.youtube.com/watch?v=kyKL6OLAZfI)
Ασυγκράτητος στο γράψιμο,”γραφιάς” χωρίς σταματημό ο Γιάννης Ρίτσος, ήταν. Δεν εδέησε να βάλει τελεία κάπου ,μέχρι τη στερνή του ώρα. Λένε πως στα τελευταία του έπαιρνε υπο μάλης ένα πάκο ποιήματα και πάγαινε αναγύρω σε περιοδικά και εφημερίδες,παρακαλώντας να του τα δημοσιεύσουν.
Ευτυχώς που κουβάλαγε και ένα “βαρίδι». Αλλιώς ,θα είχε ξεφύγει από τα ανθρώπινα, θα είχε “θεωθεί” αυτός ο γίγας της ποίησης.
