Δεκατέσσερις Ιουνίου. Η ημερομηνία ορίστηκε για την πρώτη πτήση -χωρίς επιστροφή- αιτούντων άσυλο από τη Βρετανία του Brexit στη Ρουάντα του προβληματικού ιστορικού καταπάτησης ανθρωπίνων δικαιωμάτων και οι πρώτες απόπειρες αυτοκτονίας και απεργίες πείνας όσων απειλούνται με άμεση εξορία στο πλαίσιο της απάνθρωπης -και πιθανότατα παράνομης βάσει διεθνούς δικαίου- αντιπροσφυγικής πολιτικής της κυβέρνησης του Μπόρις Τζόνσον είναι γεγονός.

Παρά τις νομικές προσφυγές όχι μόνο από πλευράς ανθρωπιστικών οργανώσεων αλλά και του συνδικάτου εργαζομένων στο βρετανικό υπουργείο Εσωτερικών και τη συνοροφυλακή (PCS), μέχρι χθες τουλάχιστον φαινόταν ότι η προγραμματισμένη πτήση θα γίνει κανονικά, στέλνοντας μήνυμα προς πάσα κατεύθυνση για την αποφασιστικότητα υλοποίησης των κυνικών σχεδίων.

Η ηγεσία εξάλλου του υπουργείου Εσωτερικών υπό τη σκληροπυρηνική Πρίτι Πατέλ είναι ανεξάντλητη στο να βρίσκει τρόπους να επιδεικνύει την αναλγησία της, θέλοντας να κάμψει τις αντιστάσεις απεργών πείνας με ψυχολογικούς εκβιασμούς και έμμεσες απειλές. «Η άρνησή σας για φαγητό ή/και υγρά δεν θα οδηγήσει απαραίτητα στη αναβολή των εντολών απομάκρυνσής σας. Για το καλό της υγείας και της ασφάλειάς σας ίσως δώσουμε προτεραιότητα στην απομάκρυνσή σας από την κράτηση και το Ηνωμένο Βασίλειο».

Μ’ άλλα λόγια: Αν δεν φάτε και δεν πιείτε, κινδυνεύετε να σας στείλουμε ακόμα πιο γρήγορα στην άλλη άκρη του κόσμου, πάντα για το καλό σας… Αυτό γράφει επιστολή του υπουργείου Εσωτερικών που είδε η Guardian και έχει σταλεί σε κάποιους από τους τουλάχιστον 17 αιτούντες άσυλο από Συρία, Αίγυπτο και Σουδάν, οι οποίοι άρχισαν απεργία πείνας ενόσω παραμένουν έγκλειστοι στο Brook House, κέντρο κράτησης ατόμων προς απέλαση (βλέπε Αμυγδαλέζα) κοντά στο αεροδρόμιο Γκάτγουικ. Ολοι τους είχαν ενημερωθεί γραπτώς ότι εξοστρακίζονται στη Ρουάντα στις 14 Ιουνίου, χωρίς δυνατότητα να εφεσιβάλουν την απόφαση.

Μιλώντας στην αραβική υπηρεσία του BBC, ένας από τους Σύρους κρατουμένους δήλωσε πως έχουν αρχίσει απεργία πείνας εδώ και μέρες, προτιμώντας να πεθάνουν παρά να απελαθούν σε μια αφρικανική χώρα που απέχει 6.500 χιλιόμετρα από τη Βρετανία. Σύμφωνα με χθεσινό ρεπορτάζ της εφημερίδας Observer (της κυριακάτικης έκδοσης της Guardian), η πενθήμερη απεργία πείνας στο Brook House έληξε την Παρασκευή. Μεταξύ των 70 κρατουμένων όμως, που έχουν ειδοποιηθεί για επικείμενη απέλαση, έχουν αυξηθεί πλέον οι απόπειρες αυτοχειρίας και αυτοτραυματισμού.

Ασυνόδευτοι ανήλικοι

Στο ίδιο ρεπορτάζ ανθρωπιστικές οργανώσεις καταγγέλλουν αφ’ ενός πως το υπουργείο Εσωτερικών σκοπεύει να στείλει στη Ρουάντα ακόμα και ασυνόδευτους 16χρονους, δηλώνοντας παραπλανητικά ότι είναι 23 ετών ώστε να εμπίπτουν στα ηλικιακά όρια απέλασης, αφ’ ετέρου ότι γιατροί της αστυνομίας χρησιμοποιούν «τεστ σεξουαλικής ωριμότητας» για να προσδιορίσουν τις ηλικίες των ανηλίκων, εν μέσω αναφορών πως ασυνόδευτοι εξαφανίζονται από ξενώνες λόγω του φόβου για απέλαση στην Αφρική.

«Είμαι αιτών άσυλο από το Ιράν. Μου επιδόθηκε ειδοποίηση από το υπουργείο Εσωτερικών ότι θα είμαι ένας από όσους θα πετάξουν στη Ρουάντα στις 14 Ιουνίου. […] Σκέφτομαι την αυτοκτονία για να αποφύγω να σταλώ διά της βίας εκεί», γράφει ανώνυμη επιστολή που έλαβε η Guardian και δημοσιοποίησε χθες στην ιστοσελίδα της.

«Μπορώ να σας πω ότι οι περισσότεροι αιτούντες άσυλο που βρίσκονται στην ίδια κατάσταση με μένα, σκέφτονται επίσης την αυτοκτονία. Νιώθουμε πως δεν μας έχει μείνει άλλη επιλογή. […] Είχα υψηλόβαθμη, υπεύθυνη θέση εργασίας στην πατρίδα μου. Αλλά αντιτίθεμαι στην κυβέρνηση κι αυτό έβαλε τη ζωή μου σε κίνδυνο. […] Δεν ήξερα τίποτα για τα σχέδια υπεράκτιας μετεγκατάστασης στη Ρουάντα όταν έφτασα στο Ηνωμένο Βασίλειο. Σοκαρίστηκα όταν το έμαθα κι ακόμα δεν το πιστεύω».

Στους απελπισμένους αυτούς ανθρώπους «συγκαταλέγεται Ιρανή αιτούσα άσυλο, που αποπειράθηκε να αυτοκτονήσει και είπε σε εργαζομένους ότι προέβη σε αυτή την πράξη επειδή πίστευε ότι θα βρισκόταν αντιμέτωπη με υπεράκτια μετεγκατάσταση στη Ρουάντα. Διασώθηκε, νοσηλεύτηκε και επέζησε», σημείωνε σε άλλο ρεπορτάζ η Guardian. «40χρονος αιτών άσυλο από την Υεμένη γύρισε βίντεο και απευθύνθηκε στον Μπόρις Τζόνσον και την Πρίτι Πατέλ, δηλώνοντας πως, αφότου έφτασε στο Ηνωμένο Βασίλειο στις 13 Απριλίου και έμαθε για τα σχέδια υπεράκτιας μετεγκατάστασης στη Ρουάντα, δεν είχε “άλλη επιλογή από το να αυτοκτονήσω”».

«Προσπάθησα να πάρω τη ζωή μου προχθές… Θέλω απλά να είμαι ελεύθερος, θέλω να είμαι με την οικογένειά μου, θέλω να είμαι άνθρωπος», δήλωσε την περασμένη βδομάδα στην Independent 32χρονος Αφγανός κρατούμενος στο Brook House που έφτασε παιδί στη Βρετανία το 2008, με το καθεστώς προστασίας του να μην ανανεώνεται όταν ενηλικιώθηκε. Τώρα βρίσκεται επίσης αντιμέτωπος με εξορία στη μακρινή αφρικανική χώρα, που δεν φημίζεται για τον σεβασμό της στα ανθρώπινα δικαιώματα.

«Στόχος του σχεδίου Ρουάντα είναι να λειτουργήσει αποτρεπτικά, όντας ακόμα πιο τρομακτικό για τους πρόσφυγες από αυτά καθαυτά τα ταξίδια που κάνουν σε σαθρές βάρκες διαπλέοντας τη Μάγχη», εξηγεί η Κλερ Μόουζλι, ιδρύτρια της οργάνωσης Care4Calais.

«Οι πρόσφυγες έχουν υποστεί φοβερή καταπίεση. Κι όμως, σκοπός μας είναι να τους αποτρέψουμε, χρησιμοποιώντας τον φόβο ακόμα περισσότερων δεινών και καταπίεσης. Αυτή δεν είναι πράξη πολιτισμένης ή συμπονετικής χώρας. Ας μην απορεί κανείς λοιπόν που οι ενέργειες της Πρίτι Πατέλ οδηγούν τα θύματα αυτού του κόσμου να παίρνουν τις ίδιες τους τις ζωές από απόγνωση».

Τρόπος άφιξης

Οι νομικές προσφυγές κατά του σχεδίου υποστηρίζουν μεταξύ άλλων πως είναι παράνομο, αφού ποινικοποιεί τους αιτούντες άσυλο με βάση τον παράτυπο τρόπο άφιξής τους στη Βρετανία (με βάρκες διακινητών ή, σπανιότερα πια, κρυμμένοι σε φορτηγά), κατά παράβαση της Σύμβασης της Γενεύης για το καθεστώς των προσφύγων. Καταρρίπτοντας άλλωστε τους ισχυρισμούς της Πατέλ πως το 70% όσων διαπλέουν τα Στενά της Μάγχης είναι οικονομικοί μετανάστες, η Υπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες (UNHCR) αποσαφηνίζει:

«Με βάση τα δεδομένα που είναι αυτή τη στιγμή διαθέσιμα από το υπουργείο Εσωτερικών, η UNHCR θεωρεί πως η ξεκάθαρη πλειονότητα όσων φτάνουν πρόσφατα στο Ηνωμένο Βασίλειο με βάρκα είναι πιθανότατα πρόσφυγες. Πρόσφυγες και αιτούντες άσυλο δεν είναι και δεν θα έπρεπε να περιγράφονται ως μετανάστες. Η πρόσβαση στο άσυλο δεν θα έπρεπε ποτέ να εξαρτάται από τον τρόπο άφιξης ή την εθνικότητα. Αντίστοιχα, ο μόνος τρόπος να εξακριβωθεί κατά πόσον άνθρωποι είναι πρόσφυγες είναι μέσω δίκαιης και αποτελεσματικής εξέτασης των αιτήσεων ασύλου τους, για την οποία το Ηνωμένο Βασίλειο έχει ξεκάθαρη ευθύνη».