Ζούμε σε μια εποχή που η ευτέλεια προβάλλεται ως αρετή και η υπακοή ως επιβίωση. Όμως σε κάθε κρίσιμη καμπή της ιστορίας, εκείνοι που αρνήθηκαν να ζήσουν γονατισμένοι άνοιξαν δρόμους για τους πολλούς. Η αξιοπρέπεια δεν είναι σύνθημα, αλλά στάση ζωής – και γίνεται επαναστατική όταν όλα γύρω απαιτούν να την εκχωρήσεις για λίγο μισθό, για λίγη “τάξη”, για λίγη “ασφάλεια”.
Η κοινωνία σήμερα εκπαιδεύεται στη συναίνεση. Μας λένε να είμαστε “ρεαλιστές”, να “προσαρμοστούμε”, να “μην περιμένουμε πολλά”, να “καταλάβουμε τη δυσκολία των καιρών”. Στην πραγματικότητα μας ζητούν να αποδεχτούμε τη διάλυση της ανθρωπιάς μας για να κρατηθεί όρθιο ένα σύστημα που τρέφεται από την αποξένωση και το φόβο.
Η αξιοπρέπεια, όμως, είναι μια πράξη που στέκεται αντίθετα σε αυτή τη λογική. Δεν είναι πολυτέλεια. Δεν είναι ατομική πολυκατοικία για όσους “τα κατάφεραν”. Είναι κοινό αγαθό και καθήκον.
Όταν ο εργαζόμενος αρνείται να υπομείνει εξευτελιστικές συνθήκες για ένα μεροκάματο πείνας, υπερασπίζεται την αξιοπρέπειά του. Όταν ο άνθρωπος αρνείται να πουλήσει τις αρχές του για μια θέση ή ένα βόλεμα, υπερασπίζεται την αξιοπρέπειά του. Όταν κάποιος δεν συναινεί στη βία κατά των αδύναμων για να “σωθεί η οικονομία”, υπερασπίζεται την αξιοπρέπειά του.
Και κάθε φορά που ένας άνθρωπος υπερασπίζεται την αξιοπρέπεια, ανοίγει χαραμάδες ελευθερίας μέσα σε έναν κόσμο καταστολής.
Η αξιοπρέπεια είναι επαναστατική πράξη γιατί είναι το θεμέλιο κάθε συλλογικής ανυπακοής, κάθε αγώνα για το αυτονόητο: να ζούμε ως άνθρωποι, όχι ως γρανάζια ή αναλώσιμα.
Σήμερα, που η ισοπέδωση των αξιών προχωρά αθόρυβα με την ίδια ταχύτητα που προχωρά η φτώχεια και η τεχνολογική επιτήρηση, η αξιοπρέπεια γίνεται η πιο ριζοσπαστική στάση. Γίνεται το πρώτο βήμα για την αλλαγή.
Δεν θα αλλάξει ο κόσμος αν απλώς παραπονιόμαστε στα καφενεία και στα κοινωνικά δίκτυα. Θα αλλάξει όταν αποφασίσουμε να υπερασπιστούμε την αξιοπρέπεια σε κάθε μικρή ή μεγάλη σύγκρουση της καθημερινότητας.
Να αρνηθούμε το ψέμα. Να αρνηθούμε τον φόβο. Να αρνηθούμε την υποταγή.
Να σηκωθούμε όρθιοι.
Όχι γιατί είμαστε ήρωες.
Αλλά γιατί μόνο έτσι θα παραμείνουμε άνθρωποι.
Η αξιοπρέπεια είναι το όριο που χαράζει ο καθένας, ώστε να μην χάσει τον εαυτό του για μια “κανονικότητα” που μοιάζει ολοένα πιο άδικη και σκοτεινή.
Σήμερα, που οι άνθρωποι αναζητούν ελπίδα και αλήθεια, η αξιοπρέπεια δεν είναι μια αφηρημένη έννοια. Είναι μια καθημερινή, μικρή επανάσταση. Και χωρίς αυτήν, δεν υπάρχει τίποτα που να αξίζει να σωθεί.
ΔΙΟΤΙΜΑ
