Χαίρε, συνοδοιπόρε Νίκο,
κι ευλογημένος να ’ναι ο νεοφώτιστος εγγονός Νάβης, καρπός αναγέννησης της ιστορικής μνήμης και της επαναστατικής αλήθειας.
Με αυτή την ευκαιρία να και το σημερινό μας άρθρο με τίτλο:
Η “Εκτέλεση” της Ιστορίας: Όταν το Σύστημα Δικάζει και Θάβει τους Ανυπότακτους.
****
Η Ιστορία δεν είναι ποτέ ουδέτερη. Γράφεται πάντα από τη μεριά των νικητών· και κυρίως από εκείνους που φοβούνται το μέλλον όταν αυτό προδιαγράφεται από τα “λάθος παραδείγματα” του παρελθόντος. Ένα από αυτά, που το καθεστώς φρόντισε να εξαφανίσει από τη συλλογική μνήμη, είναι ο Νάβις της Σπάρτης.
Πολλοί δε θα τον έχουν καν ακούσει. Ίσως ούτε το όνομά του να μην περιλαμβάνεται σε σχολικά βιβλία και επίσημες αναφορές. Και αν μνημονεύεται, είναι μόνο ως «τύραννος», σκληρός και έκφυλος. Όμως η πραγματικότητα είναι ακριβώς η αντίστροφη: ήταν επαναστάτης, μεταρρυθμιστής, απελευθερωτής.
Στα τέλη του 3ου αιώνα π.κ.χ, στην ολιγαρχική και αριστοκρατική Σπάρτη, ο Νάβις συντελεί μια κοινωνική έκρηξη που ακόμα και σήμερα φαντάζει ριζοσπαστική. Καταργεί τις κοινωνικές τάξεις, διανέμει τη γη στους φτωχούς, απελευθερώνει τους είλωτες, θεσπίζει ισότητα των φύλων και, το αδιανόητο για τότε (και για σήμερα): τοποθετεί γυναίκα αρχιστράτηγο του σπαρτιατικού στρατού.
Η Ρώμη θορυβείται. Ο Φλαμινίνος δεν αντέχει να βλέπει τον Νάβη να γκρεμίζει όλα τα θεμέλια πάνω στα οποία στηρίζεται η εξουσία. Τελικά, ο Νάβις δεν δολοφονείται μόνο σωματικά. Η δολοφονία της μνήμης του υπήρξε πιο ύπουλη και πιο πλήρης. Η στρατευμένη Ιστορία τον «εκτελεί» ξανά και ξανά: τον γελοιοποιεί, τον δαιμονοποιεί, τον σβήνει από την Ιστορία των «ένδοξων πολιτισμών». Κι έτσι εξαφανίζεται από το κοινό αφήγημα μια από τις ελάχιστες —αν όχι μοναδική— αρχαίες μορφές που πραγματικά αναγνώρισε την πλήρη ανθρωπιά όλων των ανθρώπων, ανεξαρτήτως τάξης, φύλου ή καταγωγής.
Δεν είναι ο μόνος.
Ο Ιησούς, ως επαναστάτης κατά του ιερατείου και της απολυταρχίας, μετά τον θάνατό του παραδόθηκε στα χέρια των απογόνων του Φαρισαϊσμού, που τον μεταμόρφωσαν σε θεοποιημένο εργαλείο εξουσίας, καταργώντας τον άνθρωπο, τα λόγια και τις πράξεις του.
Ο Τζορντάνο Μπρούνο, που έβλεπε έναν άπειρο κόσμο με ισότιμες ζωές πέραν της Γης, έγινε ο «αιρετικός που άξιζε να καεί».
Ο Τσε Γκεβάρα, που πολέμησε για την αδερφότητα των λαών, απογυμνώθηκε από την πράξη του και έγινε καρτ ποστάλ.
Η λίστα ατελείωτη: Ρόζα Λούξεμπουργκ, Μπακούνιν, Σπάρτακος, Αρίσταρχος ο Σάμιος, Υπατία, Νάβις. Όλοι «εκτελέστηκαν» για να μην μπορούν να εμπνεύσουν. Όχι μόνο εν ζωή, αλλά και ως παράδειγμα μετά θάνατον. Γιατί αυτό φοβάται το Σύστημα: τη μνήμη που γεννά ανατροπή.
Η ιστοριογραφία, όταν είναι στρατευμένη, δεν εξιστορεί: καταδικάζει. Δεν φωτίζει το παρελθόν: το λογοκρίνει. Δεν αποκαλύπτει αλήθειες: χτίζει χρηστικά ψεύδη. Έτσι, ο Περικλής θα εξυμνείται αιώνια, παρά τη δουλεία και την πατριαρχία της εποχής του, ενώ ο Νάβις θα στιγματίζεται ως τύραννος επειδή τόλμησε να καταργήσει τα προνόμια.
Και όμως. Η εποχή μας, φορτωμένη από τεχνολογία αλλά στερημένη από ηθικό άλγος, έχει ανάγκη αυτούς τους αποσιωπημένους.
Γιατί η ανθρωπότητα, όσο κι αν ξεγελιέται, δεν σώζεται από αυτούς που συμφιλιώνονται με το Σύστημα, αλλά από εκείνους που το ανατρέπουν εκ θεμελίων. Και αυτοί, συνήθως, είναι θαμμένοι κάτω από τις πιο καλοχτισμένες επιγραφές της επίσημης Ιστορίας.
Η ανάσταση της Ιστορίας ξεκινά όταν κοιτάμε αλλού. Όχι εκεί που δείχνουν τα σχολικά εγχειρίδια και οι καθεστωτικές εορτές. Αλλά στα περιθώρια, εκεί που επιβιώνουν τα πιο γενναία παραδείγματα —σκοτωμένα, αλλά όχι σιωπηλά.
Με αγάπη και ευγνωμοσύνη,
Διοτίμα
(Με θυγατέρα την Υπατία, τη μητέρα του Νάβη, φωνή των “θαμμένων”)
__________________________
Γράφαμε κι εμείς εδώ παλιότερα για τον αρχαίο Σπαρτιάτη και επαναστάτη βασιλιά Νάβη (απόσπασμα):
Κοντά στο 200 π.κ.χ στην…ολιγαρχική Σπάρτη έδινε ρεσιτάλ πρωτόγνωρης λειτουργίας , ένα πολίτευμα, που ουδείς γνωρίζει πως πρέπει να το αποκαλέσει. “Βασιλιάς” ήτα ο Νάβις, πιθανόν είλωτας, μπορεί και όχι. Εν πάση περιπτώσει, ένας ηγέτης που σάρωσε όλες τις αρχές των πολιτευμάτων στην αρχαιότητα (και σήμερα). Συγκεκριμένα: Εξάλειψε παντελώς τις τάξεις, εξίσωσε τα φύλα, απελευθέρωσε τους είλωτες, μοίρασε ισομερώς τη γη, έθεσε επικεφαλής του σπαρτιατικού στρατού γυναίκα. Και όλα αυτά εύκολα, ξαφνικά, γρήγορα, απρόοπτα, σχεδόν αναίμακτα. Μια πραγματική επανάσταση, που ούτε στις ημέρες μας δεν ζήσαμε. Είδαμε για πρώτη φορά στην Ιστορία του κόσμου μια κοινωνία αταξική, αντιεξουσιαστική, αντικαπιταλιστική, άφυλη!
΄Ηταν αυτό το πολίτευμα τότε της Σπάρτης που έκανε τον Ρωμαίο ύπατο στην Κόρινθο Φλαμινίνο να …τρίβει τα μάτια του, να μην καταλαβαίνει…Χριστό από όσα συνέβαιναν μπροστά του. Και έφτασε, αυτός, ένας ύπατος, ισχυρός Ρωμαίος αξιωματούχος, τρομαγμένος μπροστά σε όσα έβλεπε να γίνονται στη Σπάρτη, να ξεστομίσει εμβρόντητος στο Νάβη.
“Μπορούν οι λεγεώνες μου να ισοπεδώσουν τη Σπάρτη . Αυτό θα το κρίνει η μάχη. Αλλά, θα είναι κατανοητό, ακόμα κι αν ηττηθώ. Αλλά αυτά που κάνεις, τα πρωτάκουστα και πρωτοφανή, να απελευθερώνεις τους δούλους, να λες πως άντρας και γυναίκα είναι ίσοι και μάλιστα να βάζεις μια γυναίκα επικεφαλής του στρατού ,να οδηγεί άντρες σε μάχη, στρατιώτες -απογόνους ενός Λεωνίδα. , δεν ξανάγινε. Και πώς μπορεί κανείς να τα πολεμήσει όλα αυτά, αν πρώτα δεν τα κατανοήσει;
Και η απάντηση του Νάβη, αγέρωχη, φυσική, διαχρονική , ανθρωποκεντρική:
” Μην το ψάχνεις, ΄Υπατε! ΄Ετσι ,όπως σε δίδαξαν, είσαι ανίκανος να αντιληφθείς τί συμβαίνει αυτή τη ώρα στη Σπάρτη. Πώς μου ζητάς, λοιπόν και πώς μπορώ να σου εξηγήσω τα ανερμήνευτα για σένα και τα παράδοξα που βλέπεις, αν δεν αλλάξεις τον τρόπο που σκέφτεται το μυαλό σου;**
Πού να συγκριθεί η Δημοκρατία της Αθήνας και μάλιστα στο “χρυσό της αιώνα”,με το πολίτευμα του Νάβη, όταν η εκκλησία του Δήμου λειτουργούσε μεν, αλλά με τους δούλους να πεθαίνουν στο Λαύριο σαν τις μύγες στα 18 τους από τη βάναυση εργασία στα Μεταλλεία. Και ο Περικλής, ο Σωκράτης, οι…φιλόσοφοι, ακόμα και οι Σοφιστές, άεργοι, πολυλογάδες, “υποκατακλινόμενοι υμίν αυτοίς”, να αντιλαμβάνονται τη δουλεία, αλλά και τη θέση της γυναίκας στην κοινωνία τους, ως φυσική και αναγκαία κατάσταση. Και την εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο, λογική και ηθική!
Homo