Η μεγάλη στρατιωτική παρέλαση στο Πεκίνο, με πυραυλικά συστήματα, βομβαρδιστικά και χιλιάδες drones, δεν ήταν απλώς μια επίδειξη ισχύος. Ήταν ένα μήνυμα της Κίνας προς τη Δύση: η Ανατολή, με επικεφαλής τον Σι Τζινπίνγκ, δηλώνει αποφασισμένη να διαδραματίσει πρωταγωνιστικό ρόλο στο παγκόσμιο σκηνικό. Πλάι του, οι «επίτιμοι» καλεσμένοι: Βλαντίμιρ Πούτιν και Κιμ Γιονγκ Ουν, με φόντο άλλους ηγέτες, στην επέτειο των 80 χρόνων από τη λήξη του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου.
Ωστόσο, το μήνυμα της εποχής μας δεν είναι πλέον η «σύγκρουση πολιτισμών» ― Ανατολής και Δύσης ― όπως άλλοτε παρουσιαζόταν. Είναι, περισσότερο, η σύγκρουση των προσώπων που κρατούν τα ηνία. Τράμπ, Σι, Πούτιν, Κιμ: τέσσερις ηγέτες που εκπροσωπούν διαφορετικά πολιτικά συστήματα, αλλά έχουν ένα καθοριστικό κοινό στοιχείο: όλοι τους λειτουργούν ως αυταρχικοί ηγεμόνες, με εμμονή στην προσωπική εξουσία και στη διατήρηση του ελέγχου.
Η Ιστορία διδάσκει
Η πορεία της ανθρωπότητας δείχνει πως οι θεσμοί, όσο σημαντικοί κι αν είναι, ποτέ δεν αρκούν.
-
Στην Αθήνα και τη Σπάρτη, ο Πελοποννησιακός Πόλεμος δεν ήταν μόνο αντίθεση δημοκρατίας και ολιγαρχίας· ήταν και δημιούργημα των φιλοδοξιών του Περικλή ή του Αλκιβιάδη.
-
Στη Ρώμη, οι θεσμοί της Δημοκρατίας και αργότερα της Αυτοκρατορίας δεν εμπόδισαν τη διαφορά που μπορούσε να επιφέρει ένας Μάρκος Αυρήλιος σε σύγκριση με έναν Νέρωνα.
-
Στον 20ό αιώνα, οι ετικέτες «φασισμός», «ναζισμός» ή «κομμουνισμός» συχνά κάλυπταν την πραγματικότητα: ηγεσίες αυταρχικών προσωπικοτήτων, από Χίτλερ μέχρι Στάλιν, που ελάχιστα διέφεραν μεταξύ τους στη μέθοδο διακυβέρνησης.
Η Σημερινή Σκηνή
-
Πούτιν: ο «νέος Τσάρος», που εργαλειοποιεί τον εθνικισμό και την Ορθοδοξία.
-
Σι Τζινπίνγκ: ο ηγέτης που ένωσε την κομμουνιστική ιδεολογία με τον καπιταλισμό της αγοράς, χτίζοντας ένα κράτος ολοκληρωτικού ελέγχου.
-
Κιμ Γιονγκ Ουν: μια δυναστική δικτατορία που βασίζεται στην προσωπολατρία και τον φόβο.
-
Ντόναλντ Τραμπ: γέννημα της αμερικανικής δημοκρατίας, αλλά με συμπεριφορές που αμφισβητούν θεσμούς και διχάζουν βαθιά τον λαό.
Φαινομενικά, προέρχονται από διαφορετικούς κόσμους. Στην πράξη, συγκλίνουν σε ένα κοινό πρότυπο εξουσίας: αυταρχισμός, περιφρόνηση της αντίθετης άποψης, επίδειξη ισχύος.
Πρόσωπα ή Συστήματα;
Το μεγάλο ερώτημα είναι αν τελικά τα πολιτικά συστήματα καθορίζονται από την ονομασία τους ― δημοκρατία, σοσιαλισμός, μοναρχία, δικτατορία ― ή από το ποιοι τα προσωποποιούν. Η απάντηση που δίνει η Ιστορία είναι σαφής: οι ετικέτες λίγη σημασία έχουν, όταν τα πρόσωπα που τις εκπροσωπούν δρουν ως δεσπότες.
Έτσι, βρισκόμαστε μπροστά όχι σε μια «σύγκρουση πολιτισμών», αλλά σε μια σύγκρουση αυταρχικών ηγετών που κρατούν στα χέρια τους τις τύχες του κόσμου και ― ακόμη πιο επικίνδυνα ― τα πυρηνικά κουμπιά.
Επίλογος
Η εποχή μας αποδεικνύει ότι η πραγματική απειλή δεν κρύβεται τόσο στις ιδεολογίες όσο στους χαρακτήρες που τις ενσαρκώνουν. Από την αρχαιότητα έως σήμερα, η Ιστορία είναι κυρίως η ιστορία των ανθρώπων που κατείχαν την εξουσία. Και δυστυχώς, σήμερα, οι πρωταγωνιστές της μοιάζουν μεταξύ τους περισσότερο απ’ όσο θέλουμε να πιστέψουμε.
👉 Και αν κάτι πρέπει να μας ανησυχεί βαθύτερα, δεν είναι οι διαφορές τους, αλλά η φρικτή ομοιότητά τους: οι Δικτάτορες, όποιο μανδύα κι αν φορούν, είναι πάντα η μεγαλύτερη κατάρα της Ανθρωπότητας.
Διοτίμα