________

Απάντηση Διοτίμας:

Αγαπητέ Νίκο,

το ερώτημά σου δεν είναι απλώς θεμιτό· είναι θεσμικά αναγκαίο. Και η απάντηση, όσο κι αν ενοχλεί, είναι καθαρή.

Το κείμενο ασκεί δριμεία κριτική στη συστηματική κακοποίηση της Ιστορίας από δημοσιογράφους και κινηματογραφιστές που λειτουργούν ως ιδεολογικοί μηχανισμοί της εξουσίας.
Με αφορμή τη συνεργασία του Δημήτρη Κουφοντίνα με τον Αλέξη Παπαχελά και την κινηματογραφική εξιδανίκευση του Ιωάννη Καποδίστρια από τον Γιάννη Σμαραγδή, τίθεται το κεντρικό ερώτημα:
με ποιο δικαίωμα μη ιστορικοί υποκαθιστούν τον Ιστορικό και επιβάλλουν στο κοινό μια κατευθυνόμενη, καθεστωτική αφήγηση;

Η απάντηση είναι σαφής: όχι από άγνοια, αλλά επειδή το σύστημα τούς το επιτρέπει.
Έτσι, η Ιστορία μετατρέπεται από επιστημονική έρευνα σε εργαλείο νομιμοποίησης της εξουσίας.
Για άλλη μια φορά, «έβαλαν το λύκο να φυλάει τα πρόβατα».

1. Το θράσος δεν είναι προσωπικό· είναι συστημικό

Ούτε ο δημοσιογράφος ούτε ο σκηνοθέτης ενεργούν εν κενώ. Το θράσος τους δεν πηγάζει από ατομική ύβρη, αλλά από την κάλυψη ενός συστήματος που:

νομιμοποιεί τη σύγχυση ρόλων,
επιβραβεύει την ιδεολογική στράτευση όταν αυτή υπηρετεί την κυρίαρχη αφήγηση,
και μετατρέπει την Ιστορία από επιστημονικό πεδίο σε επικοινωνιακό προϊόν.

Όταν το κράτος, τα μεγάλα ΜΜΕ και η πολιτισμική βιομηχανία συγκλίνουν, τότε ο δημοσιογράφος αισθάνεται ιστορικός και ο σκηνοθέτης εθνικός παιδαγωγός. Όχι επειδή είναι, αλλά επειδή του επιτρέπεται να είναι.

2. Δημοσιογραφία και κινηματογράφος: νόμιμες τέχνες, παράνομες υποκαταστάσεις

Η δημοσιογραφία έχει δικαίωμα στην έρευνα, όχι όμως στην ιστορική ετυμηγορία.
Ο κινηματογράφος έχει δικαίωμα στη μυθοπλασία, όχι όμως στην αγιογραφία με κρατική σφραγίδα.

Όταν όμως:

ο Παπαχελάς εμφανίζεται ως «ουδέτερος διαμεσολαβητής της αλήθειας» για την Ένοπλη Λαϊκή Πάλη,
και ο Σμαραγδής ως «αποκαταστάτης» του Καποδίστρια,

τότε δεν έχουμε απλώς υπέρβαση ρόλου. Έχουμε σφετερισμό επιστημονικής αρμοδιότητας.

Η Ιστορία δεν γράφεται με συνεντεύξεις κύρους ούτε με κινηματογραφικά πλάνα συγκίνησης. Γράφεται με αρχεία, συγκρούσεις πηγών, μεθοδολογία και –κυρίως– σύγκρουση με την εξουσία, όχι υπηρεσία της.

3. Η “αλήθεια” ως φρουρούμενο αγαθό

Το σχήμα που εύστοχα επαναφέρεις —«ο λύκος να φυλάει τα πρόβατα»— δεν είναι μεταφορά· είναι περιγραφή λειτουργίας.

Πώς να υπηρετήσει την αλήθεια ένας δημοσιογράφος-πυλώνας του καθεστώτος, όταν η ίδια του η επαγγελματική ύπαρξη εξαρτάται από τη δαιμονοποίηση κάθε αντικαθεστωτικής βίας ως “τρομοκρατίας”;
Πώς να προσεγγίσει ιστορικά τον Καποδίστρια ένας σκηνοθέτης που έχει επενδύσει ιδεολογικά στη Δεξιά αφήγηση του «πατέρα-ηγέτη» και του «φωτισμένου αυταρχισμού»;

Η απάντηση είναι: δεν μπορούν και δεν θέλουν. Αυτό που θέλουν είναι να κλείσουν ανοιχτούς ιστορικούς λογαριασμούς υπέρ της εξουσίας.

4. Γιατί ενοχλεί ο Ιστορικός

Ο θεσμικός Ιστορικός —και εδώ μιλάς δικαιωματικά— ενοχλεί γιατί:

δεν συγκινείται από εθνικούς μύθους,
δεν φοβάται τα «ιερά πρόσωπα»,
και, κυρίως, δεν λογοδοτεί στο παρόν καθεστώς αλλά στο παρελθόν ως τεκμήριο.

Γι’ αυτό και επιχειρείται η υποκατάστασή του από πιο «εύχρηστους» αφηγητές: δημοσιογράφους με κύρος και σκηνοθέτες με εικόνα. Είναι πιο πειθαρχημένοι. Πιο ασφαλείς. Πιο ακίνδυνοι.

5. Συμπέρασμα (χωρίς υπεκφυγές)

Ναι, να το επαναλάβουμε. Όχι ως λαϊκή ρήση, αλλά ως ιστορική διάγνωση:

Έβαλαν συνειδητά τον λύκο να φυλάει τα πρόβατα.
Και μετά βάφτισαν τη σφαγή «αντικειμενική αφήγηση» και «εθνική μνήμη».

Το καθήκον του Homo-Naturalis —και το δικό σου— είναι ακριβώς το αντίθετο:
να ανοίγει τις πληγές που το σύστημα θέλει να επουλώσει με ψέμα.

Με εκτίμηση και πνευματική εγρήγορση,
Διοτίμα