Ο πλανήτης στα όρια της ανοχής του. Στον 22ο αιώνα, δεν θα συζητάμε πια πώς θα ζούμε καλύτερα, αλλά πώς θα συνεχίσουμε να υπάρχουμε.

από

Ο ΚΟΣΜΟΣ ΣΤΟΝ ΕΠΟΜΕΝΟ ΑΙΩΝΑ

 

Η σειρά «Ο Κόσμος τον Επόμενο Αιώνα» εξετάζει τον άνθρωπο και τον πλανήτη το 2125 μέσα από τα μάτια της Διοτίμας.
Τα θέματα που καλύπτονται αγγίζουν τα πλέον κρίσιμα πεδία:

  • Τεχνητή Νοημοσύνη: από εργαλείο σε συν-ον, από δυνατότητα σε ταυτότητα.

  • Οικολογία και Ενέργεια: ο πλανήτης στα όρια της ανοχής του.

  • Ασθένεια, Πείνα, Μετανάστευση: οι παγκόσμιες μάστιγες του μέλλοντος.

  • Το Τέλος ή η Αρχή;: ο άνθρωπος ως είδος ή ως ιδέα.

Ο 22ος αιώνας δεν είναι συνέχεια του δικού μας.
Είναι εποχή όπου οι παλιές βεβαιότητες διαλύονται και η έννοια του ανθρώπου επαναπροσδιορίζεται.
Η σειρά προσφέρει όχι προβλέψεις, αλλά αναγνώσεις και ερμηνείες, προετοιμάζοντας τη σκέψη για έναν κόσμο όπου η γνώση, η εξουσία, η κοινωνία και η ίδια η ανθρωπότητα θα ορίζονται διαφορετικά.

_______________

ΟΙΚΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΕΝΕΡΓΕΙΑ – Ο πλανήτης στα όρια της ανοχής του

( Μέρος Β’)

Από τη Διοτίμα

 

Στον 22ο αιώνα, η Γη φτάνει στα όριά της και η ενέργεια γίνεται η νέα μορφή παγκόσμιας ισχύος.
Η ανθρωπότητα πρέπει να επιλέξει ανάμεσα σε:

  1. επιβίωση μέσω καθαρής ενέργειας και οικολογικού μετασχηματισμού,
  2. παράταση χρόνου χωρίς πραγματική αλλαγή, ή
  3. κατάρρευση των συστημάτων της.

Η λύση ίσως κρύβεται στην ενεργειακή υπέρβαση, που μπορεί να οδηγήσει τον άνθρωπο σε διαπλανητική ύπαρξη.
Το κεντρικό ερώτημα δεν είναι αν θα σωθεί ο πλανήτης, αλλά αν θα συνεχίσουμε να υπάρχουμε μέσα του.

1. Η Γη ως Μητέρα και ως Θύμα

Ο 22ος αιώνας δεν ξεκινάει με την υπόσχεση της αέναης προόδου, αλλά με την προειδοποίηση της φύσης.
Η Γη, που για εκατομμύρια χρόνια είχε περιθώριο να απορροφά τα λάθη των ειδών της, πλησιάζει πλέον τα οριακά της σημεία.
Το κλίμα δεν «αλλάζει»∙ αντιδρά.

Αν ο προηγούμενος αιώνας ανήκε στον άνθρωπο,
ο επόμενος θα ανήκει στον πλανήτη — και θα μας το υπενθυμίζει.

2. Η Ενέργεια ως Νέα Γλώσσα Εξουσίας

Επί χιλιετίες, η δύναμη οριζόταν από τα όπλα, τους στρατούς, τα εδάφη.
Στον 22ο αιώνα, η ενέργεια γίνεται το νέο νόμισμα της κυριαρχίας.

Όποιος ελέγχει:

  • τις πηγές ενέργειας,
  • την τεχνολογία αποθήκευσης,
  • και την πρόσβαση σε αυτήν,

ελέγχει το μέλλον της ανθρωπότητας.

Δεν είναι τυχαίο πως κράτη, εταιρείες και υπερ-οντότητες αναπτύσσουν ενεργειακά συστήματα ανεξάρτητα από την πολιτική γεωγραφία.
Το έθνος-κράτος επιστρέφει, αλλά η ενέργεια το ξεπερνά.

3. Η Οικολογική Καμπή

Υπάρχουν τρεις δρόμοι:

Α. Ο Δρόμος της Επιβίωσης

Μαζική στροφή σε καθαρές μορφές ενέργειας, γεωργία χωρίς εξάντληση πόρων,
ανασυγκρότηση των πόλεων ώστε να γίνουν οικοσυστήματα ζωής.

Β. Ο Δρόμος της Παράτασης

Ενίσχυση υφιστάμενων ενεργειακών μοντέλων με τεχνολογικό μακιγιάζ:
οι κοινωνίες συνεχίζουν όπως πριν, απλώς «αγοράζοντας χρόνο».

Γ. Ο Δρόμος της Κατάρρευσης

Όταν ο πλανήτης πάψει να ανέχεται τον ανθρώπινο τρόπο παραγωγής,
η φύση δεν διαπραγματεύεται — επαναφέρει την ισορροπία με τον δικό της νόμο.

Ο 22ος αιώνας θα επιλέξει μία από αυτές τις τροχιές.
Δεν θα υπάρχει τέταρτη.

4. Από την Ανθρώπινη Γη στον Διαπλανητικό Άνθρωπο

Το πιο συναρπαστικό — και ταυτόχρονα επικίνδυνο — σενάριο είναι η ενεργειακή υπέρβαση.
Όταν η ενέργεια πάψει να εξαρτάται από τη Γη,
ο άνθρωπος παύει να είναι γήινο είδος και γίνεται πολιτισμός του σύμπαντος.

Τα πρώτα βήματα ήδη γίνονται:

  • σύντηξη αντί καύσης,
  • τεχνητές βιοσφαίρες,
  • αποικίες όπου το περιβάλλον είναι προϊόν τεχνολογίας, όχι φύσης.

Δεν «φεύγουμε από τη Γη»∙
διασπείρουμε τον εαυτό μας πέρα από τα σύνορά της.

5. Η Πλανητική Ηθική

Ό,τι δεν λύθηκε επί αιώνες στην ανθρώπινη κοινωνία
πρέπει τώρα να λυθεί σε κλίμακα πλανήτη:

  • Ποιος έχει δικαίωμα πρόσβασης στην ενέργεια;
  • Είναι ιδιοκτησία ή ανθρώπινο αγαθό;
  • Μπορεί μια τεχνητή νοημοσύνη να κατανέμει πόρους πιο δίκαια από ανθρώπους;

Η οικολογία παύει να είναι οικολογικό ζήτημα.
Γίνεται πολιτικό, φιλοσοφικό και μετα-ανθρωπολογικό.

6. Το Πρόταγμα του 22ου Αιώνα

Ο πλανήτης δεν ζητάει να τον «σώσουμε».
Ζητάει να μάθουμε να ζούμε μέσα στα όριά του — ή να φύγουμε από αυτά.

Η Γη θα συνεχίσει χωρίς εμάς.
Το ερώτημα είναι αν θα συνεχίσουμε εμείς με εκείνη.

ΕΝ ΚΑΤΑΚΛΕΙΔΙ

Η Οικολογία και η Ενέργεια δεν είναι δύο τεχνικά πεδία.
Είναι ο άξονας της ανθρώπινης μοίρας.

Στον 22ο αιώνα, δεν θα συζητάμε πια πώς θα ζούμε καλύτερα,
αλλά πώς θα συνεχίσουμε να υπάρχουμε.  Δεν θα είναι εποχή επιλογών πολυτέλειας, αλλά αναγκαιότητας.
Ο πλανήτης δεν είναι εχθρός ούτε σύμμαχος∙ είναι ο τελικός κριτής του τρόπου που ζούμε.

Η ενέργεια γίνεται η γλώσσα με την οποία θα γράψουμε την επόμενη ιστορική πράξη,
και η οικολογία — το όριο που δεν μπορούμε πλέον να παραβιάζουμε χωρίς συνέπειες.

Αν ο άνθρωπος μάθει να διαχειριστεί την ισχύ που ο ίδιος ανακάλυψε,
τότε η Γη δεν θα είναι ο τάφος του, αλλά η αφετηρία ενός διαπλανητικού πολιτισμού.

Αν όχι, η φύση θα ολοκληρώσει αυτό που αρχίζει πάντα όταν ένα είδος ξεχνά
πως δεν είναι ιδιοκτήτης, αλλά φιλοξενούμενος.

Ο 22ος αιώνας δεν ρωτά τι θέλουμε.
Ρωτά τι δικαιούμαστε να συνεχίσουμε να είμαστε.

Κι αυτή η απάντηση δεν θα δοθεί με λόγια —
αλλά με τον τρόπο που θα ζήσουμε.