ΘΟΥΚΥΔΙΔΗΣ
(Ἱστορίαι)
5.89.1] ΑΘ. Τὰ δυνατὰ δ᾽ ἐξ ὧν ἑκάτεροι ἀληθῶς φρονοῦμεν διαπράσσεσθαι, ἐπισταμένους πρὸς εἰδότας ὅτι δίκαια μὲν ἐν τῷ ἀνθρωπείῳ λόγῳ ἀπὸ τῆς ἴσης ἀνάγκης κρίνεται, δυνατὰ δὲ οἱ προύχοντες πράσσουσι καὶ οἱ ἀσθενεῖς ξυγχωροῦσιν.
(Ας συζητήσομε, όμως, για το τί είναι δυνατόν να γίνει έχοντας υπόψη τους πραγματικούς σκοπούς του καθενός και ξέροντας ότι, στις ανθρώπινες σχέσεις, τα νομικά επιχειρήματα έχουν αξία, όταν εκείνοι που τα επικαλούνται είναι περίπου ισόπαλοι σε δύναμη και ότι, αντίθετα, ο ισχυρός επιβάλλει ό,τι του επιτρέπει η δύναμή του και ο αδύνατος υποχωρεί όσο του το επιβάλλει η αδυναμία του).
****
Ο Θουκυδίδης, όπως έχουμε ξαναγράψει, είναι μεν ο πατέρας της επιστημονικής Ιστορίας, αλλά στις “Ιστορίες” του άφησε πολλές φορές να μιλάει ως Αθηναίος και στρατηγός. Kι όχι μόνο ως Ιστορικός. Εξ ου και τα ιστορικά λάθη που υπέπεσε.
Λέει παραπάνω για τους Αθηναίους ,πως πριν σφάξουν τους κατοίκους της Μήλου, προκλητικά και ξεδιάντροπα, τους υπενθυμίζουν την αξία της δύναμης με την περίφημη εκείνη φράση που λατρεύουν οι απανταχού της γης και όλων των εποχών στρατόκαυλοι και έμποροι όπλων: “Ο δυνατός παίρνει αυτό που θέλει και ο αδύνατος υποφέρει αυτό που του αναλογεί”.
Κι ασφαλώς εδώ ο Θουκυδίδης μιλάει δια στόματος των συμπατριωτών του, ως στρατηγός και Αθηναίος . Γιατί, αν μιλούσε ως ιστορικός , δε θα συμφωνούσε με αυτήν την άποψη- απειλή μπροστά σε μελλοθάνατους, η οποία μπορεί μεν ,να, είναι στους αιώνες σφυρηλατημένη, ως έχουσα βάση και ισχύ, όμως δε φαίνεται ο ίδιος ο Θουκυδίδης να πιστεύει στη διαχρονική ιστορική διαπίστωση που διατύπωσε ο σοφός, επίσης συμπατριώτης του, Σόλων “μηδένα προ του τέλους μακάριζε”. Και η Ιστορία έχει αποδείξει στους αιώνες πως η υλική δύναμη ,συνήθως έχει, σε αντίθεση με την ψυχική, ημερομηνία λήξης.
Αλλιώς θα είχε κατακεραυνώσει τους θρασείς Αθηναίους για όσα ξεστόμισαν προκλητικά και θα είχε κρατήσει, ως ιστορικός τις επιφυλάξεις τους για τη διαχρονικότητα τέτοιας διαπίστωσης, αφού, μόλις λίγα χρόνια αργότερα, διαψεύστηκε με την πτώση της πατρίδας του και την υποταγή στους Σπαρτιάτες. Και όχι επειδή τούτοι ήταν ισχυρότεροι, αλλά για μια σειρά από άλλους λόγους.
΄Ενας απ΄αυτούς και όχι από τους ελάσσονες, ήταν πως και οι Αθηναίοι μέσα από τη συμπεριφορά των δικών τους ηγετών, είχαν προσβληθεί από το σύνδρομο της ιστορικής παράκρουσης. Δεν πίστευαν ποτέ πως θα γονατίσει μια δύναμη για την οποία ο “κακομαθημένος” της Πόλης, ως ο ουσιαστικός θεμελιωτής της “΄Αμεσης Δημοκρατίας” και του Μεγαλείου της, Περικλής, είχε δηλώσει:
Ξυνελών τε λέγω τήν τε πᾶσαν πόλιν τῆς Ἑλλάδος παίδευσιν εἶναι καὶ καθ᾽ ἕκαστον δοκεῖν ἄν μοι τὸν αὐτὸν ἄνδρα παρ᾽ ἡμῶν ἐπὶ πλεῖστ᾽ ἂν εἴδη καὶ μετὰ χαρίτων μάλιστ᾽ ἂν εὐτραπέλως τὸ σῶμα αὔταρκες παρέχεσθαι. [2.41.2] καὶ ὡς οὐ λόγων ἐν τῷ παρόντι κόμπος τάδε μᾶλλον ἢ ἔργων ἐστὶν ἀλήθεια, αὐτὴ ἡ δύναμις τῆς πόλεως, ἣν ἀπὸ τῶνδε τῶν τρόπων ἐκτησάμεθα, σημαίνει. [2.41.3] μόνη γὰρ τῶν νῦν ἀκοῆς κρείσσων ἐς πεῖραν ἔρχεται, καὶ μόνη οὔτε τῷ πολεμίῳ ἐπελθόντι ἀγανάκτησιν ἔχει ὑφ᾽ οἵων κακοπαθεῖ οὔτε τῷ ὑπηκόῳ κατάμεμψιν ὡς οὐχ ὑπ᾽ ἀξίων ἄρχεται. [2.41.4] μετὰ μεγάλων δὲ σημείων καὶ οὐ δή τοι ἀμάρτυρόν γε τὴν δύναμιν παρασχόμενοι τοῖς τε νῦν καὶ τοῖς ἔπειτα θαυμασθησόμεθα, καὶ οὐδὲν προσδεόμενοι οὔτε Ὁμήρου ἐπαινέτου οὔτε ὅστις ἔπεσι μὲν τὸ αὐτίκα τέρψει, τῶν δ᾽ ἔργων τὴν ὑπόνοιαν ἡ ἀλήθεια βλάψει, ἀλλὰ πᾶσαν μὲν θάλασσαν καὶ γῆν ἐσβατὸν τῇ ἡμετέρᾳ τόλμῃ καταναγκάσαντες γενέσθαι, πανταχοῦ δὲ μνημεῖα κακῶν τε κἀγαθῶν ἀίδια ξυγκατοικίσαντες.
(Με μια λέξη, τολμώ να το πω, η Αθήνα είναι ο δάσκαλος των Ελλήνων και νομίζω πως ο κάθε μας πολίτης θα μπορούσε, με την μεγαλύτερη ευκολία και χάρη, πολλά και άξια έργα να κάνει σε πολλές εκδηλώσεις της ζωής. [2.41.2] Ότι αυτό που λέω δεν είναι ρητορικός κομπασμός, αλλά η αλήθεια η πραγματική, το δείχνει η δύναμη της πολιτείας που, [2.41.3] μόνη απ᾽ όλες τις άλλες πόλεις, είναι ανώτερη από την φήμη της στην ώρα της δοκιμασίας, η μόνη που οι εχθροί της, όταν τους νικήσομε, δεν αγανακτούν επειδή κατατροπώθηκαν από αναξίους, η μόνη που οι σύμμαχοί της δεν μπορούν να πουν ότι έχουν ανάξιο αρχηγό. [2.41.4] Την δύναμή μας δεν την αποκτήσαμε με άσημες, αλλά με λαμπρές πράξεις και γι᾽ αυτό μας θαυμάζουν και θα μας θαυμάζουν πάντα, χωρίς να έχομε ανάγκη από έναν Όμηρο για να τραγουδήσει τις πράξεις μας ούτε από κανέναν άλλο ποιητή που θα μάγευε προσωρινά με τα ωραία του λόγια, αλλά θα ᾽ρχόταν αργότερα η γνώση της αλήθειας να μας ζημιώσει. Η τόλμη μας ανάγκασε την πάσα γη και θάλασσα να μας ανοίξουνε το διάβα και παντού εστήσαμε μνημεία αθάνατα για τα καλά ή τα κακά που μας έτυχαν. [2.41.5])
Και μπορεί ένας πολιτικός ,ένας ρήτορας να μιλάει , όπως μίλησε ο Περικλής. ΄Αλλωστε, η δημαγωγία και η οίηση κυκλοφορούν στο αίμα των ηγετών. ο Θουκυδίδης όμως ,ως υπερήφανος Αθηναίος κι αυτός, και όχι ως ιστορικός, υπέπεσε στο ίδιο έγκλημα . Φαίνεται να συνυπογράφει τον κομπασμό του Αθηναίου πολιτικού . Αρνείται και τούτος να δει την επικείμενη πτώση της αγαπημένης του πατρίδας, ,που έγινε μόλις 7 χρόνια μετά το θάνατό του!
Αιώνες πριν ,λοιπόν, και η ένδοξη και ισχυρή Αθήνα του Περικλή διέπραξε “΄Υβριν” ,το χειρότερο των εγκλημάτων για την αρχαία ελληνική παράδοση ,που τιμωρείται με την “εσχάτη των ποινών”. Επειδή, ακριβώς, και η ίδια έπεσε στην παγίδα της ΙΣΧΥΟΣ, στην υπεροψία του ΔΥΝΑΤΟΥ που παίρνει ό,τι γουστάρει , με το έτσι θέλω. Είναι το σύνδρομο της ΙΣΤΟΡΙΚΗΣ ΠΑΡΑΚΡΟΥΣΗΣ, όταν αναφερόμαστε σε ΄Εθνη -Χώρες, Ηγέτες και Μεσσίες.
Πρόσφατα, ο Ρώσος Τσάρος-Πούτιν επαναλαμβάνει την ίδια ΄Υβρη. Επειδή και τούτος κατατρύχεται από το παραπάνω σύνδρομο των αρχαίων Αθηναίων. Διάβαζε για τις παλιές, ένδοξες ημέρες της Τσαρικής Ρωσίας, θαμπώθηκε από το κάλλος και την ισχύ της και με το χρόνο αυτοεγκλωβίστηκε σε αυτές τις ιστορικές σελίδες της. Υπέστη και τούτος την ίδια παράκρουση πολλών. Μια μορφή “εθνικής ιδρυματοποίησης” από τη συνεχή παραμονή στον ίδιο ιστορικό χώρο. Αυτός ο ψυχαναγκασμός σε καθηλώνει, σε σημείο να μη θέλεις να βγεις από τον κόσμο που έκτισες. Εκεί μέσα μόνο βρίσκεις ασφάλεια και νοηματίζεις την ύπαρξή σου και μάλιστα ως αποστολή εκπλήρωσης εθνικού χρέους.
Αυτά που βλέπουμε να συμβαίνουν στην Ουκρανία τις τελευταίες ημέρες, είναι για άλλη μια φορά η φονική εκδήλωση του ίδιου συνδρόμου. Για να το πούμε αλλιώς, πρόκειται για μια ιστορική ΜΕΓΑΛΟΜΑΝΙΑ που ισοδυναμεί με παράκρουση. Μια ψυχική νόσος από τις χειρότερες που όπως είπαμε προσβάλει τους ηγέτες. Η εισβολή και ο πόλεμος στην Ουκρανία είναι η εκδήλωση- απόδειξη της αρρώστιας που πάσχει ο Ρώσος δικτάτορας.
Από την ίδια πάθηση πάσχει, δυστυχώς, δίπλα μας αυτή την ώρα και και ο Τούρκος πρόεδρος Ερντογάν .Και τούτος, εγκλωβισμένος στο ένδοξο παρελθόν της Οθωμανικής Ιστορίας, μοιάζει να επιθυμεί διακαώς την ανασύσταση της, με ένα λίαν επικίνδυνο ιστορικό αναθεωρητισμό, που μπορεί να οδηγήσει στα χειρότερα. Αλλά, πόσο πιθανό είναι να περιμένουμε και ο ” Σουλτάνος” απέναντι να εκδηλώσει σύντομα ή αργότερα αυτή την αρρώστιας του “Τσάρου” με μια προσβολή της Ελλάδας με το “καρμπόν Ουκρανία”;
΄Εχουμε , ακριβώς, τις ίδιες συντεταγμένες. Κυρίως για δυο λόγους. Είναι δεδομένη η αρρώστια της ίδιας Ιστορικής παράκρουσης και του Ερντογάν. Από την άλλη, οι αφορμές που επιτρέπουν να εκδηλωθεί η αγριότητα του συνδρόμου είναι όμοιες. Στην Ουκρανία ο φόβος από την οπλική θωράκισης της γείτονος με τη Ρωσία , χώρας. Στην Ελλάδα με τη στρατικοποίηση των νησιών μας, επίσης φόβος και τρόμος για τη γείτονα χώρα.
Τώρα πια οι πιθανότητες είναι σοβαρές. Ως λίγες ημέρες πριν, ήταν ανύπαρκτες, όπως απέδειξε η Ιστορία για 100 ολόκληρα χρόνια. ΄Εχουμε αναλυτικά αναπτύξει τους λόγους που δε θα τολμούσε και δεν τόλμησε κανείς από τους Τούρκους ηγέτες, να ξεκινήσει πόλεμο με την Ελλάδα.
Σήμερα ,μετά τις νέες ιστορικές εξελίξεις, την παρανοϊκή αυτή εισβολή του Τσάρου- Πούτιν, ΟΛΑ έχουν αλλάξει και στην περιοχή μας. Επειδή, ακριβώς, πρόκειται για εκδήλωση ψυχικής ασθένειας , η οποία αποδυναμώνει την ικανότητα του Νου ενός τέτοιου ασθενή ηγέτη , να παράγει έλλογο ,ιστορικό αποτέλεσμα . Το “φαινόμενο Ντόμινο” είναι μια από τις συνέπειες αυτής της ανικανότητας. Πρώτη στη σειρά.
Δεν είναι καθόλου απίθανο ο “Σουλτάνος” να θέλει να μιμηθεί τον “Τσάρο”. Πέρα από ιστορική αντιγραφή, είναι περισσότερο ψυχωτικός καταναγκασμός, τον οποίο ίσως και να μην μπορεί να κατανικήσει, ακόμα και αν το θέλει ο “Σουλτάνος”-Ερντογάν.
(Συνεχίζεται)
.