Η «δικαίωση» των τανκς
efsyn
(Η συγκέντρωση των φοιτητών στο Πολυτεχνείο στις 14.11.1973. Ο Λαλιώτης διακρίνεται με μακριά μαλλιά στο πρώτο σκαλί» των τανκς)
“…Το τελευταίο κρούσμα μιας παρόμοιας συκοφαντίας περιλαμβάνεται στο φιλόδοξο πόνημα του ιστορικού Ιάσονα Χανδρινού «Ολη νύχτα εδώ. Μια προφορική ιστορία της Εξέγερσης του Πολυτεχνείου» (εκδ. Καστανιώτη, Αθήνα 2019), το οποίο παρουσιάστηκε από τις στήλες της «Εφ.Συν.» το περασμένο Σάββατο. Μεταξύ των 84 «ατομικών βιωματικών αφηγήσεων» που έχει συγκεντρώσει ο επιμελητής της έκδοσης περιλαμβάνεται η μαρτυρία του Κώστα Βουλιέρη, αντισυνταγματάρχη καταδρομών, επικεφαλής των ειδικών δυνάμεων το βράδυ της 16ης προς 17η Νοεμβρίου 1973.
Με την αφήγησή του ο Βουλιέρης επιχειρεί να αντιστρέψει πλήρως τη διαδοχή των γεγονότων που οδήγησαν στην εισβολή, υποστηρίζοντας ότι ήταν οι εκπρόσωποι των φοιτητών εκείνοι που ζήτησαν την εισβολή. Αυτό δεν το έχει πει μέχρι σήμερα κανείς. Ούτε καν οι στρατιωτικοί που καταδικάστηκαν στη δίκη του Πολυτεχνείου
Διηγείται ο Βουλιέρης:
«Εμείς θέλαμε ν’ ανοίξουμε την πύλη. Παίρνει, λοιπόν, ο Μακρυγιώργος τον τηλεβόα και λέει: “Ας πηδήσουν τρεις ή τέσσερις να το κουβεντιάσουμε”. “Ναι! Ναι!” φωνάζαν από μέσα. Διαδήλωσις υπέρ του στρατού κατά κάποιον τρόπο. Και βγήκαν απ’ έξω τρεις. Ο ένας ήταν το λεγόμενο “θείον βρέφος” του Ανδρέα Παπανδρέου, ο Λαλιώτης, ο οποίος είχε τότε στρατευτεί νομίζω, γιατί ήταν κουρεμένος με την ψιλή μηχανή. […] Μερικοί λέγανε να ’ρθει μια μπουλντόζα, αλλά θα έκανε πέντε ώρες μέχρι να έρθει, οπότε ρίχνει την ιδέα ο Λαλιώτης: “Κύριε συνταγματάρχα, εδώ παρακάτω έχετε άρματα μάχης” (ήταν πράγματι άρματα μάχης, εκατό μέτρα δεξιά κι αριστερά απ’ το Πολυτεχνείο). Η ιδέα υλοποιήθηκε. Ηρθε το τανκ –νεκρική σιγή μέσα–, είχε γυρίσει τον πυργίσκο ανάποδα. […] Φύγαν όλοι εκτός από μια φανατική: “Φασίστες, δεν φεύγω, φασίστες δεν φεύγω”» (σ. 160).
Τίποτα από όσα περιγράφονται εδώ δεν είναι αλήθεια. Από τα πιο απλά (λ.χ. ο Λαλιώτης δεν είχε στρατευθεί και είχε μακριά μαλλιά) έως τα πιο σημαντικά: οι δυο εκπρόσωποι των φοιτητών (ο Κώστας Λαλιώτης και ο αξέχαστος Κυριάκος Σταμέλος) στάλθηκαν από τη Συντονιστική Επιτροπή και πήδηξαν έξω από τα κάγκελα προκειμένου να διαπραγματευθούν μια παράταση, ώστε να μην μπουν οι πολιορκητές στο Πολυτεχνείο μέχρι να ξημερώσει και να εξασφαλιστεί η ειρηνική έξοδος των εγκλείστων, με τη μεσολάβηση κάποιων θεσμικών φορέων, ακόμα και της Εκκλησίας, ως εγγυητών. Το τανκ δεν ήταν 100 μέτρα μακριά, αλλά μπροστά στην πύλη, και η είσοδός του επιβλήθηκε με διαταγή από τους επικεφαλής της στρατιωτικής δύναμης. Και βέβαια η «φανατική» δεν ήταν άλλη από την ηρωική Πέπη Ρηγοπούλου.
Τη σοβαρότητα της μαρτυρίας προδίδουν οι λεπτομέρειες: Υποτίθεται ότι στην πύλη του Πολυτεχνείου υποδέχτηκαν τον Βουλιέρη κάτι κοριτσάκια, λέγοντας «κύριε αξιωματικέ ήρθαμε εδώ για να διασκεδάσουμε λιγάκι. Μη μας σκοτώσετε». Και μέσα στο Πολυτεχνείο, μετά την εισβολή, ο Βουλιέρης βρήκε «αχούρι, σπασμένα τα πάντα» και κυρίως «ολίγα χρησιμοποιημένα προφυλακτικά και δυο τρία κουτάκια αχρησιμοποίητα». Πάντως θυμάται ότι μέσα στο Πολυτεχνείο οι κοπέλες «τον αγκάλιαζαν και τον φιλούσαν».
Πέρα από τη γελοιότητα, το σοβαρό είναι βέβαια ο συκοφαντικός ισχυρισμός ότι ο εκπρόσωπος των εγκλείστων Κώστας Λαλιώτης ήταν εκείνος που ζήτησε την επέμβαση των τανκς!
Ασφαλώς όλες οι μαρτυρίες είναι πολύτιμες. Και απ’ αυτόν τον κανόνα δεν εξαιρούνται οι «ανεπιθύμητες» ή ακόμα και οι εξόφθαλμα αναξιόπιστες. Από τη μαρτυρία του χουντικού στρατιωτικού μαθαίνουμε τον τρόπο που έχει προσλάβει η δική του πλευρά τα δραματικά γεγονότα. Ομως δεν είναι δυνατόν να μην παρατίθεται ούτε μια υποσημείωση που να προειδοποιεί τον αναγνώστη για τη διαστρέβλωση της ιστορίας”.
****
Ο Βουλιέρης είναι ένα ακόμα ζόμπι της συνομοταξίας των ανδρείκελων του ” ΕΛΛΑΣ ΕΛΛΗΝΩΝ ΧΡΙΣΤΙΑΝΩΝ”,του ιδίου φυράματος κι αυτός με τον Πατακό ,οποίος, πλην της γενικότερης αμετροέπειάς του, ξεστόμισε για τον αγρίως βασανισθέντα Μουστακλή (έμεινε φυτό) τη φοβερή εκείνη φράση “καλά του κάναμε”. Τόσο Χριστιανοί!
Δεν αντέχει καμιάς σοβαρής συζήτησης -κριτικής η αναφορά Βουλιέρη. Ανήθικος είναι, ό,τι θέλει λέει. Τί αρχές και αξίες να έχει ένα τέτοιο ανισόρροπο άτομο, για να είναι απαγορευτικό το ψεύδος; Τραγικός και τούτος ,όπως όλη εκείνη η μεγάλη παρέα των χουντικών, που έφυγε αμετανόητη. Πλην ενός.
Παραθέτω εδώ μια μαρτυρία για ένα από τους πρωταγωνιστές χουντικούς του Πολυτεχνείου ,που δεν υπάρχουν ισχυροί λόγοι για να αρνηθεί κανείς του “λόγου το αληθές”. Είναι του μηχανικού Χαλκίδας Βασιλείου (Αθανασίου το μικρό όνομα, αν δεν με απατά η μνήμη). Με καταγωγή από τη Στενή της Εύβοιας. Και αφορά τον Οδυσσέα Αγγελή.
Πρέπει να ήταν ένα από τα καλοκαίρια 2005-2007 . Εποχή που είχα κι εγώ ανακαλύψει τη Στενή και έκτοτε δεν την εγκατέλειψα, χειμώνα καλοκαίρι,όταν οι περιστάσεις το επιτρέπουν να βρίσκομαι σε σχόλη.
Εκείνο, λοιπόν τα καλοκαίρι γνωρίστηκα στον πρωινό καφέ κάτω από τα αιωνόβια πλατάνια της πλατείας με το μηχανικό Βασιλείου. Μεγάλος στην ηλικία, κοντά στα 90 και όπως κι απ΄άλλους έμαθα αργότερα, υπήρξε επιτυχημένος μηχανικός στη Χαλκίδα. Γλυκός, προσηνής ,καλόβολος άνθρωπος και άριστος συζητητής. ΄Ηταν η καλή μου ευκαιρία να πάρω πληροφορίες που σαν τρελός τότε ζητούσα για την περιοχή, μια και εκείνα τα χρόνια είχα ξεκινήσει την έρευνα για την αρχαϊκή και χαμένη πόλη Οιχαλία.
Ανάμεσα στα τόσα που έμαθα από εκείνον τον αξιαγάπητο άνθρωπο ήταν και η ιστορία για γνωστά πρόσωπα με καταγωγή από την Εύβοια και ιδιαίτερα από τη Στενή και την ευρύτερη περιοχή (με την ευκαιρία, το αναφέρω εδώ για να δεσμευτώ, θα ανεβάσω κάποια στιγμή τη συζήτηση και για την οικογένεια Θάνου,τα περισσότερα μέλη της οποίας ήταν αντάρες Η π.πρόεδρος τους Αρείου Πάγου Βασιλ. Θάνου είναι απ΄αυτή τη οικογένεια).
Ο στρατηγός Οδυσσεύς Αγγελής, λοιπόν, γεννημένος και μεγαλωμένος στη Στενή, ήταν ένα από τα πολλά πρόσωπα που ζήτησα να μου δώσει πληροφορίες ο συμπατριώτης του Βασιλείου και ίσως με λίγα χρόνια διαφορά ηλικίας μεταξύ τους ( ο Αγγελής μεγαλύτερος υπολογίζω). Είχα ακούσει κι από άλλους διάφορα για το συγκεκριμένο χουντικό και από την πρώτη στιγμή κατάλαβα πως ήταν δύσκολη η αντικειμενική πληροφόρηση,δοθέντος (και δυστυχώς) στην όμορφη Στενή η Χούντα, λόγω καταγωγής κι άλλων Απριλιανών, πλην του Αγγελή, είχε πολλούς υποστηρικτές. Και μέχρι σήμερα (τραγικό αλλά αληθινό) η Χρυσή Αυγή “σαρώνει” στο πεντάμορφο αυτό χωριό που ειρήσθω εν παρόδω υπήρξε από τα σημαντικότερα ανταρτοχώρια (ένα περίεργος συνδυασμός).
Ο Βασιλείου ήταν ο πιο αντικειμενικός για το πρόσωπο του Οδυσσέα Αγγελή. Τόνισε πως ανεξάρτητα από την άποψη που είχε ο ίδιος για το χαρακτήρα του Αγγελή από προσωπική εμπειρία , ο στρατηγός δεν ήταν παρά ένας πραξικοπηματίας κι αυτός, για χρόνια αρχηγός Ενόπλων Δυνάμεων στη δικτατορία και μάλιστα αντιπρόεδρος της κυβέρνησης Παπαδόπουλου (στο πλαίσιο φιλελευθεροποίησης του καθεστώτος) αυτές ακριβώς τις συγκλονιστικές ημέρες του Πολυτεχνείου.
Εκείνα, λοιπόν , τα στοιχεία που οφείλουμε να καταθέσουμε εδώ από εκείνη τη συζήτηση είναι τα παρακάτω. Τα παραθέτουμε συνοπτικά.
- Ο Αγγελής δεν προσχώρησε στο κίνημα της Χούντας των στρατηγών του βασιλιά και ήταν ο μόνος υποστράτηγος που πήγε με στους συνταγματάρχες. Οι λόγοι: α. η γνωριμία του με τον Παπαδόπουλο που ήταν παλιά και πολύ στενή και β. ως υπασπιστής ένα διάστημα του βασιλιά Παύλου ,έζησε από κοντά τις συνωμοσίες και τις φιλοδοξίες της Φρειδερίκης και έκτοτε διακατεχόταν από αντιανακτορικό μένος.
- Στη σύσκεψη στις 16 Νοεμβρίου 1973 στην οποία αποφασίστηκε η εισβολή στο Πολυτεχνείο, ο Αγγελής, όπως φαίνεται και από την “ιστορική” πια φράση του “Και αν πέσει βομβίς επί της κεφαλής φοιτητού και τον αφήσει άπνουν;” συντάχηκε με την άποψη Μαρκεζίνη, ο οποίος είχε προτείνει λίγες ημέρες πριν γίνει η εισβολή στο Πολυτεχνείο, πως η εκκένωση έπρεπε πραγματοποιηθεί , πριν πάρει εκτάσεις η αντίδραση. Δεν εισακούστηκε .Και ο Αγγελής και ο Μαρκεζίνης ήταν της άποψης πως είναι αργά πια για εισβολή και ο κίνδυνος να υπάρχουν νεκροί ήταν πια μεγάλος. ΄Οπως κι έγινε
- Μετά τα τραγικά γεγονότα του Πολυτεχνείου και τους δεκάδες νεκρούς και τραυματίες αλλά και με την εγκαθίδρυση της Ιωαννιδικής δικτατορίας,ο Αγγελής φαίνεται να συνειδητοποίησε το έγκλημα και ειδικά της δικής του συμμετοχής και ευθύνης,όπως εξομολογήθηκε αργότερα στον αδερφό του Λυκειάρχη, Φιλόλογο (και μάλιστα κομμουνιστής). Υποστήριζε πως τον ξεγέλασαν οι συμμετέχοντες στο πραξικόπημα και πως συμμετείχε σ΄αυτή την κίνηση για άλλους λόγους. Και το στενό του οικογενειακό περιβάλλον (ο ίδιος χωρίς παιδιά) πίστευε πως αυτός ήταν και και ο λόγος που αυτοκτόνησε στο κελί του το Μάρτη του 1987.
- Ο “εθνικός δικαστής” Γιάννης Ντεγιάννης που δίκασε ως πρόεδρος του δικαστηρίου τη Χούντα,ήταν και αυτός γεννημένος και μεγαλωμένος στους Στρόπωνες ,ένα χωριό κοντά στη Στενή. Συνομήλικοι (2 χρόνια διαφορά ηλικίας) με τον Αγγελή και πιθανότατα συμμαθητές στη Χαλκίδα,το μοναδικό Γυμνάσιο που φοιτούσαν τότε οι μαθητές από τη Στενή και τα χωριά της. Ο Ντεγιάννης φαίνεται να είχε προσωπική άποψη για το συμπατριώτη του κατηγορούμενο γι΄αυτό και η ποινή του Αγγελή σε αντίθεση με των άλλων Απριλιανών ήταν επιεικής (20 χρόνια). Αν και πρωταίτιος τους πραξικοπήματος.
H σύσκεψη πριν από τα τανκς
ΤΑ ΝΕΑ 17 Νοεμβρίου 2005
Ήταν 11 το πρωί της Παρασκευής, 16 Νοεμβρίου του 1973: H εξέγερση των
φοιτητών στο Πολυτεχνείο είχε ξεφύγει για τα καλά από τον έλεγχο της χούντας.
Ο δικτάτορας Παπαδόπουλος – υπό το βάρος των εξελίξεων – αναγκαζόταν να
συγκαλέσει έκτακτη σύσκεψη.
(Σπύρος Ζουρνατζής ακολουθούμενος από δημοσιογράφους μπαίνει στις αίθουσες
του Πολυτεχνείου, λίγο μετά την εκκένωσή του)
” Παρά τις διαφωνίες που ανέκυψαν μεταξύ των στελεχών της χούντας, εκεί
αποφασίστηκε ότι θα γινόταν στρατιωτική εισβολή στο Πολυτεχνείο τη νύχτα όταν
– όπως ειπώθηκε – «ο λαός θα αποσύρονταν από τους δρόμους».
Σήμερα – 32 χρόνια μετά – «TA NEA» παρουσιάζουν το τι ειπώθηκε σε εκείνη τη
μοιραία σύσκεψη μέσα από τα πρακτικά που κράτησε στο ημερολόγιό του ο τότε
υφυπουργός Τύπου Σπύρος Ζουρνατζής.
H συνάντηση έγινε στο γραφείο του πρωθυπουργού Σπύρου Μαρκεζίνη, τέσσερις
μέρες μετά την κατάληψη του Πολυτεχνείου από ομάδα φοιτητών – η κατάληψη του
ιδρύματος άρχισε τη Δευτέρα στις 12 Νοεμβρίου. Εκείνη την ώρα, χιλιάδες
Αθηναίοι κάθε ηλικίας είχαν βγει στους δρόμους ανταποκρινόμενοι στο κάλεσμα
των φοιτητών για συμπαράσταση στον αγώνα κατά της δικτατορίας, μέσω του
ραδιοφωνικού σταθμού του Πολυτεχνείου.
Στην έκτακτη σύσκεψη που έγινε με σκοπό να εξεταστούν τρόποι καταστολής της
εξέγερσης των φοιτητών συμμετείχαν: ο Οδυσσέας Αγγελής, αντιπρόεδρος του
χουντικού καθεστώτος, ο πρωθυπουργός της χούντας Σπύρος Μαρκεζίνης, ο υπουργός
Παιδείας Παναγιώτης Σιφναίος, ο αρχηγός της Αστυνομίας Νίκος Δασκαλόπουλος και
ο υπουργός Δημοσίας Τάξεως Ιωάννης Θεράπος.
 |
| Στο ημερολόγιο του Σπ. Ζουρνατζή αναγράφονται οι διάλογοι που προηγήθηκαν της απόφασης για επέμβαση του Στρατού τη νύχτα της 17ης Νοεμβρίου |
H σύσκεψη «για τη διαμορφωθείσα κατάσταση στο Πολυτεχνείο» – σύμφωνα με τη
στρατιωτική ορολογία – είχε αρχίσει χωρίς τη συμμετοχή Παπαδόπουλου, υπό την
προεδρία του Αγγελή, ο οποίος πήρε πρώτος τον λόγο – για να προτείνει στον
αρχηγό της Αστυνομίας να περιμένουν μέχρι τη νύχτα, ώστε «να γίνει επέμβαση
της Αστυνομίας όταν θα έχουν αποχωρήσει οι συγκεντρωμένοι έξω από το
Πολυτεχνείο».
H πρόταση γίνεται αποδεκτή από τους υπόλοιπους – όχι όμως και από τον
Ζουρνατζή. Εκείνος ζητά δύο ελικόπτερα για να κτυπήσει με καπνογόνα τους
φοιτητές και στη συνέχεια να υπάρξει η αστυνομική επέμβαση.
Ζουρνατζής: Ζητάω να μου δοθούν δύο ελικόπτερα. Με το αιτιολογικό ότι
σ’ αυτά θα επιβαίνουν δημοσιογράφοι και ξένα τηλεοπτικά συνεργεία, οι φοιτητές
δεν θα υποψιαστούν το παραμικρό. Προτείνω λοιπόν το ένα ελικόπτερο να
μεταφέρει τηλεοπτικά συνεργεία και στο δεύτερο να επιβαίνουν αστυνομικοί οι
οποίοι θα ρίξουν στους χώρους του Πολυτεχνείου δακρυγόνα. Αμέσως μετά να
επέμβει η Αστυνομία.
Αγγελής: Και αν πέσει βομβίς επί της κεφαλής φοιτητού και τον αφήσει
άπνουν;
Ζουρνατζής: Προτιμότερη η απώλεια μιας ζωής από την απώλεια της
κυβέρνησης. Παραδίδω πρόχειρη σελίδα με την παραίτησή μου χρονολογημένη για
αύριο, αν κάτι πάει στραβά.
Τη στιγμή εκείνη μπαίνει στην αίθουσα οργισμένος ο Παπαδόπουλος, ο οποίος –
χωρίς να χαιρετήσει κανέναν – επιτίθεται στον υπουργό Δημοσίας Τάξεως
διαμαρτυρόμενος ότι «δεν μπόρεσαν ακόμη να κλείσουν το ραδιόφωνο» των
εξεγερμένων φοιτητών. Ο Θεράπος απάντησε ότι αυτό είχε επιχειρηθεί «ακόμη και
μέσω των ασυρμάτων των πλοίων που βρίσκονταν στο λιμάνι του Πειραιά,
προκειμένου να καλυφθούν οι συχνότητες, χωρίς όμως επιτυχία». Τότε ο
δικτάτορας ηρέμησε, τους χαιρέτησε και ζήτησε να μάθει πού έχουν καταλήξει.
Ο Αγγελής τον ενημερώνει για την πρότασή του, όπως και για την πρόταση
Ζουρνατζή. Ο Παπαδόπουλος τότε στρέφεται προς τον Μαρκεζίνη και τον ρωτά:
Κύριε πρόεδρε, συμφωνείτε με την πρόταση του υπουργού σας;
Μαρκεζίνης: Δεν έχω γνώμη.
Λίγο αργότερα αποφασίζεται η επέμβαση να γίνει τη νύχτα, με τη συμμετοχή και
στρατιωτικών δυνάμεων. Ο συνταγματάρχης Νίκος Ντερτιλής ζώνει το Πολυτεχνείο.
Μετά τα μεσάνυχτα ένα τανκς ρίχνει την πύλη. Αστυνομικοί και στρατιώτες
εισβάλλουν στο Πολυτεχνείο.