- “Οι ιστορικές φωτογραφίες αποτυπώνουν κάτι από τη μαγεία άλλων περασμένων εποχών. Σκληρές, χαριτωμένες, ρομαντικές, αθώες, συγκινητικές, όλες έχουν κάτι να πουν”
-
Και σίγουρα αποτελούν μια καταγραφή στιγμών που έχουν παρέλθει ανεπιστρεπτί αλλά δίνουν μια ξεχωριστή οπτική ιστορικών γεγονότων.
1. Η τελευταία φωτογραφία του Τιτανικού, 1912
2. Η «κλειδαριά» στον τύμβο του Τουταγχαμών , 1922. Είχε μείνει απαραβίαστη για 3.245 χρόνια
3. Ένας Γάλλος δίνει φωτιά στον Τσώρτσιλ, 1944
4. Αlain Delon VS Mick Jagger
5. Ο Άλφρεντ Χίτσκοκ παίζει με τα εγγόνια του, 1960
6. Ο Σαλβαντόρ Νταλί βγάζει βόλτα τον μυρμηγκοφάγο του
7. George Lucas VS Steven Spielberg με όπλα νεροπίστολα, Σρι Λάνκα 1983
8. Μία Αρμένισα 106 ετών αμύνεται του σπιτιού της, 1990
9. Ο Οσάμα Μπιν Λάντεν και η οικογένειά του στη Σουηδία το 1970
10. Πλημμύρες στο Παρίσι, 1924
11. Ο Νίκολα Τέσλα στο εργαστήριό του
12. Ο Έρνεστ Χέμινγουεϊ μετά από ένα πάρτι
13. Οι γυναίκες διαμαρτύρονται κατά του νόμου που τις υποχρεώνει να φοράνε τζιχάμπ, μετά την Ισλαμική Επανάσταση, Ιράν 1979
14. Τα καπέλα είναι trend – Νέα Υόρκη 1939
15. Η Όντρει Χέπμπορν με το κατοικίδιο φαύνο της για ψώνια στο Beverly Hills, 1958
16. Μοντέλα του οίκου Dior στη Μόσχα, 1956
17. Η ΙΒΜ αποστέλλει σκληρό δίσκο χωρητικότητας… 5 megabyte, 1956
18. Διάλειμμα κατά την κατασκευή του κτιρίου RCA, 1932
19. Η Κόκα Κόλα φτάνει στη Γαλλία, 1950
20. Φοιτητές του Πρίνστον μετά από ένα «φιλικό» χιονοπόλεμο, 1893
Οι 20 αυτές φωτογραφίες είναι ένα απειρο-ελάχιστο δείγμα της ιστορίας του πολύ κοντινού παρελθόντος της ανθρωπότητας. Συγκινούν, εκπλήσσουν, προβληματίζουν, καθιστούν πιο στοχαστικούς και πιο “ανθρώπινους” εκείνους που τις βλέπουν. Και φυσικά ούτε διπλώματα και ειδίκευση απαιτείται για να νιώσει ο κάθε “θνητός” σ΄αυτό τον κόσμο την αξία, τη σπουδαιότητα της Ιστορίας, όταν γίνεται πια “φωτογραφία”, εικόνα , ανάγνωσμα.
Φανταστείτε τώρα πως τέτοιες εικόνες-φωτογραφίες υπάρχουν στο σύμπαν αποθηκευμένες ή περιπλανώμενες τόσες… “ων ουκ έστιν αριθμός”. Από τη χαραυγή, την πρώτη στιγμή που υπήρξε ή εμφανίστηκε και “λειτούργησε” η γη (για να περιοριστούμε μόνο στην δική μα κουκίδα του απέραντου Σύμπαντος) με άγνωστο ακόμα σε μας τρόπο , ξεκίνησε και ο μεγάλος “φακός” , η “κάμερα” της Φύσης να “τραβάει” σκηνές της απώτερης ,της παλιάς ,τις νεότερης και της σύγχρονης Ιστορίας. Να καταγράφει με το δικό της “φακό” το σύνολο της ανθρώπινης ιστορίας σε εικόνες ζωντανές, σε μια ταινία-ντοκιμαντέρ απίστευτης φυσικότητας και ρεαλισμού . Να τις εναποθέτει με σειρά και τάξη σε μια “data” του ασύλληπτου σε δυνατότητες υψηλής τεχνολογίας “κομπιούτερ” της.
Κι κει μέσα κρατάει μέχρι να έρθει το “πλήρωμα του χρόνου”, λένε οι ειδικοί επιστήμονες, τα μυστικά και τα μυστήρια του κόσμου. Και μάλιστα, ισχυρίζονται, σε εξαιρετικής λήψης και λαμπρότητας “παρθένες” εικόνες από την “εποχή”, που έλαβε χώρα εκείνο το φοβερό Μπιγκ Μπανγκ , ή άλλο γεγονός που “γέννησε” τη γη και τον “κόσμο” της (κόσμος= στολίδι, διάκοσμος), μέχρι και πριν ένα χιλιοστό του δευτερολέπτου, που έγινε το παρελθόν, ενώ γράφονται ή διαβάζονται αυτές οι γραμμές.
΄Ολες, μηδεμιάς εξαιρουμένης οι εικόνες με τον ήχο τους ατόφιο και καθαρό ,από την ώρα που θα σχηματοποιηθούν και θα ταυτοποιηθούν, αφού επιτελέσουν το ρόλο τους στη γη, ετοιμάζονται για το μεγάλο ταξίδι. Ανυψώνονται στην ατμόσφαιρα, περνούν τα σύνορα της βαρύτητας, πλησιάζουν τη Σελήνη, μετά τον ΄Αρη, τους άλλους πλανήτες. Παρελαύνουν αγέρωχες και απείραχτες μπροστά από την πύρινη μάζα του δικού μας ήλιου. Μέχρι το περίεργο άτρωτο όχημα-διαστημόπλοιο,που τις κουβαλάει, με τη συνεχή ικανότητα ανα-παραγωγής ενέργειας, να τις ταξιδεύει συνεχώς και αδιαλείπτως σε άλλα, άγνωστα σε μας ηλιακά συστήματα. ΄Η ακόμα κάποια στιγμή να τις εναποθηκεύει σε χώρο που η Ιστορία θα τον ονόμαζε η ” ο Κήπος της Εδέμ”. Αυτός για μας τους Ιστορικούς είναι ο πραγματικός παράδεισος.
Η Ιστορία χωρίζεται από μια και μοναδική μεγάλη, συνοριακή γραμμή σε δυο κομμάτια.Την Προϊστορία και την “Ιστορία” (προϊστορική και ιστορική περίοδος). Οι άλλες ονομασίες που επινοήσαμε ως επιστημονικούς όρους, για να κατανοούμε το ιστορικό γίγνεσθαι είναι μικρά πάζλ των δύο παραπάνω κατηγοριών.
Η Προϊστορία είναι εντελώς, μα εντελώς ,άγνωστη σε μας “περιοχή” μέχρι αυτή την ώρα. Παλεύουν μια σειρά από επιστήμες με πρωτοπόρα την παλαιοντολογία, να την αναστήσουν με τα μικρά ψήγματα που ανακαλύπτονται κάθε φορά από τύχη κυρίως. Η θεωρία της “Μεγάλης ΄Εκρηξης”, η εξέλιξη των διαφόρων εκδοχών του “HOMO” (erectus, sapiens κ.α), ο “κόσμος” στη γη, ως συστατικό του πλανήτη μας, τα άψυχα και έμψυχα υλικά και όντα, μάς είναι παντελώς άγνωστα. Υποθέσεις, θεωρίες, αναφορές, προσομοιώσεις (η πρόσφατη προσπάθεια του Επιταχυντή μοιάζει να γεννάει πραγματικές ελπίδες) υπάρχουν και συναγωνίζονται τους …μύθους του Αισώπου. Τίποτα όμως πραγματικό χειροπιαστό από την προϊστορία δε γνωρίζουμε σε βάθος. Αυτή είναι η αλήθεια.
Στην ιστορική περίοδο τα πράγματα είναι κάπως καλύτερα, αλλά και πάλι εδώ τα στοιχεία, που διαθέτουμε είναι τα περισσότερα ασαφή, μπερδεμένα, καλυμμένα ,ακόμα και χαλκευμένα. Ουσιαστικά η Ιστορία ξεκινάει με την ανακάλυψη της γραφής σε ποικίλες μορφές και πριν απ΄αυτή με τα αρχαιολογικά ευρήματα, που ήρθαν από τη σκαπάνες των ερευνητών σε φως. Το δράμα της ιστορίας είναι πως δεν αναγνωρίζει… ούτε η ίδια τον εαυτό της. Αν κοιταχτεί σε αληθινό “καθρέφτη”, θα τρομοκρατηθεί από ο είδωλό της, που είναι ή εντελώς ψεύτικο ή παραποιημένο. ΄Ετσι, την κατάντησαν στρεβλές, στρατευμένες, προκατειλημμένες,φανατικές-φονταμενταλιστικές πέννες. Ιστορία αληθινή, πραγματική, έκθεση αντικειμενική και αυθεντική του ιστορικού γίγνεσθαι, δεν υπάρχει.Υπέκυψε και η “επιστήμη του Θουκυδίδη” στις ανθρώπινες αδυναμίες και παθογένειες με κύριες το φανατισμό, την εξάρτηση από ιδεοληψίες και ιδεολογήματα, το συμφέρον.
Και όμως. Η Ιστορία από καταβολής κόσμου είναι ζωντανή σήμερα.Υπάρχει. Μόνο που εμείς δεν μπορούμε να την ανοίξουμε και να τη μελετήσουμε. Μας δένει τα χέρια η αδυναμία της τεχνολογίας και των άλλων θετικών επιστημών να βαδίσουν πιο γρήγορα, να δώσουν δυναμικότερη ώθηση στην πρόοδο και την τεχνολογική εξέλιξη. Αργούν πολύ αυτές οι επιστήμες σε σχέση με τις θεωρητικές. Αδυνατούν να φέρουν και να εξοπλίσουν το σημερινό άνθρωπο με όσα, αν προχωρούν όπως βαδίζουν τώρα οι τεχνολόγοι, θα προσφέρουν σε πολλές δεκαετίες μετά. Καμιά φορά, πέρα από εκνευριστική, είναι και κωμική θα έλεγε κανείς η πορεία της τεχνολογίας. Φτιάξανε για παράδειγμα τη δεκαετία του ΄50 το “σκληρό δίσκο” του κομπιούτερ, που για να τον κουβαλήσουν, θέλανε…ανυψωτικό όχημα και δεν μπόρεσαν (και πολλά χρόνια μετά) να σκεφτούν να περάσουν από τις λυχνίες στα τρανζίστορ. Σήμερα,ούτε καν συνεχή, αυτόνομη ενέργεια δεν ευτυχήσαμε να έχουμε στους υπολογιστές μας (και όχι μόνο) .Τί να πεις κανείς και για τα…πρωτόγονα καλώδια των διάφορων οικιακών συσκευών που ακόμα μπλέκονται στα πόδια μας σαν “χταπόδια”, σαν να είμαστε στην εποχή, που δεν τολμούσαμε να μεταφέρουμε το σταθερό τηλέφωνο από το χώλ στην κρεβατοκάμαρα!
Κάποια στιγμή, βέβαια, η τεχνολογία και οι άλλες “θετικές” επιστήμες θα καλπάσουν. Είναι σίγουρο.Και τότε, θα καταφέρουν να συλλάβουν και τις εικόνες του παρελθόντος που σήμερα βρίσκονται κλειδαμπαρωμένες κάπου, άγνωστο πού στο Σύμπαν, όπως είπαμε. Τότε οι ιστορικοί του μέλλοντος θα ζήσουν τη φοβερή εμπειρία να διαβάσουν στις οθόνες των υπερσύγχρονων υπολογιστών τους, όλα τα κομμάτια ,τα μικρά και μεγάλα παζλ, της Ιστορίας του κόσμου. Από τότε που “γεννήθηκε” μέχρι τις ημέρες τους. Θα μάθουν επακριβώς όσα εμείς σήμερα σαν μυθ-ιστορία γνωρίζουμε. Η απόλυτη ευδαιμονία και η ηδονή για έναν Ιστορικό!
Αυτή την ώρα, είναι “καλό” και λογικό, να μην έχουμε καμιά εμπιστοσύνη στις σελίδες της παραδοσιακής Ιστορίας . Σε κανένα “γραπτό” (για να μείνουμε στους Ανατολικούς λαούς ), όπως το Έπος Γιλγαμές, η Π. Διαθήκης (και στην “ελληνική” αρχαιότητα) ο ΄Ομηρος, ο Ηρόδοτος, ο Ξενοφώντας, ο Πολύβιος ο Μεγαλοπολίτης. Ακόμα και ο “πολύς” Θουκυδίδης, ο “πατέρας της επιστημονικής Ιστορίας”, ο Αθηναίος στρατηγός και ιστορικός, είναι σίγουρο πως θα δεχτεί ισχυρό πλήγμα της αξιοπιστίας του.
Βέβαια,τα πράγματα δεν είναι ποιοτικά καλύτερα στη νεότερη, σύγχρονη και σημερινή Ιστορία. Να είμαστε ειλικρινείς και να παραδεχτούμε πως το ιστορείν δεν είναι η ενασχόληση των Αρίστων. Ούτε καν των καλύτερων. Αντίθετα. Μπορεί μεν να αυξήθηκαν οι πηγές και η δυνατότητα των σύγχρονων ερευνητών να έχουν στη διάθεσή του ένα αισθητά μεγαλύτερο αριθμό πρωτογενών πηγών για σύγκριση και διασταύρωση ιστορικού υλικού, αλλά το πρόβλημα εδικά της “στράτευσης” των ιστορικών παραμένει το ίδιο σοβαρό και απειλητικό ,όσο και παλιότερα.
“Τούτων, ούτως εχόντων”, που λέγανε οι παλιοί λόγιοι, τελικά, η τεχνολογία είναι πραγματικά η μοναδική ελπίδα του ανθρώπου. Σύντομα, θα κληθεί η “ΜΗΧΑΝΗ” να χειριστεί ζητήματα υψίστης σημασίας ,ειδικά σε ευαίσθητους τομείς όπως είναι η πολιτική, η δικαιοσύνη, η παιδεία. Ο σώφρων και ο ανθρωποκεντρικός χειρισμός της “μηχανής”, φαίνεται πως έχει τη λύση για πολλά άλυτα ως τώρα προβλήματα του Ανθρώπου. Η τεχνολογία είναι και το μέλλον της Ιστορίας, όπως θα τη βιώσουν, ως επιστήμη, οι γενιές που έρχονται για τους λόγους που αναπτύξαμε.
Ανέκαθεν και σήμερα η Ιστορία θεωρείται η επιστήμη που προστατεύεται από τη Μούσα Κλειώ, κόρη της Μνημοσύνης, Μια “ρομαντική” και παραμυθένια, δηλαδή, διάσταση και εκδοχή των δρώμενων επί της γης, όπως ακριβώς και ο μύθος των Μουσών, των Νυμφών και των θεών του Ολύμπου. Καιρός να απομυθοποιηθεί η κορυφαία των επιστημών, που έχει την αρμοδιότητα και τη δύναμη να διασώζει τη συλλογική Μνήμη. Μοναδική εγγύηση της συνέχισης της Ζωής σ΄αυτό τον πλανήτη.