ΜΗ ΜΟΥ ΜΙΛΑΤΕ ΠΙΑ ΓΙΑ ΚΟΡΟΝΟΪΟ . ΗΤΑΝ ΑΠΛΩΣ ΕΝΑΣ ΞΑΣΤΕΡΟΣ ΚΑΘΡΕΠΤΗΣ ΤΗΣ ΑΝΑΛΓΗΣΙΑΣ ΤΗΣ ΠΑΓΚΟΣΜΙΑΣ ΚΟΙΝΩΝΙΑΣ . ΤΙΠΟΤΑ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΟ. (ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ)

1. Ο κόσμος μετά τον κορωνοϊό –Θα θυσιάσουμε την ιδιωτικότητα στη μάχη με την πανδημία’

Παλαιστίνη: 2.070 παιδιά νεκρά μέσα σε 18 χρόνια (Μόνο το 2018  από τα πυρά των Ισραηλινών έχουν σκοτωθεί 52 παιδιά στην Παλαιστίνη).

Λέγαμε πως οι περισσότεροι μιλούν για τον “Κορόνα” σαν να πρόκειται για πόλεμο. Σαν να είναι  ο χειρότερος μετά τον 2ο Παγκόσμιο! Και δε διστάζουν να χωρίζουν τον κόσμο σε πριν και μετά Κορονοϊού εποχή.  Ανιστόρητες σαχλαμάρες.

Σαν να ξεχνάμε  πως εκτός από τους κορονοϊόπληκτους, υπάρχουν την ίδια ώρα και άλλα ,  απείρως περισσότερα δράματα και    θύματα  από πολλούς και διάφορους “ιούς”. Και που δε δείχνουν,όπως ο κορόνα,   τα δόντια τους  μόλις σήμερα αλλά δεκαετίες πριν.  Και μάλιστα  ακονισμένα  και κοφτερά, τόσο ,που ούτε έδειξε ούτε θα δείξει ποτέ, ο έχων την τιμητική του,  τους τελευταίους μήνες, ιός.

Πείνα, δεινή φτώχεια,  πόλεμοι,  αρρώστιες, προσφυγιά, πανδημίες.Και  οι περισσότερες μαζεμένες  μέσα σε ένα αιώνα, τον προηγούμενο. Και συνεχίζονται  μέχρι αυτή τη ώρα, ίδιας έντασης και καταστροφικότητας.  Απέραντη λησμονιά ,όμως . Κανείς δε μιλά πια γι΄αυτά τα δεινά. Σαν, πέρα από τον κορόνα ,να μην υπάρχει τίποτα άλλα.Ο οριστικός τελειωμός    του Σύμπαντος.

Αν  μη τί άλλο,  αν θέλουμε να μη γινόμαστε φαιδροί, πέρα από ανιστόρητοι, το ντελίριο, που το ξεκίνησε ο  “Κιτρινοϊός” (διάβαζε Τύπος), είναι  παρασάγγες μακριά από το να θεωρηθεί πιο επικίνδυνος από άλλους. Και συνιστά πρόκληση και ασέβεια στα θύματα των  διαφορετικών  “ιών” και ανά  τους αιώνες και στις μέρες μας. Αλλά, να παραδεχτούμε πως,  αν κάτι ουσιαστικό βγήκε στο τέλος  από όλη αυτή την ιστορία, που σύντομα μάλιστα θα τελειώσει, είναι η προκλητική  υποκρισία της παγκόσμιας κοινότητας σήμερα.

 

Παράδειγμα, οι απόψεις παρακάτω του  Ισραηλινού  συστημικού καθηγητή  στο Πανεπιστήμιο,που με πρόσχημα εδώ και χρόνια μιας διαφορετικής προσέγγισης της Ιστορίας και των πραγμάτων,  προπαγανδίζει   την αξία της Δημοκρατίας  και του σύγχρονου πολιτικού συστήματος,  μιλάει περί ισότητας ,δικαιοσύνης και ελευθερίας, τη στιγμή που δίπλα του οι Παλαιστίνιοι βιώνουν εδώ και χρόνια  στο πετσί τους τον “ιό” της αναλγησίας  και της εγκληματικότητας  της χώρας του.

“Ο κόσμος μετά τον κορωνοϊό –Θα θυσιάσουμε την ιδιωτικότητα στη μάχη με την πανδημία

Η καταιγίδα θα περάσει, αλλά οι επιλογές που κάνουμε τώρα θα αλλάξουν τις ζωές μας για τα επόμενα χρόνια», γράφει για την πανδημία του κορωνοϊού ο  Ισραηλινός  στοχαστής Γιουβάλ Νώε Χαράρι, εστιάζοντας στο ζήτημα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, της ιδιωτικότητας και των προσωπικών δεδομένων, καθώς οι κυβερνήσεις εντείνουν τις προσπάθειες ανάσχεσης του φονικού ιού.

 

2.ΓΡΑΦΕΙ Ο ΚΩΣΤΑΣ ΒΑΞΕΒΑΝΗΣ

Η πανδημία δεν μοιάζει με τους πολέμους που έχω ζήσει

Στην περιοχή Νταού της Πεντέλης στέκει ένα κλασσικό κτήριο κατασκευασμένο κυρίως από πέτρα και με μοναδική για την εποχή αρχιτεκτονική, αναπαύεται ξεχασμένο πάνω στο υδάτινο στρώμα του ρέματος Νταού που εκβάλει στη θάλασσα της Ραφήνας.

Λέγεται, ότι ήταν το πρώτο νοσοκομείο που λειτούργησε στο χώρο προπολεμικά και δέσμευσε τα 460 στρέμματα πευκοδάσους που περίκλειε το σανατόριο. Η φυματίωση, νόσος με κοινωνικές και οικονομικές προ- εκτάσεις, αποδείχθηκε μία από τις μεγαλύτερες προκλήσεις για τις υγειονομικές υπηρεσίες. Μία από τις πρώτες ελληνικές επιδημιολογικές μελέτες καθώς και η επίσημη στατιστική του 1922 κατέγραψαν πανελλαδικά ποσοστό θνησιμότητας της τάξης του 15,46% επί 10.000 κατοίκων.

Μια έκθεση ικανή να μετατρέψει τον πόνο σε τέχνη, το «Σχέδιο Σωτηρία», που πραγματοποιείται αυτό τον καιρό στο μεγάλο νοσοκομείο με έργα φοιτητών αλλά και διδασκόντων στη Σχολή Καλών Τεχνών, προσκαλεί το πλατύ κοινό σ’ ένα θεραπευτικό ίδρυμα που επί δεκαετίες αποτελούσε ταμπού για τη συλλογική συνείδηση.

Το ιστορικό πρώτο κτίριο που εγκαινίασε η βασίλισσα Ολγα το 1905. Η οικοδόμησή του οφείλεται σε πρωτοβουλία της Σοφίας Σλήμαν. Ηδη έχει εγκριθεί η μελέτη αποκατάστασής του από το υπουργείο Πολιτισμού.Η φυματίωση, η φθίση, το χτικιό, υπήρξε μάστιγα για το πρώτο τουλάχιστον μισό του 20ού αιώνα, η δε «Σωτηρία» ως γκέτο, παραπάνω από μία δεκαετία, αρχής γενομένης από το 1922, ήταν ο τόπος των ζωντανών νεκρών.

Σήμερα από εκείνη την εποχή έχουν απομείνει εκτός από τις φωτογραφίες, οι φιλολογικοί θρύλοι: η παρουσία στο θεραπευτήριο, επί τρία χρόνια, του Γιάννη Ρίτσου, η συνάντησή του με τη Μαρία Πολυδούρη και η τελευταία συνάντηση της ποιήτριας με τον Κώστα Καρυωτάκη, πριν αυτός αναχωρήσει για την Πρέβεζα. Εκείνη υπέφερε από φυματίωση, εκείνος από ωχρά σπειροχαίτη, δύο έντονα κοινωνικές ασθένειες της εποχής. Εχει μείνει ακόμα η «Σωτηρία» ως ο χώρος φυλάκισης των φυματικών πολιτικών κρατουμένων και για το ότι στην πίσω μάντρα της τουφεκίστηκαν πλήθος πατριωτών, μεταξύ των οποίων και ο Νίκος Μπελογιάννης.

Η «Σωτηρία» έχει ωστόσο και άλλες ιστορίες να αφηγηθεί αφού, ειδικά μετά την «ανοικοδόμηση» της Καισαριανής, που εξαφανίζει κάθε ιδιαιτερότητά της, αποτελεί μία από τις τελευταίες αρχιτεκτονικές μαρτυρίες, ένα «μουσείο» επιρροών, που ξεκινά από την εποχή που στην Αθήνα έχτιζαν ακόμα νεοκλασικά, φέρει στη συνέχεια τις επιδράσεις της Κεντρικής Ευρώπης και φτάνει έως τον Μεσοπόλεμο και το καθαρό Μπαουχάους.

Ειδικά τα κτίρια που χτίστηκαν στη διάρκεια του Μεσοπόλεμου είναι όλα σε λειτουργία, φιλοξενώντας κάποιες από τις κλινικές του νοσοκομείου. Τα πληγωμένα, εκείνα που φέρουν το βάρος του χρόνου και που τώρα διαφαίνεται η σωτηρία τους, είναι τα πρώτα κτίρια που οικοδομήθηκαν, εκείνα των αρχών του προηγούμενου αιώνα, των οποίων η ιστορία συμπλέει με την κοινωνική ιστορία της νεότερης Ελλάδας. Και η προσπάθεια που γίνεται τώρα, τόσο από τον διοικητή του νοσοκομείου Γιάννη Στεφάνου, όσο και από μια φωτισμένη ομάδα ανθρώπων, είναι να διασωθούν. Τα πρώτα βήματα είναι ενθαρρυντικά.

«Οστεοφυλάκιο της σύγχρονης ιστορίας μας» χαρακτηρίζει το νοσοκομείο ο Φώτης Βλαστός, πνευμονολόγος, επιμελητής στο Κέντρο Αναπνευστικής Ανεπάρκειας και διδάκτωρ της Ιστορίας της Ιατρικής. Και μας θυμίζει μια εποχή που η φυματίωση θέριζε στην Ελλάδα, με θύματά της επισήμως τουλάχιστον 5.000 ασθενείς το χρόνο σε μια χώρα, τότε, 2.000.000 κατοίκων. Αρωγός τους δεν ήρθε το ελληνικό Δημόσιο, αλλά η σύζυγος ενός από τους επιφανείς ξένους που είχαν κάνει τη χώρα δεύτερη πατρίδα τους.

Η Σοφία, χήρα του Ερρίκου Σλήμαν, όπως αναφέρεται σε άρθρο της εφημερίδας «Εμπρός», τον Απρίλιο του 1902, ηγήθηκε συλλόγου κυριών που στόχο είχε τη δημιουργία σανατορίου. Ζούσε στο Ιλίου Μέλαθρον, το οποίο αργότερα θα παρέδιδε στον φίλο της Ελευθέριο Βενιζέλο για να το χρησιμοποιήσει ως πολιτικό γραφείο του και διέθετε φήμη, κοινωνική δύναμη και πλούτο ενώ συνομιλούσε άμεσα με τους σημαίνοντες της εποχής. Ανάμεσά τους και με τον γιατρό Μενέλαο Σακοράφο με τον οποίο είχε επισκεφτεί το Πολιτικό Νοσοκομείο, νυν Πνευματικό Κέντρο του Δήμου Αθηναίων και είχε δει με αποτροπιασμό τους τραυματίες του καταστροφικού πολέμου του 1897 να συμβιώνουν στους ίδιους θαλάμους με αρρώστους από φυματίωση.

Σε μια εποχή που η Αθήνα τέλειωνε στους Αμπελοκήπους, έπεισε την ηγεσία της Μονής Πετράκη να της παραχωρήσει έκταση 500 περίπου στρεμμάτων, στην περιοχή βόρεια από το Γουδί. Η πρόβλεψη ήταν για ένα σανατόριο και ένα χώρο περιπάτου για τους φυματικούς. Το 1903 μπήκε ο θεμέλιος λίθος σε σχέδιο του γραφείου των Αξελών και στις 6 Ιουνίου του 1905 η βασίλισσα Ολγα εγκαινίασε επισήμως το πρώτο λαϊκό «φθισιατρείο». Σ’ αυτό το πρώτο κτίριο, του οποίου εγκρίθηκε η μελέτη αποκατάστασης από το ΥΠΠΟ και στο οποίο θα στεγάζεται το «Μουσείο Ιστορίας της Ιατρικής», η Σλήμαν, τότε, είχε αναλάβει και την υποχρέωση προς τη Μονή Πετράκη να νοσηλεύεται ποσοστό καλόγηρων. Η δυναμικότητά του δεν ξεπερνούσε τις 40-45 κλίνες, για τις οποίες έγιναν χορηγοί διάφοροι επιφανείς της εποχής.

Το 1909, με το πρώτο κληροδότημα, του Κυριαζή, ανεγέρθηκε το «Κυριαζίδειο», με στόχο να μένουν σ’ αυτό εύποροι φυματικοί που μπορούσαν να πληρώνουν μόνοι τους τη νοσηλεία τους. Το 1911 η δεύτερη δωρεά ήταν του Νικολάου Αμπετ, πλούσιου αιγυπτιώτη εμπόρου. Υψώθηκε το «Αμπέτειο», το αρχιτεκτονικό κόσμημα του συγκροτήματος σε σχέδια του αρχιτέκτονα Βαλλιάνου. Τον ίδιο χρόνο η Σλήμαν διοργάνωσε μεγάλο έρανο. Οι νέες των Αθηνών προσέφεραν ένα τριαντάφυλλο και δέχονταν δωρεές. Τα χρήματα μαζί με μια δωρεά της κόρης της Ανδρομάχης Μελά επέτρεψαν να χτιστεί το «Τριανταφυλλάκι», που ανήκει πλέον στο Γενικό Κρατικό. Απορίας άξιος ο λόγος για τον οποίο ξηλώθηκε από το κτίριο το χαρακτηριστικό μαρμάρινο ανάγλυφο με το τριαντάφυλλο, που θύμιζε πως οικοδομήθηκε. Το 1917, ένα ακόμα κτίριο οικοδομήθηκε, το «Στρατιωτικό» σε καλή κατάσταση σήμερα. Τα χρήματα γι’ αυτό προσφέρθηκαν από τον Ελευθέριο Βενιζέλο. Είχαν συγκεντρωθεί από έναν έρανο στην Αμερική για τις ανάγκες των βαλκανικών πολέμων. Την ίδια χρονιά χτίστηκε και το «Σπηλιοπούλειο» από δωρεά του Σπηλιόπουλου, στο οποίο αυτή τη στιγμή στεγάζεται η έκθεση «Σχέδιο Σωτηρία».

Το 1919 ο Βενιζέλος έχασε τις εκλογές και αυτοεξορίστηκε. Η Σλήμαν, σε προχωρημένη πλέον ηλικία, άρχισε να φοβάται ότι θα βρισκόταν υπόλογη προς τους νέους κρατούντες, αφού οι κοινωνικές της δραστηριότητες ενδεχομένως τους είχαν ενοχλήσει. Αποφάσισε έτσι να εγκαταλείψει τη «Σωτηρία» παραδίνοντάς την στο κράτος, το οποίο όμως δεν διέθετε υπουργείο Υγείας αλλά απλώς ένα γραφείο, το Κοινωνικής Πρόνοιας και Αντιλήψεως στο υπουργείο Εσωτερικών.

Το 1922, εκατοντάδες χιλιάδες μικρασιάτες πρόσφυγες κατέκλυσαν την Ελλάδα. Πάνω από 3.000 από αυτούς, φυματικοί ή όχι, δημιούργησαν το γκέτο-κόλαση της «Σωτηρίας». Σκάβουν λαγούμια και στήνουν παράγκες, ενώ ο υπόκοσμος θριαμβεύει. Τα ναρκωτικά, η πορνεία, η λαθραία εξαγωγή των μερίδων φαγητού, έναντι αμοιβής προς την Αθήνα, είναι συνήθης τακτική. Τα πορνεία είναι οργανωμένα ή αυτοσχέδια, υπάρχουν όμως και ιέρειες του έρωτα που με μια αιώρα εξυπηρετούν τους πελάτες τους ανάμεσα στα δέντρα.

Φυτώριο αριστερών ιδεών

Τα πράγματα αλλάζουν μετά τη δικτατορία της 4ης Αυγούστου. Ο Μεταξάς είχε κάθε λόγο να βάλει χέρι στη «Σωτηρία», διότι εκτός των άλλων ήταν και φυτώριο των αριστερών ιδεών, που τρέφονταν από τη φτώχεια. Την κάθαρση του θεραπευτηρίου ανέλαβε, έχοντας πλήρεις εξουσίες, ένας κερκυραίος γιατρός, ο Μάνθος Μεταληνός. Μέσα σε δυο χρόνια άρχισε να λειτουργεί ως σύγχρονο νοσοκομείο. Ταυτόχρονα δομήθηκαν τα υπάρχοντα κτίρια. Ετσι η «Σωτηρία» απέκτησε τη δυνατότητα πραγματικής νοσηλείας 2.000 ασθενών.

Τώρα πια τα νέα κτίρια στέκουν αταίριαστα πλάι στα παλιά. «Τα νέα κτίρια, αυτά που ανοικοδομήθηκαν μετά τον Μεσοπόλεμο», λέει ο Φ. Βλαστός, «έχουν την αισθητική της ογκώδους κατασκευής που υπάρχει για να στεγάζει διάφορες δράσεις. Στην παλιά «Σωτηρία» αντιθέτως, τα κτίρια κτίστηκαν με τη λογική μιας κεντροευρωπαϊκής έπαυλης, η οποία όμως δεν είχε σανατοριακό χαρακτήρα. Το μόνο με παρόμοιο χαρακτήρα είναι το «Στρατιωτικό», διότι διαθέτει μεγάλες βεράντες για την αεροθεραπεία των ασθενών. Η μνημειακή δομή όμως των άλλων κτιρίων έδινε την αίσθηση στον ασθενή ή στον επισκέπτη ότι κάτι σημαντικό επρόκειτο να του συμβεί. Τα πρωταρχικά κτίρια μετά την αποκατάστασή τους», συνεχίζει, «πέραν των εκθέσεων ή άλλων εκδηλώσεων, θα μπορούσαν επίσης να φιλοξενήσουν π.χ. τους συγγενείς των ασθενών οι οποίοι σήμερα κοιμούνται σε καρέκλες.