Δεν είναι λίγες οι φορές που στα κείμενά μας εδώ ,ως ιστορικές πηγές, χρησιμοποιούμε τη Λαογραφία με τους κλάδους και τις επιρροές της, όπως είναι η ηθογραφία και το παραδοσιακό τραγούδι. Η λαογραφία είναι από τις πιο σοβαρές και πλούσιες πηγές της Ιστορίας . Σχεδόν έχεις στα χέρια σου το σύνολο του πολιτισμού ενός λαού , μελετώντας μόνο τα λαογραφικά του στοιχεία.
Η Λαογραφία είναι επιστήμη και μάλιστα γνωστή από την απώτερη αρχαιότητα (΄Ομηρος). Εξετάζει το λαϊκό πολιτισμό μιας φυλής, έθνους, χώρας. που έχουν συναίσθηση κοινής καταγωγής, κοινά ήθη ,έθιμα, παράδοση και συνήθως και ίδια γλώσσα
Η Λαογραφία παρατηρεί όλες τις εκδηλώσεις , τις πράξεις, τις ενέργειες στη ζωής ενός λαού που συνεχίζουν να υπάρχουν και να επιζούν μέσα στην παράδοσή του. Είναι ατόφιος ο ο λαϊκός του πολιτισμός.
΄Αμεση επιρροή από τη λαογραφία έχει η ηθογραφία, που είναι λογοτεχνικό είδος με στόχο την περιγραφή της ζωής στην ύπαιθρο ,το χωριό με τα έθιμα, τα ήθη τις παραδόσεις, το χαρακτήρα του απλού ανθρώπου.
Ο Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης θεωρείται από τους σημαντικότερους ηθογράφους της νεοελληνικής κοινωνίας. Στο σάιτ μας, όπως θα έχουν παρατηρήσει οι φίλοι μας, συνηθίζουμε (και για “ανάπαυση ψυχής”) να χρησιμοποιούμε αυτό το λογοτεχνικό είδος, που δεν είναι απλώς ψυχαγωγικό, όσο διδακτικό και έμφορτο ιστορικών στοιχείων κάθε είδους.
Και η Παραδοσιακή μουσική- το Δημοτικό τραγούδι είναι είδος που ανήκει κι αυτό στη Λαογραφία. Ορισμός γενικός δεν υπάρχει. Συνηθίζουμε να την ορίζουμε ως τα παλιά τραγούδια οι συνθέτες των οποίων είναι άγνωστοι και διαδόθηκαν με την προφορική παράδοση με την “απομνημόνευση”, χωρίς, δηλαδή, βιβλία (παρτιτούρες), ηχογράφηση ή άλλο μέσο καταγραφής.
Η μουσική έχει σχέση με την εθνική κουλτούρα και τα ακούσματα. Η δικής μας ελληνική, παραδοσιακή, όπως και η τούρκικη μουσική ,έχουν άμεση επιρροή από την εκκλησιαστική, βυζαντινή και σχεδόν ακολουθούν τους ίδιους με αυτή , μουσικούς δρόμους.
Σήμερα, “χρονιάρα” και πανηγυρική ημέρα, διαλέξαμε παραδοσιακά τραγούδια για “θέμα” μας , όχι μόνο για διασκέδαση, αλλά για να έχουμε την ευκαιρία να επισημάνουμε και ιστορικά στοιχεία, που εμπεριέχουν και αποτελούν ,όπως είπαμε πρώτης τάξεως υλικό για την Ιστορία.
Η ξενιτιά: Η πληγή της χώρας που ακόμα αιμορραγεί. Φτώχεια, δυστυχία, εκμετάλλευση για χρόνια ξερίζωναν τους ανθρώπους από τα χώματά τους και τους έριχναν εύκολη βορά στα νύχια των αφεντικών σε άλλους τόπους. “Ο θάνατος, η ξενιτιά, η πίκρα και η αγάπη ,τα τέσσερα ζυγίστηκαν βαρύτερα είν΄τα ξένα”.
Πουλάκι ξένο ξενιτεμένο… γυρίζω να βρω κλαρί να κάτσω στο ξένο δάσος να μη χαθώ.
Και
“Να χαμ(π)ηλώναν τα βουνά, να ψήλωναν οι κάμποι/ νά ΄βλεπα την αγάπη μου…
θάλασσα πλατιά μαγκούφα ξενιτιά”.
Κι άκου
Στα ξένα μην καθίσεις για θα με λησμονήσεις /λίρες και δολάρια να τα περιφρονήσεις”.
Ατόφιες, ιστορικές σελίδες μέσα από το κλέφτικο τραγούδι. Σε λίγες στροφές το μοιρολόγι, ο καημός και η μοίρα, όσων παλεύουν για λευτεριά και αξιοπρέπεια.
Και τί να πεις για τον έρωτα! Μεγάλη δύναμη και τούτη. Στη λαϊκή παράδοση ήταν και δρόμος διαφοροποίησης , φυγής, επανάστασης ακόμα και έξω από τα πλαίσια που επέτρεπαν οι κανόνες της κοινωνίας κάθε εποχής. “Τούρκος τη Ρωμιά”, όπου αγαπάει να παίρνει”!
Αχ, αυτή η γυναίκα στην ανθρώπινη Ιστορία!
Ποια πάθη του Χριστού, ποια βαρβαρότητα και αναλγησία στους αιώνες. Ταπείνωση, περιφρόνηση, εκμετάλλευση, αγριότητα .
Ο αφέντης μπορούσε ακόμα και “στο κότσι” να τη σφάξει για ψύλλου πήδημα. Και δεν έδινε και λογαριασμό σε κανένα.
Να και ο Μενούσης ο … Μενουσαράς(!) στο ομώνυμο παραδοσιακό τραγούδι.
Και παρακάτω ,η νύφη, “Μια Παρασκευή και ένα Σαββάτο βράδυ”, θρηνεί, αντί να λέει τραγούδια του γάμου. Της δίνουν εκείνον που δε διάλεξε η ίδια!
Θυμόσοφος ο ελληνικός λαός. Στοχαστικός, ταπεινός, ανθρώπινος. Χαρές, πόνοι και βάσανα. Και το τέλος, 2 μέτρα γης για όλους! “Ματαιότης ματαιοτήτων τα πάντα ματαιότης» (Εκκλ. 1, 2).
Παρούσα και η αρχαία λεβεντιά, το όμορφο και λαμπερό κορμί του πολεμιστή, του παλικαριού. “Χάρμα οφθαλμών ” και ζήλεια στο χορό. Θρήνος και μοιρολόγι για τη μάνα του στο θάνατό του.
Και το αξεπέραστο νησιώτικο, παραδοσιακό τραγούδι, με μοναδικό πάθος και μουσική που σε ξεσηκώνει για χορό και ξεφάντωμα. Μόνο ο” βασιλιάς των οργάνων”, το βιολί μπορεί να τα προσφέρει…πακέτο.
Και πώς να μη δακρύσεις στα ΚΛΑΜΜΑΤΑ της Πρέβεζας!
Και ο ξακουστός Μακεδονικός Καρσιλαμάς
Και τί να πεις για… “του Στέργιους απαν’ στην απιδιά” ; Με… την καμία να μη θέλει ο τύπος να προσγειωθεί ανώμαλα στον έγγαμο βίο. ΄Αλλωστε, “Με το ζόρι γαμπρός δεν γίνεσαι”.
΄Αμεση και φανερή η επίδραση της Βυζαντινής μουσικής στην παραδοσιακή ελληνική και την τούρκικη. Ακόμα και μέχρι σήμερα. Είμαστε, θέλουμε δε θέλουμε, δεμένοι οι περισσότεροι ακόμα και στις νέες γενιές με τα κοινά αυτά τα ακούσματα.