Είμαι η τελευταία απόγονος της οικογένειας Καποδίστρια»
Από την ώρα που γεννήθηκε, σε κάθε βήμα της ζωής της την ακολουθεί ένα επώνυμο συνδεδεμένο την Ιστορία του τόπου. Η Ναταλία Καποδίστρια είναι η τελευταία απόγονος του πρώτου Κυβερνήτη της ελεύθερης Ελλάδας, Ιωάννη Καποδίστρια.Αριστούχος απόφοιτη της Δραματικής Σχολής του Εθνικού Θεάτρου, εργάζεται ως ηθοποιός από το 1986 και τα τελευταία χρόνια και ως σκηνοθέτρια και δασκάλα υποκριτικής.
«Η Διαμαντίνα Γονέμη και ο Αντωνομαρίας Καποδίστριας, οι γονείς του Κυβερνήτη, έκαναν 10 παιδιά. Το μόνο από τα αγόρια τους που άφησε απογόνους ήταν ο Γεώργιος, ο μικρότερος αδελφός του Ιωάννη. Τέσσερις γενιές έχουν “τρέξει” από τότε. Ο πατέρας μου υπήρξε ο τελευταίος άρρην απόγονος του συγκεκριμένου κλάδου της οικογένειας. Σε μια γραμμή, λοιπόν, αρρενογονίας, πράγματι –ως η μικρότερη από τις τρεις κόρες του πατέρα μου- είμαι η τελευταία απόγονος της οικογένειας Καποδίστρια».
«Από την παιδική μου ηλικία με συγκινούσε το γεγονός ότι ο Καποδίστριας ήταν ακούραστος, λιτοδίαιτος και απόλυτα αφοσιωμένος στον στόχο του. Η αίσθηση, επίσης, πως δεν αγαπούσε τις άσκοπες κοινωνικότητες, όπως και το γεγονός ότι η λάμπα του γραφείου του έσβηνε αργά το βράδυ και άναβε πριν από το χάραμα, με ενέπνεε και με εμπνέει».
«Σημαντικότερο επίτευγμά του θεωρώ το γεγονός των τριάμισι χρόνων διακυβέρνησης του νεοσύστατου ελληνικού κράτους. Ισως είναι ο μοναδικός από τους πολιτικούς της Νεότερης Ελληνικής Ιστορίας που δικαιούται να είχε πει πως παρέλαβε χάος. Και όμως δεν το είπε! Ηρθε και ρίχτηκε στον αγώνα. Σε ό,τι έχει σχέση με την εσωτερική πολιτική του, προσπάθησε να εμπνεύσει με το παράδειγμά του.
Οσον αφορά την εξωτερική πολιτική, έως τη στιγμή της δολοφονίας του έδινε τιτάνιες διπλωματικές μάχες, επεκτείνοντας τα σύνορα της Ελλάδας και θεμελιώνοντας κράτος στο κατώφλι Ανατολής και Δύσης».
Μάλιστα, αυτή την περίοδο μεταφράζει ένα ανέκδοτο χειρόγραφο ημερολόγιο της Ρωξάνδρας Στούρτζα, επιστήθιας φίλης του Καποδίστρια και κυρίας επί των τιμών της αυτοκράτειρας Ελισάβετ της Ρωσίας.
***
Να πούμε πάλι το χιλιοειπωμένο εδώ ; “Η Ιστορία διδάσκει πως οι άνθρωποι τίποτα δε διδάσκονται από την Ιστορία”, επειδή, ακριβώς ,κάποιοι βαπτίζουν το “μυθιστόρημα” ως Ιστορία. Προτάσσουν στους ανθρώπους να διδαχθούν και ακολουθήσουν το ψεύδος. Και πολλές φορές να σφαχτούν γι΄αυτό.
Η αλήθεια είναι ΜΙΑ. Ως εκ τούτου, μοναδική και αναντικατάστατη. Το ψεύδος έχει ποικιλία εκδοχών, παραλλαγές, μεταμορφώσεις. Και μόνο “κοντά ποδάρια”, δεν έχει. Κι ας λένε.
Ως τέτοιο, επομένως, σε καμιά περίπτωση δεν μπορεί να διδάξει, να συνετίσει, να αποβεί μέτρο και κανόνας συμπεριφοράς. Αντίθετα, με τέτοιες βασικές και χαρακτηριστικές ιδιότητες, οδηγεί πάντα στη στρέβλωση του πραγματικού, την αλλοίωση του φυσικού, την επιτήδευση και την υποκρισία
Οι λόγοι αυτής της παραποίησης, της μετάλλαξης και απόκρυψής της ιστορικής αλήθειας ποικίλλουν. Και ένας, καθ’ όλα πρωτογενής και καθοριστικός , είναι και η συναισθηματική εμπλοκή και εξάρτηση των προσώπων που είναι δημιουργοί και μέρος του ιστορικού γίγνεσθαι στα ιστορούμενα και κρινόμενα. Κι αν όχι των ίδιων, ατόμων που με τον ένα ή με τον άλλο τρόπο συνδέονται με θετικά ή αρνητικά συναισθήματα με τέτοιους πρωταγωνιστές.
Κ αυτός είναι και ο λόγος που σε καμιά περίπτωση για μόρφωση ιστορικής κρίσης δεν μπορείς να πάρεις τοις μετρητοίς τα περιεχόμενα των Απομνημονευμάτων, των προσωπικών επιστολών, ενθυμημάτων, διηγημάτων και εξιστορήσεών τους. Το προσωπικό στοιχείο σε όλες τις εκφάνσεις του δεν εξουδετερώνεται εύκολα σε τέτοιες περιπτώσεις. Κάποτε είναι και εντελώς αφανές , μη υποπίπτον καν στην αντίληψη του “ιστορούντος”.
Κι αυτός είναι ο λόγος που δε θα μπορούσε κανείς πάντα να αποδώσει κακή πρόθεση, μεροληψία ή εξυπηρέτηση συμφέροντος η κακοποίηση της αλήθειας, η οποία, ναι, μεν μπορεί να είναι αθέλητη και προϊόν συναισθηματικής εξάρτησης και υπερέντασης , αλλά δεν είναι καθόλου πιο ακίνδυνη από τη σκόπιμη αποσιώπηση, απόκρυψη, παραποίηση της ιστορικής αλήθειας. Σαν να λέμε δολοφονία, χωρίς πρόθεση και δόλο, αλλά πάντως δολοφονία.
Διαβάσαμε ,λοιπόν, πρόσφατα στο διαδίκτυο τις απόψεις της τελευταίας απογόνου του πρώτου κυβερνήτη της Ελλάδας Ιωάννη Καποδίστρια για το ιστορικό έργο του ,το οποίο μάλιστα αξιολογεί ως άριστο και αποτελεσματικό για τη μικρή τότε Ελλάδα. Και φυσικά θεωρεί ανίερους εγκληματίες τους εκτελεστές του Κωνσταντή και Γιωργάκη Μαυρομιχάλη. Κι αυτή δεν είναι μόνο η άποψη της κυρίας Καποδίστρια, η οποία έχει και την εξήγησή της λόγω της συγγένειας με το θύμα, αλλά και γιατί η ίδια αντίληψη έχει περάσει στις γενιές των Ελλήνων που διδάσκονται εν πολλοίς ( και εν όλω) μια ψευδή και εθνικιστική Ιστορία.
Την ιστορική μας άποψη για τη δολοφονία του Ιωάννη Καποδίστρια από τους Μαυρομιχαλαίους την έχουμε εδώ εκθέσει και αναπτύξει ( ΗOMO-NATURALIS.GR: H ΕΚΤΕΛΕΣΗ ΤΟΥ ΙΩΑΝΝΗ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑ. ΓΙΩΡΓΑΚΗΣ ΜΑΥΡΟΜΙΧΑΛΗΣ: “ΣΚΟΤΩΣΑΜΕ ΤΟΝ ΤΥΡΑΝΝΟ, ΣΚΟΤΩΣΑΜΕ ΤΟΝ ΤΥΡΑΝΝΟ”!). Μάλιστα, επισημάναμε πως άμεση συμμετοχή σε εκείνη την εκτέλεση είχε και ο Αναστάσιος Πασχαλίνος από την οικογένεια του γράφοντος ο οποίος υπήρξε την εποχή εκείνη ο υποπρόξενος της Αγγλίας, με έδρα το Επιτάλιο (Αγουλινίτσα). Η ιδιότητα του ιστορικού δε μας επιτρέπει σε καμιά περίπτωση να μιμηθούμε την κυρία Καποδίστρια στις κρίσεις μας για το δικό της “παππού” , και λόγω αναρμοδιότητας. Είναι κατανοητές μόνο λόγω…αίματος. Τίποτα, όμως άλλο από αυτά που λέει δεν έχει ιστορική αξία, ούτε εμπεριέχουν ίχνος τέτοιας αλήθειας.
Συνοπτικά γι ΄αυτή τη συμμετοχή παραθέτουμε τα ακόλουθα:
- Η οικογένειά μας είναι Ιταλικής καταγωγής. Το επώνυμο Πασχαλίνος ήταν τίτλος αρχικά , ο αποσταλμένος του Πάπα (πρβλ Καθολικό Συναξάρι, “Βίοι Αγίων Δυτ. Εκκλησίας) . Μάλιστα ο Παναγιώτης Αναγνωστόπουλος (τέταρτος φιλικός) και “δεξί χέρι” του Καποδίστρια στο Ανάπλι σε θέματα ασφάλειας στις επιστολές του στον κυβερνήτη, ειρωνεύεται το επώνυμο ,και αποκαλεί τον υποπρόξενο πότε Πασχαλίνο, πότε Πασκουάλ και άλλοτε Πασκαλίν, υπονοώντας φυσικά πως δεν είναι γνήσιος ΄Ελληνας σαν ελόγου τους. Η οικογένεια Πασχαλίνου πρέπει να έφτασε στην Ανδρίτσαινα μαζί με πολλούς Μανιάτες, ως φυγάδες, πιθανότατα από κάποιο Αιγαιοπελαγίτικο νησί, Ενετικής τότε κυριαρχίας. Μπορεί, όμως, και να έφτασαν από τα κοντινά στην Ηλεία Επτάνησα, υπό Ιταλική κι αυτά τότε κυριαρχία. Πάντως, το γεγονός πως διάλεξαν να εγκατασταθούν (“κρυφτούν”) στο Κουφόπουλο, απομονωμένο ,2 -3 χιλιόμετρα έξω από την Ανδρίτσαινα, “κουφό” τόπο με λόγγους από αιωνόβιες Καστανιές που δεν το βλέπει “ανθρώπου μάτι”, δείχνει πως οι νέοι άποικοι εδώ είχαν λόγους να κρύβονται. Οι περισσότεροι νέοι κάτοικοι, τους οποίος αποκαλούσαν συλλήβδην “Μανιαούρια” οι Ανδριτσάνοι, είχαν καταγωγή από Μάνη και απώτερη από ΄Ηπειρο, τουλάχιστον 10 και περισσότερες οικογένειες Καπλάνη , Τζαβέλα , Μπιρμπίλη και οι λοιπές Ιταλικές Πασχαλίνου, Μπαρούνη, Καρβούνη , Μπασκόζου κ.α.
- Από συμβόλαια της εποχής φαίνεται πως οι δικοί μας Πασχαλίνοι “εξ Ανδριτσαίνης” στα χρόνια της Τουρκοκρατίας ,είχαν αγοράσει εκτάσεις στην περιοχή Πλατιάνα και Κρέσταινα. ΄Ετσι εξηγείται και η παρουσία του Αναστάση Πασχαλίνου στην κοντινή Αγουλινίτσα (σήμερα Επιτάλιο) όπου οι ΄Αγγλοι τον διόρισαν υποπρόξενό τους. Από το σημείο αυτό και μετά ο Πασχαλίνος παρουσιάζεται από έγγραφα και επιστολές της εποχής με κορυφαία συμμετοχή στην προγραμματισμένη εκτέλεση του κυβερνήτη Ιωάννη Καποδίστρια και υπό τη δική του καθοδήγηση πραγματοποιήθηκε στο Ναύπλιο από τους υπό επιτήρηση ευρισκόμενους Μαυρομιχαλαίους.
- Βεβαίως , ο κυβερνήτης γνώριζε για τη δράση του, αλλά και όλα τα ονόματα των εμπλεκομένων συνωμοτών. Ο Παναγιώτης Αναγνωστόπουλος, που στάλθηκε από το Ναύπλιο με απόσπασμα στην Ανδρίτσαινα (ήταν και η γενέτειρά του) και αμέσως μετά έφτασε στην Αγουλινίτσα στις επιστολές τους τον κατατοπίζει καταλεπτώς, τόσο για τα ονόματά τους, όσο και για την ιδιότητά τους κα του επισημαίνει πως το κέντρο της συνωμοσίας βρίσκεται στην Αγουλινίτσα στο σπίτι του υποπρόξενου. Ο Καποδίστριας του δίνει εντολή να τους συλλάβει, αλλά ο Ανδριτσάνος έμπορος στην Οδησσό και στενός του φίλος, του συνιστά να μη βιαστούν και προπαντός να αποφύγουν να τα βάλουν με τους Εγγλέζους, μια και η απήχηση της σύλληψης του υποπρόξενου τους θα ήταν καταλυτικά “εκκωφαντική”. Ο Καποδίστριας συμφώνησε και ο “υπουργός” του περιορίστηκε να ενημερώσει τους συνωμότες πως ήταν εν γνώσει της δράσης τους και πως έπρεπε πάραυτα να απομακρυνθούν και να μη πλησιάζουν επ΄ ουδενί την οικία Πασχαλίνου, η οποία και τέθηκε υπό επιτήρηση . Η αποκάλυψη της συνωμοσίας φαίνεται να έπεισε τον υποπρόξενο να επιταχύνει την εκτέλεση του Κυβερνήτη και οι ΄Αγγλοι μετά από αυτή την ενημέρωση ,έδωσαν το πράσινο φως στον άνθρωπό τους να την πραγματοποιήσει. Η αντίστροφη μέτρηση για τη ζωή του Καποδίστρια είχε αρχίσει από τη στιγμή που ο Αναγνωστόπουλος απείλησε να στείλει σιδηροδέσμιους στο Ανάπλι και τους λοιπούς επαναστάτες μαζί με τους Μαυρομιαχαλαίους που ήδη βρίσκονταν υπό επιτήρηση στην πρωτεύουσα του μικρού, νεοσύστατου κράτους.
- Οι λόγοι που ο Εγγλέζοι αποφάσισαν την εκτέλεση του Καποδίστρια με τη σύμφωνη γνώμη των Γάλλων, ήταν οι ακόλουθοι. α. Οι Ευρωπαίοι στην πραγματικότητα πιάστηκαν στον ύπνο, αφού επέτρεψαν τον Τσάρο να τοποθετήσει κυβερνήτη της χώρας το δικό του άνθρωπο. Ο Ρώσος π. υπουργός των Εξωτερικών το Τσάρου, ο Ιωάννης Καποδίστριας, έγινε κυβερνήτης της μικρής χώρας με τις ίντριγκες των Ρώσων και των Ρωσόφιλων οπλαρχηγών . Γεγονός που δεν μπορούσαν να χωνέψουν, ιδιαίτερα οι ΄Αγγλοι , μια και ήταν εκείνοι που και δια του υπουργού τους των Εξωτερικών Κάνιγκ , είχαν αλλάξει το τοπίο στη Ευρώπη υπέρ των αγωνιζόμενων Ελλήνων, αλλά και στη ναυμαχία του Ναυαρίνου (1827) με τον ενωμένο στόλο και με πρωταγωνιστικό ρόλο, έδωσαν τέλος σε ένα αγώνα που δεν είχε πλέον καμιά ελπίδα να συνεχιστεί, αν οι επαναστάτες έμεναν μόνοι. β. Ο Ιωάννης Καποδίστριας ήθελε πάση θυσία να ολοκληρώσει το έργο για το οποίο ο Τσάρος τον επέλεξε κυβερνήτη της μικρής Ελλάδας. Και δουλειά του ήταν να καταστήσει ισχυρή στρατιωτική βάση τη χώρα, στο υπογάστριο της Οθωμανικής αυτοκρατορίας, του “Μεγάλου ασθενούς”. Το Ανατολικό ζήτημα ( επιρροή Ρωσίας στα Βαλκάνια και διέξοδος σε Αιγαίο και Μεσόγειο) ήταν πάντα παρόν και ζητούσε λύση σε βάρος της Ευρώπης. ΄Ετσι, ο νέος κυβερνήτης ξεκίνησε ένα πραγματικό πογκρόμ στη μικρή χώρα, κυρίως κατά των μη Ρωσόφιλων οπλαρχηγών, αλλά και κατά παντός μη υπακούοντος στις αυταρχικές εντολές του κυβερνήτη.΄ Ηταν κεραυνός εν αιθρία μια τέτοια εξέλιξη για τους άρτι απελευθερωμένους Ραγιάδες, που μόλις έφυγαν από το ζυγό του Σουλτάνου, πέρασαν στο ζυγό του αχυράνθρωπου των Ρώσων Ιωάννη Καποδίστρια και τον οποίον πλέον φανερά αποκαλούσαν Τύραννο -Δυνάστη και όχι κυβερνήτη. γ. Ιδιαίτερα σκληρός και υπερόπτης φάνηκε ο Καποδίστριας στους Μανιάτες τους οποίους ακόμα και η Πύλη σεβόταν για αιώνες και σχεδόν ζούσαν ημιανεξάρτητοι σε σχέση με τους λοιπούς Ραγιάδες. Αποκορύφωμα υπήρξε η σύλληψη ΧΩΡΙΣ ΣΟΒΑΡΟ ΛΟΓΟ του ίδιου του Πετρόμπεη Μαυρομιχάλη και λίγο μετά του αδελφού του Κωνσταντίνου και του γιου του Γεωργάκη, τους οποίους μετέφερε στο Ναύπλιο και τους έθεσε υπό επιτήρηση. δ. Η δυσαρέσκεια του πλήθους, ειδικά στις επαρχίες είχε γίνει πλέον μίσος ενάντια στον Τύραννο, όπως αποκαλούσαν τον Καποδίστρια εφημερίδες τις εποχής ,αφού η φτώχια και οι επιδημίες μάστιζαν τον εξαθλιωμένο λαό και οι επαναστάτες που είχαν λίγο πριν χύσει το αίμα τους για να δουν την Ελλάδα ελεύθερη, τώρα έθαβαν παιδιά από την πείνα και την αρρώστια, κατάντια που ούτε καν μπορούσαν λίγα χρόνια πρωτύτερα να φανταστούν υπό Οθωμανική κατοχή.
- Η ώρα για να αναμετρηθούν οι καταπιεσμένοι Ραγιάδες πάλι με τη νέα εξουσία είχε φτάσει. Η εκτέλεση του Τυράννου δεν ήταν απόφαση των ΄Αγγλων και των Γάλλων ΄Ηταν σφοδρή επιθυμία και αμετάκλητη απόφαση του ίδιου του κόσμου, πλην των Ρωσόφιλων. Αγωνιστές και οικογένειες ολόκληρες είχαν πλέον απαυδήσει από τη συμπεριφορά αυτής της “φυλής” των Ρώσσων. Να μην ξεχνάμε πως ήταν νωπή ακόμα η ανάμνηση της γενοκτονίας των κατοίκων του Μωριά, μετά την εγκατάλειψή τους από τους Ρώσους που τους ξεσήκωσαν στα λεγόμενα Ορλωφικά(1770).
- ΄Αγγλοι και Γάλλοι απλώς έδραξαν την ευκαιρία και από κοινού σχεδίασαν την εκτέλεση του Δυνάστη. Οι “επιτετραμμένοι ” των δυο χωρών ανάλαβαν να τη διοργανώσουν. Και στον υποπρόξενο των ΄Αγγλων Αναστάση (Τασιός) Πασχαλίνο, που ήταν ντόπιος και καλύτερος γνώστης προσώπων και πραγμάτων, αλλά και με στενές σχέσεις με τους εξεγερμένους πλέον Μανιάτες και ως συντοπίτες (Μανιαούρια) ,αλλά και φιλίας, έπεσε το κύριο βάρος της διοργάνωσης της εκτέλεσης του Τυράννου. Και όταν πια ο Αναγνωστόπουλος απείλησε φανερά πως δε θα διστάσει να συλλάβει τον ίδιο τον υποπρόξενο, ο Πασχαλίνος έδωσε εντολή να εκτελεστεί ο Καποδίστριας.
- Οι αυθαίρετες και ανιστόρητες εξηγήσεις πως οι Μαυρομιχαλαίοι σκότωσαν τον κυβερνήτη για λόγους… βαριάς φορολογίας είναι και ανυπόστατοι και ανήθικοι. Οι Μαυρομιχαλαίοι που έδωσαν και αίμα και χρήμα στην υπόθεση της επανάστασης, ούτε μια στιγμή δεν πίστεψαν πως εκτελούν έναν ΄Ελληνα πατριώτη, αλλά πως εξόντωναν ένα ΞΕΝΟ τύραννο , “άκαπνο” στον αγώνα, αλλά και εκείνος που παρέλαβε την σκυτάλη της Κατοχής από την Πύλη για να την προσφέρει στον Τσάρο. Πασιφανείς ιστορικές αποδείξεις των πατριωτικών τους προθέσεων είναι οι εξής σημαντικότερες: α. Δεν έλαβαν κανένα μέτρο να κρύψουν την ταυτότητά τους. Τον εκτέλεσαν “μέρα μεσημέρι” μπροστά στην εκκλησιά με τα πρόσωπα ακάλυπτα. Το ευκολότερο ήταν, αν ήθελα να μείνει άγνωστη η ταυτότητα τους, να το παραμονέψουν οπουδήποτε μια και η φρουρά του κυβερνήτη ήταν ολιγομελής (2-3 χωροφύλακες). β.΄Οταν έπεφτε νεκρός από τις σφαίρες τους ο Καποδίστριας , ο Γεωργάκης Μαυρομιχάλης φώναξε εις επήκοον όλων τον λόγο της εκτέλεσης “Σκοτώσαμε τον τύραννο”. γ. Δεν έτρεξε να φύγει από το χώρο της εκτέλεσης, αλλά κατευθύνθηκε στο σπίτι του Γάλλου προξένου, όπως είχε προσυμφωνηθεί. δ. Φαίνεται, όμως, πως ο Γάλλος πρόδωσε τους ΄Αγγλους. Γνώριζε πως όλες οι πρωτοβουλίες πλέον ήταν δικές τους. Κι έτσι και το πλήθος που περίμενε την εκτέλεση δεν κινητοποίησε, για να καταλάβουν τον κυβερνείο και το Γεωργάκη παράδωσε τους Ρώσους αργότερα. ε. Οι Γάλλοι εγκατάλειψαν επίσης και τον υποπρόξενο Πασχαλίνο, ενώ θα μπορούσαν να του προσφέρουν διπλωματική ασυλία, δοθέντος πως δεν υπήρξε φυσική παρουσία του στην εκτέλεση. Ο ίδιος ο Αναστάσης Πασχαλίνος και η οικογένεια του υπέστησαν λίγο μετά τα πάνδεινα, που θα εξιστορήσουμε άλλη φορά από οικογενειακές πλέον διηγήσεις.