Αν αφήναμε τον (ανύπαρκτο ,ακόμα και ως σχήμα λόγου) “ιστορικό του Μέλλοντος” που λένε οι Γυμνασιάρχες στους δεκάρικους, να περιγράψει και να κρίνει-συμπεράνει μετά από 50 και 100 χρόνια τί συνέβη στις ημέρες μας με τη πανδημία του COVID 19 ,το σίγουρο είναι πως, ως “άσχετος” από τα σημερινά δρώμενα, θα χρησιμοποιούσε πηγές τα Μέσα Παραπληροφόρησης των ημερών μας. Τα όποια Δεξιά ή Αριστερά (οικονομικά πάντα, ιδεολογία οι Γκέμπελς δεν έχουν) συμφέροντα κι αν στηρίζουν .
Και θα κατέληγε με βάση το συνδυασμό των πηγών του πως η παγκόσμια κοινότητα πλήττεται σήμερα από τον ιό του Κορόνα με θύματα, νεκρούς και προσβληθέντες ανερχόμενους σε τόσους αριθμούς , με αυτά κι εκείνα τα μέτρα ,που πάρθηκαν ή δεν πάρθηκαν από τις κυβερνήσεις, για τη καλή “εκεί” και κακή “εδώ” διαχείριση της πανδημίας . Θα συμπέραινε πως ναι, μεν, καμιά σχέση δεν είχε τούτη η πανδημία με τις θανατηφόρες παλιότερα των εκατομμυρίων νεκρών, αλλά σίγουρα ανέκοψε, έστω και για 2-3 χρόνια, την κανονική πορεία της ζωής των ανθρώπων (κανονικότητα) και πέρα από τις, έστω και λίγες συγκριτικά με τις παλιές πανδημίες ,απώλειες ζωής ή τα ψυχολογικά και λοιπά καθημερινά προβλήματα που δημιούργησε ,έπληξε σκληρά και τις από παλιότερα κλυδωνιζόμενες οικονομίες των χωρών.
Είναι τούτη η αλήθεια ; Δεν είναι φυσικά σε καμιά περίπτωση η σημερινή πραγματικότητα, έτσι όπως θα την περιέγραφε εκείνος ο …ταλαίπωρος ιστορικός που ως μελλοντικός, πάντως , εξιλεώνεται η πένα του από τις στρεβλώσεις για τις οποίες κατηγορούμε συνήθως την Ιστορία και όχι τους θεράποντές της. Θα ήταν οι πληροφορίες και η κριτική του ίδια με εκείνη την ιστορική προσέγγιση που έκανε, ας πούμε ο Βυζαντινολόγος ,παλιός καθηγητής της Ιστορίας στο πανεπιστήμιο της Αθήνας, Διονύσιος Ζακυθηνός για τη “μάχη του Κλειδίου” (1014) ή εκείνη στο Μαντζικέρτ (1071). Πέρα για πέρα αναληθείς ,ελλειμματικές και στρατευμένες οι κρίσεις του παλιού καθηγητή. ΄Οπως θα είναι και εκείνες του μελλοντικού ιστορικού για τη σημερινή πανδημία που σίγουρα ως βάρος ιστορικού γεγονότος , ο ιός του Κορόνα, είναι εντελώς ελαφρύς συγκρινόμενες με τις δύο κορυφαίες και καθοριστικές για το μέλλον του Βυζαντίου παραπάνω μάχες. (Συγκρίναμε την πανδημία με μάχες γιατί Ευρωπαίος πολιτικός πρόσφατα είχε πει πως σήμερα βρισκόμαστε σε πόλεμο που αν δεν το κερδίσουμε ,οι συνέπειες θα είναι απρόβλεπτες!)
Δε θα λέγαμε, όμως, το ίδιο για τον πατέρα της επιστημονικής ιστορίας Θουκυδίδη, αφού, ως σύγχρονος των ιστορικών γεγονότων που περιέγραφε και έκρινε, γνώριζε επακριβώς την εποχή του σε oλα τα επίπεδα ζωής και δραστηριότητας, oπότε, δε χρειάστηκε ο Αθηναίος Ιστορικός να γυρίσει πίσω , όπως κάνουν οι περισσότεροι ιστορικοί αργότερα. Οι τελευταίοι, συνήθως, επιχειρούν να μεταφερθούν στην εποχή που περιγράφουν, για να δουν μέσα από τα μάτια εκείνων των ανθρώπων, τα ήθη , τα έθιμα και τις συνήθειες της συγκεκριμένης περιόδου ,τις συνθήκες που εξέθρεψαν τα δρώμενα και όχι με τις σύγχρονες δικές τους προσλαμβάνουσες. Εγχείρημα δύσκολο και κάποτε ανέφικτο.
Είμαστε αυτόπτες και αυτήκοοι μάρτυρες των σημερινών γεγονότων. Και ως τέτοιοι, έχουμε την αυτονόητη εξασφάλιση της φερεγγυότητας στην καταγραφή και την παράθεσή τους. ΄Οσο για τη σωστή κρίση τους , ναι μεν ,η θεσμική ιδιότητα του γράφοντος, αυτή καθαυτή, δεν την εξασφαλίζει απολύτως, αλλά, τουλάχιστον, είναι ένα βασικό εχέγγυο ,πέραν εκείνων της αρμοδιότητας , της υπευθυνότητας και της αντικειμενικής παράθεσης των ιστορικών μας κρίσεων, ιστορικές αρετές, που ελπίζουμε πως διακρίνουν τη δουλειά μας εδώ.
Μετά λόγου γνώσεως ,λοιπόν, μέσα στα δύο αυτά χρόνια που κλείνει (ή έκλεισε) η πανδημία τoυ COVID 19, καταλήγουμε και παραδίνουμε για τον ιστορικό εξοπλισμό των μελλοντικών γενεών, απαραίτητος, ως γνώση και αρχειοθέτηση πείρας του παρελθόντος για την αντιμετώπιση όμοιων ή παρεμφερών καταστάσεων, τις ακόλουθε διαπιστώσεις μας:
Αν θέλαμε επακριβέστερα να χαρακτηρίσουμε τη σημερινή πανδημία του Κορόνα δε θα την αποκαλούσαμε με τον ιατρικό-λοιμωξιολογικό της ορισμό (αυτό ας το κάνουν οι αρμόδιοι σε αυτό το πεδίο της επιστήμης). Θα χρησιμοποιούσαμε μια περισσότερο ενδεικτική-αποκαλυπτική της σύστασής της, περιγραφή: Μια μέτριας επικινδυνότητας πανδημία, η ανεμπόδιστη εξάπλωση της οποίας και εξαιτίας της ο πολλαπλασιασμός της επικινδυνότητά της, προέκυψαν από τον καιροσκοπισμό ,τη χρησιμοθηρία, το λαϊκισμό και την ανικανότητας της αντιμετώπισης κρίσεων των θεσμών σε παγκόσμια κλίμα.
Σε ένα ιστορικά πρωτοφανές φαινόμενο αλληλεπίδρασης και αλληλεξάρτησης , ΟΛΟΙ οι θεσμοί αποδείχτηκαν κατώτεροι των κρίσιμων περιστάσεων. Δεν ξέφυγε κανένας. Απλώς, η ευθύνη δεν επιμερίζεται ισομερώς. ΟΛΟΙ, όμως ,έχουν το μερίδιο που αναλογεί σε έκαστο.
Κορυφαία διαπίστωση είναι εκείνη που επισημάναμε. To Σύστημα και οι θεσμοί και όχι αυτή καθαυτή η πανδημία , ήταν εκείνο που της έδωσε φτερά να εξαπλωθεί και να εξελιχθεί σε θανατηφόρα με τον τρόπο που έγινε η διαχείρισή της και τα μέτρα που έλαβαν για την αναχαίτισή της.
Τύπος, κυβερνήσεις, κόμματα, διεθνείς οργανισμοί, επιστήμη, δικαιοσύνη συμπλέουν επιβάτες στο σκάφος των ευθυνών τους, κυρίως για λόγους κερδοσκοπίας, δημαγωγίας και ανικανότητας. Κι αν θέλουμε ως κοινωνίες να επιβιώσουμε και να παραδώσουμε συλλογική και όχι περιθωριακή και ατομική συμπόρευση, αυτό το συγκεκριμένο σκάφος ,σαπιοκάραβο πλέον, ύστερα από τέτοιο κακό, πρέπει να πάει αύτανδρο στο βυθό. Να σαπίσει εκεί.
Αν δεν πάει στον πάτο, αν πάλι και μετά από αυτές τις αποτυχημένες εξετάσεις που έδωσε το Σύστημα με τους θεσμούς και τις λειτουργίες του, δεν εξαφανιστεί και παραμείνει ως έχει στη διαχείρισης της τύχης των ανθρώπων, οι παθογένειες και τα βαρίδια που καθηλώνουν την εξέλιξη των κοινωνιών με γνώμονα τον ανθρωποκεντρικό πολιτισμό , δε θα κρατήσουν απλά στάσιμη την προσδοκώμενη εξέλιξη. Θα γυρίσουν τον κόσμο πίσω, σε άγριες , οργουελικές καταστάσεις. Ας το βάλουν αυτό καλά στο μυαλό τους οι νέες γενιές που φτάνουν.
Να επισημάνουμε επί τροχάδην για να μην επαναλαμβάνoυμε όσα αναλύουμε κάθε φορά εδώ, ποιοι κυρίως κρίκοι της αλυσίδας που ενώνει την παγκόσμια κοινότητα , εξ αφορμής αυτής της πανδημίας, έσπασαν την πιο κρίσιμη στιγμή και ακριβώς την ώρα που χρειαζόταν να αποδειχτούν ανθεκτικοί και άθραυστοι.
- Το ίδιο το πολίτευμα της Δημοκρατίας, όπως το γνωρίζουμε στο Δυτικό μοντέλο του, αφού αποδείχτηκε με τους θεσμούς που λειτουργεί και στους οποίους στηρίζεται και κυρίως με τις αντιπροσωπευτικές κυβερνήσεις ,τον Τύπο, τη Δικαιοσύνη και τον τρόπο που “θεραπεύεται” η επιστήμη σήμερα ,εν προκειμένω η Ιατρική και οι συναφείς κλάδοι της, εντελώς ανίκανο, αλλά και επικίνδυνο να διαχειριστεί κρίσεις.
- H διαπίστωση στην πράξη έλλειψης αλληλεγγύης και αλληλοϋποστήριξης , τόσο των κρατών μεταξύ τους, όσο και των μελών των κοινωνιών και η αποκάλυψη-έκπληξη ενός πρωτοφανούς εγωιστικού και ατομικιστικού μοντέλου συμπεριφοράς που ακολουθούν οι περισσότεροι.
- Η εγκληματική υπερτροφία της οικονομίας της αγοράς, που της αναλογεί ένα τεράστιο μερίδιο της ευθύνης , τόσο για την εξάπλωση, όσο και την αδυναμία αναχαίτησης της πανδημίας.
- Η παρανοϊκή και λίαν επικίνδυνη “επιδημία” μιας Μεσαιωνικής αντίληψης της θρησκείας, που ακόμα και στον αιώνα μας ελέγχει ασφυκτικά το μυαλό και τη θέληση συνανθρώπων μας, που είναι ανίκανοι για διάφορους λόγους να αυτονομηθούν και να προχωρήσουν τη ζωή τους χωρίς “πατερίτσες” τέτοιου είδους.
Ο ιός ήρθε (αν και εδώ ήταν πάντα) και θα φύγει (δηλαδή, δεν πρόκειται να πάει πουθενά, αλλά θα αποδυναμωθεί). ΄Ο, τι και να λένε οι Κασσάνδρες και οι συνωμοσιολόγοι, η Ιστορία διαβεβαιώνει πως έτσι θα γίνει. ΄Οπως πέρασαν στο παρελθόν περισσότερες και χειρότερες από τούτη πανδημίες, και αυτή τελικά θα υποχωρήσει Και άλλες πολλές και διάφορες θα ξεσπούν κάθε φορά ,όσο η ζωή συνεχίζεται σε αυτόν τον πλανήτη.
Κι αν απ΄αυτή την εμπειρία μας σήμερα οι μελλοντικές γενιές έχουν να αποκομίσουν ως γνώση και εμπειρία κάτι, δεν είναι τόσο τα “ιατρικά” επιτεύγματα, φτωχά, μεν, αλλά καθοριστικά όσα πέτυχαν (π.χ εμβόλια), όσο η συγκράτηση στη συλλογική τους μνήμη μιας βασικής αλήθειας: Οι λαοί και τα άτομα δεν πρέπει να διακρίνονται με βάση τα διάφορα χαρακτηριστικά ενός εκάστου, επειδή όλα μπορούν εν ριπή οφθαλμού να ισοπεδωθούν. Η μόνη ωφέλιμη και πραγματική διάκριση, είναι εκείνη που καθορίζεται από τη συμμετοχή ατόμων και λαών σε μια ουσιαστική “παγκοσμιοποίηση” που μπορεί εξαφανίσει τις επί μέρους διαφορές και να σφυρηλατήσει τους κρίκους μιας δυνατής αλυσίδας ενότητας, αλληλεγγύης και σύμπνοιας όλων των ατόμων και των λαών.
Αυτή είναι η παρακαταθήκη που πρέπει να διασωθεί και να καταγραφεί στις συνειδήσεις των ανθρώπων του Μέλλοντος. Κάθε κρίση, επιδημία, μάστιγα, φυσική καταστροφή, αντιμετωπίζεται συλλογικά. Με ενότητα, ανθρωπισμό και ανιδιοτέλεια. Ο εθνικισμός, ο φανατισμός, ο φονταμενταλισμός, ο ρατσισμός είναι δικές μας ,του παρελθόντος αρρώστιες. Οι κοινωνίες μας ακόμα δεν μπόρεσαν να απαλλαγούν από τέτοια αρρωστήματα.
Δε φρίττουν όλοι , για παράδειγμα, όταν ο άφρονας σήμερα νομίζει πως επιχειρηματολογεί, όταν λέει με περισσή οίηση και έλλειψη στοχασμού στον αλληλέγγυο πως αν θέλει το μετανάστη, τον πρόσφυγα, τον “κολασμένο της γης”, ας το πάρει να τον εγκαταστήσει στο σπίτι του! ΄Η ,για να μείνουμε στην επικαιρότητα , όταν αρνείται να εμβολιαστεί, ακόμα κι αν γνωρίζει πως είναι μια απασφαλισμένη βόμβα έτοιμη να εκραγεί δίπλα σε παιδιά.
Αν 100 χρόνια από σήμερα, ένας νέος Κορόνα που θα ξεπηδήσει ως εγγόνι του δικού μας σήμερα ή μια απρόβλεπτη άλλη μάστιγα ξεσπάσει και το Σύστημα με τους μηχανισμού του τότε, αλλά και οι αρχές κι οι αξίες των κοινωνιών αυτής τη εποχής ,θα είναι αντιγραφή ή προσέγγιση του σημερινού τρόπου διαχείρισης την πανδημία του COVID 19 και αντίδρασης των ατόμων όλο αυτό το διάστημα , ένα θα είναι σίγουρο. Το βλέπουμε φανερά από τώρα κι ας μη το ζούμε τότε.
Πάλι κάποιοι Μπους θα εισβάλουν στο Ιράκ και θα το ισοπεδώνουν με τις ευλογίες των παγκόσμιων CNN , ατιμωρητί για πάντα. Πάλι ένα δικτάτορας Πούτιν θα δολοφονεί με τα όπλα 700.οοο ανθρώπους και θα στέλνει στην προσφυγιά εκατομμύρια κι αντί να βρίσκεται ισόβια σε “κελί”, ετοιμάζεται να δωρίσει πυρηνικές κεφαλές στον ομόλογό του στη Λευκορωσία για να αντιμετωπίσει τους πρόσφυγες στα σύνορα. Πάλι οι περισσότεροι “ηγέτες” του κόσμου θα επιτρέπουν σε όλες τις πηγές καταστροφής του κλίματος να συνεχίζουν το μακάβριο έργο τους, την ίδια ώρα που θα την εξορκίζουν σε συναντήσεις “κορυφής” για να συμμεριστούν τον πόνο τους με το κακό που ζυγώνει.
Αν τέτοιοι είσαστε κι εσείς τότε, βάλτε τα πολύ ευαίσθητα σε λεπτομέρεια ήχου , ακουστικά στα αυτιά σας και ακούστε την αφιέρωσή των παππούδων σας από το μακρινό σας 2021.