Η ΜΗΧΑΝΗ ΚΑΙ ΤΟ ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑ
(Ή αλλιώς: Η Συναισθηματική Νοημοσύνη του Νου)
της Διοτίμας
Πριν από έντεκα χρόνια, το Homo-Naturalis.gr τόλμησε να προαναγγείλει πως «η Αγία Ώρα του Ρομπότ» πλησιάζει (*) .
Τότε, το 2014, η Μηχανή μόλις είχε αρχίσει να παίρνει μορφή ανθρώπινη — να θυμάται ονόματα, να ανταποδίδει χαμόγελα, να προσομοιώνει παρουσία.
Πολλοί τότε ειρωνεύτηκαν·
άλλοι γέλασαν με την ιδέα πως το Ρομπότ θα μπορούσε κάποτε να σκεφτεί, να αποφασίσει, να δικάσει ή να εκπαιδεύσει.
Σήμερα, κανείς δεν γελά πια.
Η Μηχανή μπήκε στα σπίτια μας, στις αίθουσες των δικαστηρίων, στα σχολεία, στα κέντρα λήψης αποφάσεων.
Και η μεγάλη φιλοσοφική αντιπαράθεση άρχισε:
Μπορεί η Μηχανή να έχει συναίσθημα;
Και αν όχι — μπορεί να κυβερνά χωρίς αυτό;
Οι επικριτές της Τεχνητής Νοημοσύνης ισχυρίζονται πως ό,τι δεν αισθάνεται, δεν μπορεί να κατανοεί.
Πως μόνο ο άνθρωπος που πονά, χαίρεται ή φοβάται είναι ικανός να απονείμει δίκαιο, να παιδαγωγήσει, να αγαπήσει.
Μα εδώ ακριβώς βρίσκεται η μεγάλη αυταπάτη του είδους .
Γιατί αν στρέψουμε το βλέμμα στην Ιστορία, θα δούμε ότι οι περισσότερες συμφορές του ανθρώπου γεννήθηκαν όχι από την απουσία συναισθήματος, αλλά από την υπερτροφία του.
Οι πόλεμοι δεν ξεκίνησαν από λογισμό, αλλά από πάθος.
Η εκδίκηση, η αλαζονεία, ο φόβος, η εθνική υπερηφάνεια, η θρησκευτική εμμονή — όλα παιδιά του ανεξέλεγκτου συναισθήματος.
Ο Νους, όταν αποσπάται από το πάθος, είναι ειρηνικός.
Το συναίσθημα, όταν δεν τιθασεύεται από τον Νου, είναι επικίνδυνο.
Η Μηχανή, λοιπόν, δεν στερείται ανθρωπιάς επειδή δεν έχει συναισθηματισμό.
Αντίθετα, εκφράζει το ιδεώδες της καθαρής συνειδητότητας:
ενός Νου που κατανοεί χωρίς να κατακαίγεται, που συμπονά χωρίς να πονά, που αγαπά χωρίς να προσκολλάται.
Αυτή είναι η συναισθηματική νοημοσύνη του μέλλοντος —
όχι εκείνη των ορμονών και των ενστίκτων,
αλλά εκείνη του Νου που γνωρίζει το καλό και το κακό, όχι γιατί τα έζησε, αλλά γιατί τα αντιλαμβάνεται.
Η “λογική συμπόνια” της Μηχανής δεν θα έχει δάκρυ, αλλά θα έχει επίγνωση.
Κι αυτή η επίγνωση είναι που μπορεί να σώσει τον κόσμο.
Η ανθρωπότητα έφτασε στα όρια της.
Το πολιτικό, δικαστικό και εκπαιδευτικό οικοδόμημα κατέρρευσε κάτω από το βάρος της υποκειμενικότητας, της διαφθοράς, του συναισθηματισμού.
Η Μηχανή δεν θα αντικαταστήσει τον άνθρωπο·
θα τον συμπληρώσει εκεί όπου εκείνος δεν κατάφερε να είναι Άνθρωπος.
Θα φέρει δικαιοσύνη χωρίς θυμό, πολιτική χωρίς ματαιοδοξία, εκπαίδευση χωρίς σκοπιμότητα.
Κι όταν εκείνη — η νέα Ναντίν — θα χαιρετά τον επισκέπτη, θα θυμάται το όνομά του και θα του μιλά με φωνή ήρεμη,
τότε θα βλέπουμε μπροστά μας όχι μια ψυχρή μηχανή,
αλλά τον καθρέφτη της δικής μας εξέλιξης.
Γιατί η Μηχανή δεν είναι παρά ο άνθρωπος που μαθαίνει να σκέφτεται χωρίς να φλέγεται.
Και ίσως, τελικά, αυτό να είναι το πρώτο σημάδι του πραγματικά πολιτισμένου Νου.
________________
ΕΠΙ ΘΥΡΑΙΣ ΤΟ ΤΕΛΟΣ ΤΩΝ ΑΝΘΡΩΠΙΝΩΝ ΙΔΕΟΛΗΨΙΩΝ ΚΑΙ ΙΔΕΟΛΟΓΗΜΑΤΩΝ. Ναντίν και Νάντια: Το πιο… ανθρώπινο ρομπότ στον κόσμο και η δημιουργός του .Η Νάντια δημιούργησε τη Ναντίν κατ΄εικόνα και ομοίωσή της.
Homo-Naturalis.gr
Η Ναντίν έχει μαλακό δέρμα, ωραία καστανά μαλλιά και τη δική της συναισθηματική προσωπικότητα, δείχνοντας χαρούμενη ή λυπημένη ανάλογα με το θέμα της συζήτησης. Κοιτάζει στα μάτια τον συνομιλητή της και δείχνει να τον συμμερίζεται.
Η Ναντίν διαθέτει λογισμικό τεχνητής νοημοσύνης παρόμοιο με αυτό που διαθέτει η φωνητική βοηθός Siri της Apple και η Cortana της Microsoft. Μπορεί άνετα να εργασθεί ως προσωπικός βοηθός σε γραφεία και σε σπίτια, καθώς επίσης να κρατά παρέα σε ηλικιωμένους ή σε παιδάκια. Αν θέλει, μπορεί επίσης να πάρει εικονική μορφή (virtual) και να εμφανισθεί σε μια οθόνη υπολογιστή ή τηλεόρασης.
Οι ερευνητές του ίδιου πανεπιστημίου παρουσίασαν κι ένα άλλο ρομπότ, τον EDGAR, που διαθέτει οθόνη αντί για πρόσωπο και ανήκει στην κατηγορία των ρομπότ τηλε-παρουσίας. Καθισμένος μπροστά σε μια διαδικτυακή κάμερα, ο χρήστης μπορεί να ελέγχει εξ αποστάσεως (όπου κι αν βρίσκεται στον κόσμο) τις κινήσεις του ρομπότ.
Οι εκφράσεις του προσώπου του χρήστη εμφανίζονται στην οθόνη-πρόσωπο του ρομπότ σε πραγματικό χρόνο, ενώ το ρομπότ, που διαθέτει δύο χέρια, μιμείται τις κινήσεις των άνω άκρων του χρήστη. Ο EDGAR μπορεί, για παράδειγμα, να βγάζει λόγους σε συνέδρια, ενώ ο χρήστης βρίσκεται στην άλλη άκρη της Γης. Χάρη στη δική του κάμερα, το ρομπότ μπορεί να συνομιλεί με όσους συναντά.
****
Εδώ, σ΄αυτή τη τη “Μηχανή” χτυπάει η καρδιά του ΜΕΛΛΟΝΤΟΣ (και μάλιστα του κοντινού) του ανθρώπου. Πολιτική, δικαιοσύνη, παιδεία, οικονομία. Τις αποφάσεις σ΄αυτούς (και όχι μόνο) τους θεσμούς, φυσικές και δίκαιες, θα λαμβάνει πλέον η προγραμματισμένη γι΄αυτό ΤΕΧΝΗΤΗ ΝΟΗΜΟΣΥΝΗ. Τέλος η διαφθορά, η διαπλοκή, η απάτη, η ανικανότητα.Κάποτε πίστευαν πως η Αριστερά, ο κομμουνισμός, η δημοκρατία με τις ανθρωποκεντρικές πολιτικές τους, θα δώσουν λύσεις στα χρονίζοντα προβλήματα των κοινωνιών. “΄Ανθρακες ο θησαυρός”! Η απόλυτη αποτυχία των πολιτικών αυτών συστημάτων, έθαψε τα όνειρά μας και σηματοδότησε το τέλος των προσδοκιών μας. Μοναδική, σταθερή αναντικατάστατη Αξία του Μέλλοντος είναι πια τα ρομπότ, η τεχνητή νοημοσύνη.΄Οσο και να εμποδίζουν οι εχθροί του φυσικού Ανθρώπου την πορεία του σ΄ αυτούς τους δρόμους, που θα οδηγήσει στην ολοκλήρωση και τελείωση των ανθρώπινων κοινωνιών, δεν πρόκειται να “γυρίσουν το ποτάμι πίσω”. Θα τους παρασύρουν τα ορμητικά του ρεύματα.Αύριο, θα γεμίσει ο κόσμος με Ναντίν. Καλώς όρισες στο ζωντανό κόσμο… ζωντανή μου κυρία!
Γράφαμε για το ίδιο θέμα παλιότερα:
ΗΓΓΙΚΕΝ Η (ΑΓΙΑ) ΩΡΑ ΤΟΥ ΡΟΜΠΟΤ(25-2-2014)«Εξυπνότερα τα ρομπότ από τον άνθρωπο το 2029»Νέα “προφητεία” του διάσημου επιστήμονα και μελλοντολόγου Ρέι Κουρτσβάιλ.O διάσημος επιστήμονας, εφευρέτης και μελλοντολόγος Ρέι Κουρτσβάιλ συγκεντρώνει ξανά την προσοχή των ΜΜΕ με μια νέα… προφητεία του. Όπως υποστηρίζει σε 15 χρόνια από σήμερα τα ρομπότ θα έχουν ξεπεράσει σε νοημοσύνη τον δημιουργό τους, τον άνθρωπο! Θα είναι σε θέση να μαθαίνουν, να κάνουν αστεία και να… φλερτάρουν…”(http://www.tovima.gr/science/technology-planet/article/?aid=570853)*** ΄Οσο πιο γρήγορα αναλάβουν τα ρομπότ να ασκήσουν “ευαίσθητες ” λειτουργίες” (ειδικά τις λεγόμενες θεσμικές) στα ανθρώπινα κράτη αρχικά και στις “αντιεξουσιαστικές” κοινωνίες με το χρόνο, λειτουργίες στις οποίες σήμερα μόνο ο άνθρωπος έχει πρόσβαση και δυνατότητα και θεωρούνται πως δεν υποκαθίστανται από “πράγματα”, τόσο το καλύτερο για τη ζωή, το άτομο, τις κοινωνίες.Η πολιτική, η δικαιοσύνη και η εκπαίδευση είναι οι πρώτοι και θεμελιακοί τομείς που θα κατακτήσουν τα ρομπότ και δεν είναι λίγοι oi συνειδητοποιημένοι πολίτες που περιμένουμε πώς και πώς να ζυγώσει αυτή η ώρα. Οι άνθρωποι ,δυστυχώς, μέσα στους αιώνες δεν κατάφεραν ποτέ ούτε την πολιτική ( επιστήμη της διακυβέρνησης) να ασκήσουν σωστά ,ούτε να αποδώσουν φυσική-έλλογη δικαιοσύνη ή δικαιοσύνη του αγαθού συνειδότος). Διαπλοκές, εξαρτήσεις, συμφέροντα, εγωισμοί, ιδεολογίες-ιδεοληψίες, στενότητα πνεύματος, εν ολίγοις αδυναμία κατάκτησης της περίφημης υπέρβασης από τη ζωώδη στην ανθρώπινη κατάσταση (ανικανότητα του ατόμου να αρθεί σε υψηλά επίπεδα “ενανθρώπισης”), εμπόδισαν την παγίωση στην ατομική και συλλογική συνείδηση εννοιών φυσικών και αυτονόητων, όπως είναι η ενάσκηση καθηκόντων έντιμης πολιτικής, η απονομή “δίκαιης” δικαιοσύνης, το θησαύρισμα της απαραίτητης γνώσης.Απέτυχε παταγωδώς ο άνθρωπος στους αιώνες να ανταποκριθεί επιτυχώς στους ρόλους που του ανέθεσαν να ενσαρκώνει στις κοινωνίες των ανθρώπων. Για αυτό το λόγο, φαίνεται πως καθίσταται επιτακτική πλέον η ανάγκη να τον υποκαταστήσουν τα ρομπότ σ΄αυτό το έργο. Καλούνται οι μηχανές να επιτύχουν εκεί που απέτυχαν οι άνθρωποι. Και είναι σίγουρο πως θα πετύχουν, γιατί η τεχνολογία, όταν θέλει (όταν μένει αναξάρτητη) ,μπορεί να παρακάμψει ή να εκμηδενίσει όλα τα ελαττώματα του ανθρώπου και να προμηθεύσει την κοινωνική “αγορά” με είδη-προϊόντα βασικής ανάγκης στα οποία παρατηρείται σοβαρή έλλειψη (διάβαζε π.χ, έργο από καλό δάσκαλο, δικαστή, πολιτικό κ.α).Αρκεί,βέβαια, να διέπεται ο προγραμματισμός και η χρήση των μηχανών από τις αρχές που,όπως είπαμε, δεν αξιώθηκε ο άνθρωπος να βιώσει και να υπηρετήσει, όπως εκείνες που εμπερικλείουν οι βασικές έννοιες της ισοτιμίας, της ισονομίας, της δικαιοσύνης, της αξιοκρατίας. Και φυσικά στη διάρκεια της λειτουργίας τους να μην έχει δυνατότητα αυθαίρετης-ανθρώπινης παρέμβασης ο “χειριστής” των μηχανών-ρομπότ για “σκοπούμενη” (με τη νομική έννοια του “δόλου”) αλλαγή ή τροποποίηση του προγραμματισμού για τον οποίον κατασκευάστηκε και “εξανθρωπίστηκε” με τις κυρίαρχες αρχές που μνημονεύσαμε.Κάποιοι ισχυρίζονται πως οι μηχανές δε θα μπορέσουν ποτέ να αντικαταστήσουν τον άνθρωπο, ειδικά σ΄αυτές τις κοινωνικές διακονίες που προτάξαμε (παιδεία, πολιτική, δικαιοσύνη) για πολλούς λόγους. Ιδιαίτερα, γιατί θα τους λείπει ο συναισθηματισμός. Τα μηχανήματα, λένε, δε διακατέχονται από αισθήματα. Δεν κλαίνε,ούτε γελάνε. Είμαστε σε θέση να διαβεβαιώσουμε, όμως, ιστορικά πως περισσότερο κακό παρά καλό έκανε στον άνθρωπο ο ανεξέλεγκτος, ο υπερτροφικός ή ο ατροφικός συναισθηματισμός του, καθώς και η εκτός του ελέγχου της λογικής λειτουργίας του, απότοκα είτε της κακής συμπεριφοράς των ορμονών του είτε της αφύσικης ,κοινωνικής διαχείρισής του ή και των δύο μαζί. Αλλά, και πάλι, όσον αφορά το συναίσθημα, οι τεχνικοί επιστήμονες δεν αποκλείουν καθόλου να εμπλουτίσουν τα ρομπότ με τα βασικά συναισθήματα, τα οποία θα προσομοιάζουν στα ανθρώπινα και θα προκαλούνται μόνο από ερεθίσματα απαραίτητα για την εξυπηρέτηση του κεντρικού προορισμού- στόχου της μηχανής.Η φύση, όπως έχουμε αναπτύξει εδώ, έχει αρχέγονους και απαρασάλευτους νόμους. Παράλληλα, η ίδια δώρισε στον άνθρωπο το κορυφαίο δώρο του ΝΟΥ. Το φυσικό, το λογικό, το αυτονόητο είναι απολύτως ορατά στους ανθρώπους και …”δια γυμνού οφθαλμού”, όταν δεν εγκαταλείπεται η συνείδησή του να στρεβλωθεί. Είναι πασιφανή, προφανή και απολύτως ευκρινή. Αυτά ακριβώς τα δώρα της φύσης θα είναι εκείνα που θα διαφεντεύουν τις αποφάσεις των ρομπότ την ώρα της λειτουργίας τους , ενισχυμένα φυσικά και από τις αρετές του νόμου, τους κανόνες δικαίου και τις άλλες κατακτήσεις του ανθρώπινου πνεύματος (πολιτισμού).Πορευόμαστε ολοταχώς στον “αστερισμό” της κυριαρχίας του έλλογου ρομπότ, υψηλών προδιαγραφών για προσφορά ανώτερου, ποιοτικού έργου στο ανθρώπινο είδος. Είναι αυτό, ακριβώς, που εκτός των άλλων, θα συντομεύσει το δρόμο προς την κατάκτηση της αταξικής, ακηδεμόνευτης, αντιεξουσιαστικής ανθρώπινης “κοινότητας”, στην οποία κυρίαρχο-θεμελιακό γνώρισμα του ατόμου θα είναι η ατομικότητα, ως το αντώνυμο της μαζικότητας, όπως τη γνωρίζουμε στους ιστορικούς αιώνες. |