Είναι μια τόση δα λέξη, με δύναμη μεγατόνων ωστόσο: πατριαρχία. Κι είναι καιρός να ονοματίσουμε τις αντιλήψεις και να παλέψουμε στο φως τις πράξεις. Είναι η πατριαρχία που μας κακοποιεί αιώνες τώρα και είναι η γυναικοκτονία το βίαιο απόγειό της. Το φεμινιστικό κίνημα -και οι σύμμαχοί του- σε όλο τον κόσμο παλεύει ώστε του χρόνου τέτοια μέρα να μη λείπει καμιά

«Στράβωσε η φάση» – με αυτή τη φράση ο δολοφόνος της «εξήγησε» γιατί την γκρέμισε από τα βράχια. Ηταν μόλις 26 χρόνων, φοιτήτρια και έκανε μαζί του διακοπές στη Φολέγανδρο. Πριν από λίγες μέρες η μητέρα της παρέλαβε το μεταπτυχιακό δίπλωμα της νεκρής της κόρης στη Φαρμακευτική Σχολή του ΕΚΠΑ. Την έλεγαν Γαρυφαλλιά – κι εκείνη μπορούμε να τη μνημονεύουμε με το όνομά της. Σε πολλές περιπτώσεις δεν μαθαίνουμε καν τα ονόματα των γυναικών που δολοφονήθηκαν – και δεν ξέρουμε καν πόσες άλλες μπορεί να έχουν χάσει τη ζωή τους χωρίς να γίνουν είδηση ποτέ, σε κανένα αστυνομικό δελτίο.

Διεθνής Ημέρα για την Εξάλειψη της Βίας κατά των Γυναικών

«Στράβωσε η φάση» για τον φονιά της Γαρυφαλλιάς, «θόλωσε το μυαλό» κάποιου άλλου, «δεν ήθελε να τη χάσει» ένας άλλος. Οι γυναικοκτόνοι και οι κακοποιητές, όπως δείχνουν έρευνες, έχουν παντού το ίδιο ρεπερτόριο δικαιολογιών, το ίδιο σκεπτικό που οπλίζει το χέρι τους: η γυναίκα είναι το κτήμα τους κι άμα λάχει το ταπεινώνουν, το εξευτελίζουν, το χαστουκίζουν, το γρονθοκοπούν, το πυροβολούν, το πνίγουν, το γκρεμίζουν από τα βράχια. «Θα τον ρωτούσα μόνο «γιατί», αν και δεν υπάρχει απάντηση πίσω από μια δολοφονία», είπε η μητέρα της Γαρυφαλλιάς. «Θεωρώ τη Γαρυφαλλιά ήρωα. Η απάντηση είναι ότι το παιδί μου είπε «όχι” κι επειδή ήταν γυναίκα τής αφαιρέθηκε η ζωή. Δεν νομίζω ότι θα σκότωνε τον φίλο του αν έχανε τον δρόμο ή «χάλαγε” η φάση».

Στην Ελλάδα, μία οικογένεια κάθε μήνα ντύνεται στα μαύρα για μια γυναίκα που δολοφονήθηκε από έναν άντρα μόνο και μόνο γιατί ήταν γυναίκα και τόλμησε να πει «όχι». Πόσες βιάστηκαν και κακοποιήθηκαν σεξουαλικά; Πόσες ξυλοκοπούνται κάθε μέρα;

Πόσες εκβιάζονται; Πόσες απειλούνται; Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία του ΠΟΥ, 1 στις 3 γυναίκες σε όλο τον κόσμο έχει υποστεί βία από τον σύντροφο, σεξουαλική βία ή και τα δύο, τουλάχιστον μία φορά στη ζωή της. Τα στοιχεία είναι συντριπτικά για μια κοινωνία που θέλει να λέγεται πολιτισμένη και δημοκρατική – και είναι μονάχα η κορυφή του παγόβουνου, αφού όσα βλέπουμε σε πίνακες και στατιστικά αντικατοπτρίζουν γυναίκες που μπόρεσαν να καταγγείλουν, να ζητήσουν βοήθεια, να ασκήσουν ένδικα μέσα. Η βία κατά των γυναικών (και όλων των θηλυκοτήτων και των ΛΟΑΤΚΙ) παραμένει εν πολλοίς αόρατη.

Τα τελευταία δύο χρόνια ο εγκλεισμός λόγω της πανδημίας επιδείνωσε ακόμα περισσότερο τα φαινόμενα ενδοοικογενειακής βίας. Εκθεση του ΟΗΕ δείχνει πως διαχρονικά οι περισσότερες γυναίκες στον κόσμο δολοφονούνται από πρόσωπα της οικογένειάς τους – 50 γυναίκες χάνουν τη ζωή τους κάθε εβδομάδα μόνο στην Ευρωπαϊκή Ενωση. Ετσι, ενώ οι δρόμοι και οι πόλεις άδειαζαν κι όλοι «μέναμε σπίτι», ξεσπούσε μια άλλη, σκιώδης πανδημία, όπως χαρακτηρίστηκε από το Συμβούλιο της Ευρώπης, η έκρηξη της έμφυλης βίας.

Αιτία θανάτου

Οι επιστήμονες χαρακτηρίζουν τη βία κατά των γυναικών «φαινόμενο μοναδικής ιστορικής αντοχής». Η έμφυλη βία αποτελεί τη μεγαλύτερη απειλή ως κύρια αιτία θανάτου και αναπηρίας για τις γυναίκες ηλικίας 16-44 ετών, ξεπερνώντας ακόμη και τον καρκίνο αλλά και τα τροχαία. Είναι παντού επικίνδυνο να είσαι γυναίκα – πολλές φορές ακόμα και μέσα στο ίδιο σου το σπίτι. Αλλού δεν θα δεις το φως της μέρας, αφού τα θηλυκά έμβρυα δεν γεννιούνται ποτέ. Αλλού θα ακρωτηριάσουν τα γεννητικά σου όργανα και κάπου πιο κει θα σου φορέσουν μπούργκα. Αλλού καίνε με οξύ το πρόσωπό σου και παραδίπλα σου στερούν τη μόρφωση και τη δουλειά. Είσαι το πρώτο θύμα στις εμπόλεμες ζώνες και φτηνό εμπόρευμα στα σκλαβοπάζαρα, ευάλωτη στους δρόμους της προσφυγιάς και στοιβαγμένη σε άθλια στρατόπεδα – αν τα καταφέρεις να φτάσεις στην Ευρώπη.

Κι εδώ, στη Γηραιά Ηπειρό μας, δύο αιώνες μετά τον Διαφωτισμό και παρά τις εργατικές επαναστάσεις, ακόμα δεν έχεις ίση αμοιβή για ίση εργασία, ακόμα το κεφάλι σου βρίσκει σε «γυάλινο ταβάνι», ακόμα είσαι η πρώτη επιλογή για τις στρατιές των ανέργων, ακόμα υποεκπροσωπείσαι στη Βουλή και στα συνδικάτα, ακόμα φτύνεις αίμα για να διδάξεις στο Πανεπιστήμιο ή να γίνεις επιχειρηματίας, ακόμα οι παπάδες έχουν λόγο για το σώμα σου, ακόμα ελέγχεσαι από τους μπάτσους της ηθικής για το τι φοράς, αν έχεις παιδιά, αν και πότε και πόσες φορές θα κάνεις σεξ. Για πόσο ακόμα;

Για όλους αυτούς τους λόγους το #metoo, που επιτέλους ξέσπασε και στην Ελλάδα αποκαλύπτοντας το άγριο παρασκήνιο στο θέατρο, στον αθλητισμό, στη δημοσιογραφία, στην πολιτική, στους χώρους δουλειάς, ήρθε σαν ένα ποτάμι που σαρώνει και δίνει ελπίδα. Οπως και το κατασυκοφαντημένο γυναικείο κίνημα που δίνει αγώνες δεκαετίες τώρα με συνέπεια και επιμονή και, επιτέλους, γίνεται και πάλι μαζικό, εμπνέοντας πολύ και πολύ νέους ανθρώπους. Οπως και το ΛΟΑΤΚΙ κίνημα που ξεδιπλώνεται με ορμή.

Τουλάχιστον 39 γυναικοκτονίες τελέστηκαν στην Ελλάδα το 2019 και το 2020

ΠΗΓΗ: υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων, ΕΛ.ΑΣ., UNODC, ΓΓΟΠΙΦ, Συμβούλιο της Ευρώπης, Ευρωπαϊκό Παρατηρητήριο για τις Γυναικοκτονίες

Ζούμε όλες μεσοτοιχία με τη φρίκη…

…κι είναι ζήτημα τύχης αν δεν έχουμε δει κατάματα το πρόσωπό της στην πιο άγρια εκδοχή της, αφού αν μιλήσουμε για την παρενόχληση στους χώρους εργασίας ή το διαδικτυακό μπούλινγκ, θα καταλάβουμε πως είναι ελάχιστες από εμάς όσες δεν έχουν ζήσει τουλάχιστον ένα χαμηλής έντασης, κακοποιητικό ωστόσο επεισόδιο. Τα στοιχεία, ακόμη και εντός της Ε.Ε. είναι σοκαριστικά. Σύμφωνα με έρευνα όπου συμμετείχαν πάνω από 42.000 γυναίκες, 18 έως 74 ετών, από 28 κράτη-μέλη της Ε.Ε.:

• 1 στις 3 γυναίκες άνω των 15 ετών έχει υποστεί σωματική βία
• 1 στις 2 έχει βιώσει ψυχολογική βία από τον σύντροφό της
• 1 στις 8 έχει υποστεί οικονομική βία από τον σύντροφό της
• 1 στις 10 έχει βιώσει σεξουαλική βία
• 1 στις 20 έχει πέσει θύμα βιασμού
• 1 στις 3 έχει παρενοχληθεί σεξουαλικά στον χώρο εργασίας
• 1 στις 5 γυναίκες 18-29 ετών έχει παρενοχληθεί σεξουαλικά στο διαδίκτυο
• 1 στις 5 έχει βιώσει stalking (παρενοχλητική παρακολούθηση)

Οι γυναίκες που χάσαμε το 2021

Δεν είμαστε όλες εδώ, λείπουν οι δολοφονημένες

14 διεκδικήσεις, 19 οργανώσεις, χιλιάδες γυναίκες, ένα κίνημα

Απέναντι σε κάθε γυναικοκτονία και σε κάθε βιασμό, σε κάθε κακοποίηση και κάθε μισογύνικη επίθεση, ένα κίνημα διεκδικεί τους δρόμους και τους νόμους. Και η Ιστορία που θα γραφτεί από τους ιστορικούς του μέλλοντος θα αφορμάται από δεκάδες παραδείγματα αυτού του νέου φεμινιστικού κινήματος που ξεδιπλώθηκε ξανά με τη δολοφονία της Ελένης Τοπαλούδη, φέρνοντας αναρίθμητες νέες γυναίκες στα χνάρια που άφησαν οι γυναίκες που αγωνίζονται μαχητικά αιώνες τώρα. «Γυναίκες, να κάνουμε τον φόβο μας εξέγερση», φώναζαν οι φεμινίστριες το 1982, «Μας σκοτώνουν, καμία Ελένη λιγότερη», φώναζαν πριν από τρία χρόνια.

Απέναντι στον βιαστή που βασάνιζε για εννέα ώρες μια καθαρίστρια στα Πετράλωνα υπήρξε ένα κίνημα που σε μια αυθόρμητη κίνηση διαμαρτυρίας βρέθηκε έξω από την πολυκατοικία της οδού Συμμαχιδών για να απαιτήσει δικαιοσύνη. Απέναντι στην πολύμηνη κακοποίηση της 19χρονης κοπέλας στην Ηλιούπολη από αστυνομικό, στάθηκαν χιλιάδες άνθρωποι που πραγματοποίησαν πορείες γειτονιάς. Και υπάρχουν και άλλα: τα δεκάδες κεράκια που απλώνονται κάθε τόσο έξω από τη Βουλή, τα άδεια ρούχα, τα γοβάκια, οι αρβύλες αλλά και το γκλίτερ για τον Ζακ που συμβολικά αφήνονται στην άσφαλτο.

Χρειάστηκε χρόνια να περάσουν και ένα χάσταγκ να γίνει κίνημα παγκόσμιο που φωνάζει #metoo και σαρώνει μέχρι σήμερα θύτες και εξουσίες, για να μη θεωρείται η λέξη ένας απλός νεολογισμός. Σπάει το φράγμα και σιγά σιγά εισβάλλει στα κυρίαρχα ΜΜΕ, μελετάται στα Πανεπιστήμια και ο ανώτατος εισαγγελικός λειτουργός (Β. Πλιώτας) την υιοθέτησε, στον αντίποδα ακριβώς του υπουργού Δικαιοσύνης που δεν τόλμησε να της δώσει νομική υπόσταση: γυναικοκτονία.

Κάθε μήνα κατά μέσο όρο στην Ελλάδα μία γυναίκα χάνει τη ζωή της από αντρικό χέρι. Το φεμινιστικό κίνημα έχει, ακόμη, να παλέψει για πολλά και να διεκδικήσει ακόμη περισσότερα. Δεκαεννιά γυναικείες οργανώσεις, με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Εξάλειψης της Βίας κατά των Γυναικών, συνυπογράφουν κοινή επιστολή και απαιτούν ισότητα. Προσυπογράφουμε.

1. Απαιτούμε στις περιπτώσεις τέλεσης σωματικής βλάβης, απειλής, παράνομης βίας, να ακολουθείται ως κανόνας η αυτόφωρη διαδικασία με τη σύλληψη του δράστη, την προσαγωγή του, την άσκηση εναντίον του ποινικής δίωξης και την άμεση παραπομπή του στο ποινικό ακροατήριο.
2. Τα θύματα να προσεγγίζονται με σεβασμό και να ενθαρρύνονται να καταγγείλουν.
3. Να εισαχθεί στον νόμο ο όρος «γυναικοκτονία» και να τιμωρείται ως επιβαρυντική περίσταση σε σχέση με την ανθρωποκτονία.
4. Την άμεση εφαρμογή όλων των μέτρων προστασίας και στήριξης των επιζωσών βίας και των παιδιών τους, θυμάτων ή μαρτύρων που περιλαμβάνει η Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης και την ενσωμάτωση όλων των προβλέψεών της στον Ποινικό και Αστικό Κώδικα και στους Κώδικες Δικονομίας.
5. Την ενίσχυση, τον πολλαπλασιασμό των δομών στήριξης γυναικών, τη διεύρυνση του ωραρίου λειτουργίας και την πλαισίωση και στελέχωση με μόνιμο προσωπικό.
6. Να δημιουργηθεί η υποδομή που απαιτείται για επείγουσα, άμεση φιλοξενία χωρίς καμία γραφειοκρατία, για εναλλακτική φιλοξενία των γυναικών και παιδιών που αποκλείονται από τους ξενώνες και όσων χρειάζονται μακροπρόθεσμη φιλοξενία, η οποία να διαρκεί έως ότου επιλυθούν τα βασικά προβλήματα των επιζωσών βίας και των παιδιών τους.
7. Τη διάθεση ενός ικανού οικονομικού κονδυλίου από το κράτος, που να εγγραφεί στον φετινό προϋπολογισμό και ιδιαίτερα από το πακέτο στήριξης και ανθεκτικότητας που δίδεται λόγω Covid, για την αντιμετώπιση θεμάτων ενδοοικογενειακής βίας αλλά και τη θεσμοθέτηση ειδικού επιδόματος για τη στήριξη γυναικών και παιδιών που δραπετεύουν από την ενδοοικογενειακή βία.
8. Την αυτοματοποίηση της διαδικασίας που θεωρείται απαραίτητη για την παροχή νομικής βοήθειας σε πολίτες χαμηλού εισοδήματος και τη διεύρυνση των εισοδηματικών κριτηρίων, τουλάχιστον για τις επιζώσες ενδοοικογενειακής βίας που έχουν παιδιά.
9. Την ακύρωση του νόμου Τσιάρα για την υποχρεωτική συνεπιμέλεια που εκθέτει τις γυναίκες σε ένα φάσμα βίας που θα μπορούσε να είχε αποφευχθεί, εξαναγκάζοντάς τες να παραμένουν σε γεωγραφική εγγύτητα με αυτούς που τις κακοποιούν και να ασκούν τα γονεϊκά τους δικαιώματα μέχρι την οριστική τους καταδίκη για ενδοοικογενειακή βία.
10. Να ενισχυθεί η ιατροδικαστική υπηρεσία και να είναι διαθέσιμη όλο το 24ωρο, όλες τις μέρες του χρόνου.
11. Τα σωματεία των δημοσιογράφων να απαιτήσουν από τα μέλη τους να εφαρμόζουν τους σχετικούς κώδικες δεοντολογίας, αποφεύγοντας την επαναλαμβανόμενη προβολή κακών προτύπων.
12. Να γίνουν οι αναγκαίες νομοθετικές παρεμβάσεις, ώστε να εφαρμοστεί άμεσα σε όλο τον δημόσιο τομέα η Σύμβαση 190 της Διεθνούς Οργάνωσης Εργασίας και να εφαρμόζεται σε όλα τα πλαίσια, δημόσια και ιδιωτικά.
13. Να χορηγείται άσυλο στα σύνορα σε προσφύγισσες που καταγγέλλουν βία λόγω φύλου και βιασμούς.
14. Τη δημιουργία υπουργείου Ισότητας Φύλων και, μέχρι να επιτευχθεί αυτό, την επανασύσταση της Γενικής Γραμματείας Ισότητας των Φύλων.

Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Εξάλειψης της Βίας κατά των Γυναικών, γυναικείες οργανώσεις και συλλογικότητες πραγματοποιούν σήμερα εκδηλώσεις σε όλη τη χώρα. Στην Αθήνα, καλούν σε συγκέντρωση διαμαρτυρίας στην πλατεία Κλαυθμώνος στις 6.00 μ.μ. και στη συνέχεια θα πραγματοποιήσουν πορεία. «Ενώνουμε τη φωνή μας με τις φεμινιστικές και γυναικείες οργανώσεις και συλλογικότητες και διεκδικούμε μαχητικά τα θεμελιώδη ανθρώπινα δικαιώματά μας και το αναπαλλοτρίωτο δικαίωμα σε μια ζωή χωρίς κακοποίηση, σεξουαλική παρενόχληση, σεξισμό, φόβο, απειλές, βιασμούς, γυναικοκτονίες. Διεκδικούμε το δικαίωμα σε μια αξιοβίωτη ζωή», αναφέρουν οι οργανώσεις στην κοινή ανακοίνωσή τους.

Χρειάστηκε χρόνια να περάσουν και ένα χάσταγκ να γίνει κίνημα παγκόσμιο που φωνάζει #metoo και σαρώνει μέχρι σήμερα θύτες και εξουσίες, για να μη θεωρείται η λέξη ένας απλός νεολογισμός

Ηχηρό μήνυμα από τον μικρό Απόλλωνα στο Ευπάλιο

Το Ευπάλιο είναι ένα μικρό κεφαλοχώρι στην επαρχία Δωρίδα της Φωκίδας. Πριν από λίγες μέρες η ομάδα του, ο Απόλλωνας, κατάφερε να γίνει γνωστός σε κάθε γωνιά της Ελλάδας: οι παίκτες του εμφανίστηκαν με μαύρα περιβραχιόνια και μπήκαν στο γήπεδο με πανό που έγραφε «Καμία Λιγότερη», ενώ λίγο πριν από την έναρξη του αγώνα κρατήθηκε ενός λεπτού σιγή.

Η κίνηση ήταν εντυπωσιακή, όχι μόνο γιατί ήρθε από μια μικρή επαρχιακή ομάδα αλλά και για το εξαιρετικά συγκροτημένο σκεπτικό της. «Είμαστε μια ομάδα που αφουγκραζόμαστε τι γίνεται γύρω μας και θέλουμε να κινούμαστε εξωαγωνιστικά. Από το ’17 που άλλαξε η διοίκησή μας έχουμε πραγματοποιήσει κινήσεις αλληλεγγύης με δικούς μας πόρους και εθελοντές. Ο στόχος μας ήταν το μήνυμα του αντισεξισμού να προβληματίσει έναν χώρο βαθιά ανδροκρατούμενο και να ανοιχτεί και στις μεγάλες ομάδες», μας λέει ο πρόεδρός της Γιάννης Κούγιας. Στον χώρο τον γηπέδων, έναν χώρο απολύτως εμπορευματοποιημένο, βαθιά σεξιστικό και που ενίοτε φλερτάρει με την Ακροδεξιά, ο μικρός Απόλλωνας δείχνει τον δρόμο.