Βάλτε το καλά στο μυαλό σας .Και όσοι δεν έχετε τον  εθνικιστικό  κάλο στο κεφάλι σας, δουλέψτε με κάθε τρόπο να οδηγήσουμε τους δυο λαούς σε μια μόνιμη ειρήνη, φιλία και συνεργασία.

 Σήμερα,  όπως έχουν τα πράγματα ,  για  τέτοια συνύπαρξη, δεν υπάρχει δυνατότητα.  Οι διαφορές ανάμεσα στις δυο χώρες είναι και πολλές και αξεπέραστες. Και οι  δρόμοι να τις “λύσουμε”  είναι ΜΟΝΟ ΔΥΟ:

1. Δικαστήριο Χάγης.

2.Πόλεμος.

Στην πρώτη περίπτωση,  συμμορφωνόμαστε αμφότεροι οι διάδικοι  με την απόφαση του Δικαστηρίου και λύνεται διαπαντός το πρόβλημα.

Στη δεύτερη περίπτωση  α. αν κερδίσουμε τον πόλεμο (αποκλείεται, δεδομένης της  υπεροπλίας  της Τουρκίας),  γυρίζουμε κάπου  στη Συνθήκη των Σεβρών (η “Ελλάδα των  δύο ηπείρων και των πέντε θαλασσών”  και η Τουρκία διαμελίζεται).  β. αν χάσουμε τον πόλεμο,  τα ηπειρωτικά σύνορα δε θα είναι πιο πάνω από το παλιό … τούρκικο Ζητούνι.  Και το Αιγαίο ολόκληρο θα γίνει…τουρκική θάλασσα. (΄Υδρα, Σπέτσες και Ψαρά,ελπίζουμε να …μείνουνε απ΄ έξω!)

Αν αφήσετε τους θερμοκέφαλους και ανεγκέφαλους πατριωταράδες να διαλέξουν,  σίγουρα θα ζητήσουν  πόλεμο. Και θα τον αφήσουν, βέβαια,  να τον διεξάγουμε εμείς, επειδή, οι ίδιοι, ή θα κρυφτούν ή θα “την κάνουν” για τις καβάτζες τους στο εξωτερικό. Η ιστορική αλήθεια “ο πατριωτισμός είναι η κάλυψη των παλιανθρώπων “,  ισχύει απολύτως  και σήμερα.

Μένει να πάρουμε οι σώφρονες, οι συνετοί και οι πραγματικοί “πατριώτες” (“πατρίδα” μας είναι ο κόσμος ολόκληρος) την κατάσταση στη χέρια  μας. Πριν,  οφείλουμε να  συνειδητοποιήσουμε απολύτως  τα ακόλουθα για τα λεγόμενα “ΕλληνοΤουρκικά”:

1. Οι πάγιες  εθνικές γραμμές” των δύο χωρών είναι αυτές που βλέπουμε διαμορφωμένες σήμερα. Αυτό σημαίνει πως, είτε ο Ερντογάν έχει την εξουσία στη Τουρκία,είτε ο Μητσοτάκης στην Ελλάδα, η κατάσταση δεν αλλάζει.  Κι  αν τον Ερτογάν “αύριο” τον αντικαταστήσει ο Νταβούτογλου και τον Μητσοτάκη ο Τσίπρας,  η πάγια “εθνική  γραμμή” θα παραμείνει  η ίδια. Ο μεν  νέος Τούρκος ηγέτης  θα λέει πάλι ,ας πούμε, “αποστρατικοποιήστε τα νησιά Λέσβο, Χίο, Σάμο και Ικαρία,, σύμφωνα με το άρθρο 13   της συνθήκης  της Λωζάνης”.  Και ο  Αλέξης θα απαντά με… άλλα λόγια να αγαπιόμαστε (και συγκεκριμένα:  α. “δεν υπάρχει στρατός στα νησιά”!  και β . “μία και μόνη είναι η διαφορά μας με την Τουρκία.  Η υφαλοκρηπίδα”.  Εν ολίγοις,  “τί έχεις Γιάννη τί είχα πάντα”!

 2. Τα πρόσωπα που ασκούν την εξουσία στις δύο χώρες χρησιμοποιούν  αυτές τις διαφορές, ανάλογα με τα  δικά τους, τα προσωπικά συμφέροντα ή αδιέξοδα. Τουλάχιστον από το 1950 και μετά ισχύει απολύτως αυτή η διαπίστωση.  Σήμερα, ζούμε σε όλη της  τη…μεγαλοπρέπεια   τη συγκεκριμένη , ατομική  “απρέπεια” (διάβαζε εγκληματική συμπεριφορά) Μητσοτάκη και Ερτογάν.  α.  Ο  πρώτος, πεινασμένος για μίζες (στα βήματα του  πατέρα του, ο οποίος ανέκαθεν είχε ως “φιλοσοφία ζωής”   πως  “στην πολιτική δεν  μπαίνεις ,όπως παλιά πλούσιος και φεύγεις φτωχός, αλλά  μπαίνεις πλούσιος  και φεύγεις πλουσιότερος”), πριν ακόμα κερδίσει τις εκλογές είχε σχεδιάσει λεπτομερώς πώς θα φύγει πλουσιότερος. Ξεκίνησε,ως Μακεδονομάχος,για να καλλιεργήσει  την εθνικιστική παράνοια των ανεγκέφαλων Ελληνάρων και όταν  πια κέρδισε την εξουσία, έβαλε μπροστά  την ακόλουθη  τακτική: 1.Συνεχείς προκλήσεις με παραβιάσεις και απειλές   στην Τουρκία.2. Αντί για πολιτικό-διπλωματικό  λόγο, εθνικιστικό παραλήρημα και  χοντροκομμένες απειλές κατά  Ερντογάν.  3. Προπαγάνδα από τα Μέσα Μαζικής Παραπληροφόρησης, που ελέγχει ασφυκτικά και απολύτως, αλλά και από  τα λεγόμενα “αριστερά”, τα οποία, όμως, ακολουθώντας τη γραμμή των κομμάτων τους  να μη κατηγορηθούν   για  “εθνική μειοδοσία”,  δε διαφωνούν  με την …”εθνική μας γραμμή”  πως λύση είναι η υπεροπλία,  η αγορά όπλων. “Προετοιμαζόμαστε για πόλεμο, για να έχουμε ειρήνη”.  4. Απόφαση για την αγορά φρεγατών, μαχητικών αεροπλάνων και άλλου πολεμικού υλικού από το φίλο του (και “μιλημένο” από την αρχή Μακρόν),που εν μέσω δεύτερης χρεοκοπίας με πρόφαση την πανδημία, οι αγορές αυτές θα  θα στοιχίσουν  στη χώρα μας 1ο ολόκληρα δισ!  (τουλάχιστον, το 1 δισ. θα πάει για τις μίζες,που θα μοιραστούν μεταξύ τους Μητσοτάκης και Μακρόν).  Εξ ου και ο Γάλλος διεφθαρμένος πρόεδρος, εξελίχθηκε σε …Μητσοτακικότερο του Μητσοτάκη, ορκισμένο  Τουρκοφάγο!  Σε αντίθεση με ΟΛΟΥΣ τους υπόλοιπους σε ΝΑΤΟ και Ε.Ε,  που έχουν καταλάβει το παιχνίδι ανάμεσα στους δυο απατεώνες  Ευρωπαίους πολιτικούς και, ή σφυρίζουν αδιάφορα (Τραμπ) ή κάποιοι άλλοι, απλώς τηρούν τα προσχήματα με…συμπαράσταση στα δίκαια της Ελλάδας!

β.Ο Ερντογάν από την άλλη μεριά, “σήκωσε το γάντι” των προκλήσεων Μητσοτάκη-Μακρόν αμέσως. Πρώτα ,ως “χαρακτήρας”  ,αλλά και επίδοξος “Σουλτάνος” (παλαβά και ανιστόρητα  σχέδια για ανασύσταση Οθωμανικής Αυτοκρατορίας!). Κυρίως, όμως,  λόγω των σοβαρών προβλημάτων που αντιμετωπίζει στο εσωτερικό. Η ευκαιρία Μητσοτάκη από την πρώτη στιγμή,  ήταν μοναδική για εσωτερική κατανάλωση, αφού: 1.΄Εχει τη μισή Τουρκία στις φυλακές και ουδεμία “εθνική ενότητα” υφίσταται αυτή τη στιγμή στη χώρα. 2. Η ανομοιογενής πληθυσμιακή σύσταση (φυλές, εθνότητες,φατρίες, ομάδες). Η μια “παράταξη” μισεί έως θανάτου την άλλη ή όλες τις διαφορετικές.  3΄Ανοιξε,  ή ήταν  ανοιχτά εξωτερικά μέτωπα σχεδόν με όλους γύρω του  και μακρύτερα (Ελλάδα, Ισραήλ,Αίγυπτο,Συρία,Ιράκ κ.α).4. Αυτονομήθηκε από τη συμμαχία του  ΝΑΤΟ και προχώρησε ,έστω και φαινομενικά, στο Ρώσικο μέτωπο συμμαχίας. 5. Βλέπει το ισχυρότερο όπλο του που ήτα η ανθούσα οικονομία της Τουρκίας, να βρίσκεται εδώ και καιρό σε αφλογιστία και την τούρκικη λίρα να καταρρέει οσημέραι.    6. Προχώρησε σε προκλητικές, ανιστόρητες ,φανατικές ενέργειες,όπως έξοδο  ερευνητικών και “σκαπτικών” πλοίων   σε Ανατολική  Μεσόγειο και Αιγαίο, μετατροπή Αγ.Σοφιάς σε τζαμί, ό,τι, ακριβώς, χρειαζόταν να κάνει…”Τούρκους” τους πατριωταράδες Ελληνάρες  και να “ρίξει νερό στο μύλο” Μητσοτάκη-Μακρόν.

Συμπεράσματα:

1. Σε Ελλάδα και Τουρκία στο κομματικοστρατιωτικό τους Σύστημα, έστω κι αν αλλάζουν κάθε φορά τα πρόσωπα που το κατευθύνουν και το συντηρούν,  ισχύει η λαϊκή θυμοσοφία “άλλαξε ο Μανωλιός και έβαλε τα ρούχα αλλιώς”. Ερτογάν, Μητσοτάκης, Νταβούτολου, Τσίπρας και όποιος άλλος, μοιάζουν  με τους γκεμπελικούς κοντυλοφόρους , που ελέγχουν. ” Όλα τα γουρούνια έχουν την ίδια μούρη”.

2. Η λύση με δύο σκέλη   είναι ΜΟΝΟΔΡΟΜΟΣ :  α.  Αλλαγή του εθνικιστικού στάτους και στις δυο χώρες.  Κι αυτό θα γίνει εφικτό με την κοινή ανατροπή-  ισοπέδωση του πολιτικού-κομματικού συστήματος που ισχύει και στις δύο χώρες. Σε καμιά περίπτωση με αλλαγή προσώπων.  β. Προσφυγή στο Διεθνές Δικαστήριο, διευθέτηση των διαφορών και τελεσίδικη αποδοχή  της  απόφασης του δικαστηρίου κι από τα δύο μέρη.

3. Μέχρι τότε, ο συνειδητοποιημένος ΄Ελληνας, αν δε θέλει να έχει άποψη “καφενείου” στα ελληνοτουρκικά  και επιθυμεί να προετοιμαστεί  προς  αυτή την κατεύθυνση που δείξαμε, οφείλει να μελετήσει και να…”αποστηθίσει”  τις παρακάτω αλήθειες στο κείμενο(*) του Α. Ηρακλείδη (το έχουμε ανεβάσει ξανά εδώ), αν και δεν εμπεριέχονται στο βιβλίο του  όλες οι διαφορές. Είναι όμως οι βασικές:

*Ποιες είναι και πώς μπορούν να λυθούν οι διαφορές με την Τουρκία.

Αλέξης Ηρακλείδης, Αιγαίο και Ανατολική Μεσόγειος. 50+1 όψεις των ελληνοτουρκικών διενέξεων, Θεμέλιο 2020, σσ. 197

Αν ισχύει ότι μόνο οι ελληνικές θέσεις για το Αιγαίο έχουν βάση στο Διεθνές Δίκαιο, ενώ η Τουρκία «αναθεωρεί» τους χάρτες, παρανομεί και προκαλεί, με τελικό σκοπό να ξαναζωντανέψει την Οθωμανική Αυτοκρατορία (βλ. Αγία Σοφία), τότε γιατί μια ελληνική κυβέρνηση να κάνει διάλογο μαζί της; Δεν θα σήμαινε αυτό διαπραγμάτευση, και τελικά εκχώρηση, εθνικής κυριαρχίας, σε μια χώρα που εμφανώς πολιτεύεται χωρίς φρένο; Δεν είναι καλύτερο να δοθεί μήνυμα «αποφασιστικότητας» στην Τουρκία με τη γλώσσα της δύναμης, αφού αυτήν καταλαβαίνει «ο σουλτάνος»;

Αυτή είναι η λογική που κυριαρχεί σήμερα στην Ελλάδα, και μαζί το αδιέξοδο που έχει δημιουργήσει εδώ και τέσσερις τουλάχιστον δεκαετίες η αποδοχή, ως αυτονόητης, της «κλασικής ρεαλιστικής» σχολής σκέψης στις διεθνείς σχέσεις. Η σχολή αυτή –από τον Ανδρέα Παπανδρέου, τον Κωνσταντίνο Οικονομίδη και τον Πέτρο Μολυβιάτη ως τον Θεόδωρο Καρυώτη και τον Άγγελο Συρίγο–, ρητά ή άρρητα θεωρεί ανεξάλειπτες τις αιτίες της ελληνοτουρκικής σύγκρουσης: στη σύγκρουση –θεωρεί– δεν χωράνε ηθικά διλήμματα για τις αναγκαίες συμμαχίες ή τις προπαρασκευαστικές ενέργειες απέναντι σε έναν επιτιθέμενο αντίπαλο – πολύ περισσότερο, δεν χωρούν «αφελείς» διεθνιστικές ευαισθησίες: το θέμα απέναντι στην Τουρκία είναι η ισχύς. Με αυτό το σκεπτικό, η Ελλάδα συμμαχεί με το μονίμως εμπόλεμο Ισραήλ, τη Σαουδική Αραβία, την Αίγυπτο του Σίσι, τη Λιβύη του Χαφτάρ, τις ΗΠΑ του Τραμπ, τη Γαλλία του πλασιέ φρεγατών Μακρόν. Στο τέλος όμως της μέρας, όπως επιβεβαιώθηκε ξανά την περασμένη εβδομάδα, το ΓΕΕΘΑ καταλαβαίνει ότι, αν θέλει πόλεμο, δεν θα τον κάνει με «ξένα κόλλυβα». Τη στιγμή της επαπειλούμενης μάχης, ο γεωπολιτικός ρεαλισμός αποδεικνύεται, όπως και το 2018, απλά μη ρεαλιστικός. Αλλά τότε με ποια προσέγγιση θα ξεπεράσουμε το αδιέξοδο; Με ποια στρατηγική θα αποτραπεί μια πολεμική σύγκρουση με ανυπολόγιστο κόστος και για τις δύο πλευρές, που πιθανότατα θα εμπλέξει και ευρύτερες δυνάμεις;

Πόσες είναι οι διαφορές Ελλάδας-Τουρκίας;

Ο Αλέξης Ηρακλείδης ανήκει στον αντίποδα των εθνικιστών διεθνολόγων της «ρεαλιστικής» σχολής: για τον ίδιο, αν το κόστος μιας σύγκρουσης μας φαίνεται αφόρητο, τότε πρέπει πρώτα να δούμε «τι είναι αυτό που μας χωρίζει». Σήμερα, Ελλάδα και Τουρκία δεν συμφωνούν ούτε ως προς αυτό. Για την Ελλάδα, η μόνη διαφορά με την Τουρκία είναι η ηπειρωτική υφαλοκρηπίδα, η οριοθέτηση δηλαδή του βυθού της θάλασσας και του υπεδάφους των υποβρυχίων περιοχών και από τις δύο πλευρές, «τόσο για τα ηπειρωτικά εδάφη όσο και για τα κατοικημένα νησιά (τα ακατοίκητα δεν έχουν υφαλοκρηπίδα αλλά μόνο αιγιαλίτιδα ζώνη)» (σελ. 27).

Γιατί είναι σημαντική η υφαλοκρηπίδα; Γιατί χωρίς την οριοθέτησή της (που, με βάση το Διεθνές Δίκαιο, δεν μπορεί να γίνει μονομερώς, αφού Ελλάδα και Τουρκία απέχουν λιγότερο από 200 μίλια), «ούτε η Ελλάδα, ούτε η Τουρκία […] δεν μπορούν να επιχειρήσουν γεωτρήσεις, αλλά μόνο να προβούν σε σεισμική ή άλλη έρευνα στην ανοικτή θάλασσα, χωρίς όμως να αγγίξουν το βυθό της θάλασσας» (σ. 27-28).

Η διαφορά για την υφαλοκρηπίδα δεν είναι ούτε «αξιακή», ούτε «προαιώνια»: δεν έχει σχέση με την Άλωση της Πόλης ή την Αγιασοφιά. Για την Ελλάδα, η διαφορά ξεκίνησε το 1973, όταν η Τουρκία έδωσε άδεια στην τουρκική εταιρεία πετρελαίου (TPAO) για εκμετάλλευση υπεδάφους στα δυτικά των νησιών του ανατολικού Αιγαίου. Για την Τουρκία, το πρόβλημα άρχισε δέκα χρόνια νωρίτερα, όταν η Ελλάδα έδωσε αντίστοιχη άδεια σε ξένες εταιρείες, για εκμετάλλευση σε περιοχή τουρκικού ενδιαφέροντος. Αυτή η συζήτηση, όμως, απλά δεν υπάρχει στα περισσότερα από τα σοβαρά ή λαθρόβια σάιτ που, μέρες τώρα, φτιάχνουν κλίμα πολέμου με την Τουρκία: το ζήτημα είναι, γενικώς, «η κυριαρχία».

Ο Ηρακλείδης λέει το προφανές: ακόμα κι αν για την Ελλάδα το θέμα είναι μόνο η υφαλοκρηπίδα, το γεγονός και μόνο ότι η Τουρκία θέτει και άλλα ζητήματα, σημαίνει ότι υπάρχουν περισσότερες διαφορές (σελ. 80): το παραδέχονται, εξάλλου, και συντηρητικοί Έλληνες διεθνολόγοι. Το χειρότερο: ενώ στην Ελλάδα το θέμα είναι «μόνο η υφαλοκρηπίδα», όσες και όσοι (δηλαδή η συντριπτική πλειονότητα της ελληνικής κοινωνίας!) δεν γνωρίζουν το Διεθνές Δίκαιο, νομίζουν –εσφαλμένα– ότι οι απόψεις της Τουρκίας για τον εναέριο χώρο, την αιγιαλίτιδα ζώνη, το FIR, είναι όλες «αναθεωρητικές», χωρίς βάση στο Διεθνές Δίκαιο. Έτσι, όμως, κάθε διαπραγμάτευση είναι καταδικασμένη να βρίσκεται στο έλεος του εθνικιστικού παροξυσμού που καλλιεργούν Δεξιά και Ακροδεξιά, μιλώντας για ένα δικό τους, φαντασιακό «Διεθνές Δίκαιο».

Πράγματα που μας λένε για τις ελληνοτουρκικές διαφορές και δεν είναι έτσι

Για τον Ηρακλείδη, οχτώ είναι οι θέσεις-«μύθοι» της ελληνικής πλευράς, που, πέρα από τις ιδιοτέλειες του Ερντογάν, οξύνουν το τουρκικό «σύνδρομο της περικύκλωσης», έναν φόβο δηλαδή που συμμερίζονται δεκαετίες Τούρκοι διπλωμάτες, ότι Ελλάδα και Ελληνοκύπριοι (αλλά και Κούρδοι και χώρες της Αν. Μεσογείου) θα περικυκλώσουν την Τουρκία από τη θάλασσα (σελ. 159) ή θα θελήσουν να την διαμελίσουν:

1. Ο περιορισμός των ελληνοτουρκικών διαφορών σε μία: την υφαλοκρηπίδα.

2. Η πεποίθηση ότι η ελληνική υφαλοκρηπίδα που χρειάζεται να οριοθετηθεί είναι μόνο αυτή μεταξύ νησιών του Ανατολικού Αιγαίου και των τουρκικών παραλίων: το υπόλοιπο 90% του Αιγαίου –θεωρεί η ελληνική πλευρά– ανήκει, ή θα εκδικαζόταν, στην Ελλάδα. Στην πραγματικότητα, οριοθέτηση χρειάζονται επίσης ο βυθός και το υπέδαφός του κάτω από την ανοιχτή θάλασσα του Αιγαίου (σελ. 81). Η μέση διαφορά από τις μαξιμαλιστικές θέσεις και των δύο χωρών θα έδινε υφαλοκρηπίδα 20-30% στην Τουρκία και 70-80% στην Ελλάδα (σελ. 113-114). Το Διεθνές Δικαστήριο αποδίδει, ενίοτε, λιγότερη υφαλοκρηπίδα στα νησιά (βλ. υφαλοκρηπίδα μεταξύ Βρετανίας και Γαλλίας), προκειμένου να μην αδικηθεί μια χώρα με εκτεταμένο μέτωπο σε μια θάλασσα (σελ. 118), όπως εν προκειμένω η Τουρκία. Για τον Ηρακλείδη, ωστόσο, καλύτερα θα ήταν να μην υπάρχουν κοιτάσματα πετρελαίου προς (συν)εκμετάλλευση: «η κύρια πηγή πλούτου για τις δύο χώρες (και ειδικά για την Ελλάδα) είναι οι καθαρές θάλασσες και το καθαρό περιβάλλον […] και όχι να γεμίσει το Αιγαίο με γεωτρύπανα άντλησης πετρελαίου ή να κινδυνεύσει με μόλυνση η περιοχή από κάποιο ατύχημα» (σελ. 118).

3. Η θέση για το δικαίωμα μονομερούς επέκτασης των ελληνικών χωρικών υδάτων (αιγιαλίτιδα ζώνη) από τα 6 στα 12 ναυτικά μίλια, «με βάση το Διεθνές Δίκαιο». Στην πραγματικότητα, το Διεθνές Δίκαιο δίνει δικαίωμα «σε πλάτος που δεν υπερβαίνει τα 12 μίλια»: δεν υποχρεώνει στα 12. Η δε επέκταση στα 12 μίλια, απλά και μόνο επειδή «έχουμε δικαίωμα», πέρα απ’ το ότι θα διπλασίαζε την ελληνική κυριαρχία στο Αιγαίο, δεν θα έβλαπτε «μόνο τα τουρκικά εθνικά συμφέροντα [σ.σ.: εξού και για την Τουρκία θεωρείται αιτία πολέμου/casus belli], αλλά και τη διεθνή ναυσιπλοΐα […] σε μία θαλάσσια οδό που αποτελεί σημαντικό διεθνή ναυτικό δίαυλο από τη Μαύρη Θάλασσα στη λοιπή Μεσόγειο, και, διά του Σουέζ, στον Ινδικό Ωκεανό (σελ. 127). Λογική, για τον Ηρακλείδη, θα ήταν είτε η διατήρηση των 6 ναυτικών μιλίων (που η Τουρκία δεν αμφισβητεί)· είτε ελληνική αιγιαλίτιδα ζώνη 10 ή 12 μιλίων στην ηπειρωτική χώρα και όχι στα νησιά (σε συνεννόηση με την Τουρκία)· είτε εναλλασσόμενα όρια σε διάφορα νησιά και τις πλευρές τους (σελ. 128), σε ένα Αιγαίο όπου η χάραξη ορίων είναι πιο δύσκολη από οπουδήποτε στον κόσμο.

4. Η Συνθήκη της Λωζάνης καθορίζει επακριβώς τα θαλάσσια σύνορα: νησιά και βραχονησίδες με τρία μίλια απόσταση από την Τουρκία είναι δικά της – πέρα από τα τρία μίλια (βλ. Ίμια), είναι ελληνικά. Στην πραγματικότητα, επακριβώς καθορισμένα, λέει ο Ηρακλείδης, είναι τα θαλάσσια σύνορα μεταξύ Δωδεκανήσων και Τουρκίας (απ’ το Καστελόριζο ως το Αγαθονήσι): αυτά μόνο είχαν οριοθετηθεί από την προηγούμενη ιταλική διοίκηση (σελ. 83).

5. Το Αιγαίο είναι «αρχιπέλαγος», άρα όλη η υφαλοκρηπίδα του Αιγαίου και η ΑΟΖ, όπως και το FIR (σ.σ.: που δεν αποτελεί χώρο κυριαρχίας), είναι ελληνικές. Όμως, παρά τη γειτνίαση πολλών νησιών του Αιγαίου, με βάση το διεθνές δίκαιο της θάλασσας, το Αιγαίο δεν  είναι αρχιπέλαγος (ό.π.).

6. Ο ελληνικός εναέριος χώρος (10 ναυτικά μίλια) μπορεί να υπερβαίνει την έκταση της αιγιαλίτιδας ζώνης (6 ναυτικά μίλια). Αλλά πέρα από πρωτοφανές για το Διεθνές Δίκαιο, αυτό δίνει «πάτημα» στην Ελλάδα να μιλά διαρκώς για παραβιάσεις, στην δε Τουρκία να το θεωρεί πρόβα για επέκταση και της αιγιαλίτιδας ζώνης της Ελλάδας στα 10 ή τα 12 ναυτικά μίλια.

7. Η Ελλάδα μπορεί να ζητάει σχέδια πτήσης από τα τουρκικά πολεμικά στο πλαίσιο του FIR Αθηνών. Αλλά το FIR είναι διεθνής χώρος ανταλλαγής πληροφοριών για την ασφάλεια των πτήσεων – όχι εθνικός εναέριος χώρος. Παραβιάζει τον ελληνικό εναέριο χώρο η Τουρκία; Ενίοτε ναι. Αλλά το ίδιο κάνουν ενίοτε και Έλληνες πιλότοι.

8. Η Ελλάδα μπορεί να καθορίσει μονομερώς ΑΟΖ βορείως της Λιβύης και σε όλο σχεδόν το Αιγαίο (άποψη Άγγελου Συρίγου, Θεόδωρου Καρυώτη και Βενιαμίν Καρακωστάνογλου). Στην πραγματικότητα, το Διεθνές Δίκαιο της Θάλασσας απαιτεί είτε συμφωνία μεταξύ των εμπλεκόμενων κρατών (Ελλάδας και Τουρκίας), είτε συνδιαλλαγή σε συνδυασμό με συμφωνία ή παραπομπή σε διεθνή δικαστικό μηχανισμό για την οριοθέτηση (σελ. 86).

Το διπλωματικό κεκτημένο αμοιβαίας κατανόησης: ένα κεκτημένο που μπορεί να αξιοποιηθεί

Ο Ηραλείδης δεν θεωρεί την προσφυγή στη Χάγη υποκατάστατο των διμερών σχέσεων εμπιστοσύνης. Κι ο ίδιος ούτε αποκρύπτει, ούτε φυσικά ωραιοποιεί, προβληματικές τουρκικές θέσεις, όπως το αίτημα για αποστρατιωτικοποίηση των νησιών του Ανατολικού Αιγαίου. Η σημαντική συμβολή του βιβλίου, ωστόσο, έγκειται στην αμφισβήτηση των ελληνοκεντρικών απόψεων που, αν και δεν έχουν το Διεθνές Δίκαιο «στο τσεπάκι», κυριαρχούν ως αυτονόητες στην Ελλάδα. Η αμφισβήτηση των απόψεων αυτών δεν αποτελεί …αφελή ή υπερβάλλοντα διεθνισμό: μεταξύ 1975-1981, η σύγκλιση Ελλάδας και Τουρκίας επιτεύχθηκε ακριβώς πάνω σε θέσεις πέρα από τους ελληνικούς μαξιμαλισμούς που σήμερα υιοθετεί μεγάλο μέρος του πολιτικού συστήματος και στις δύο χώρες (σελ. 93-94), αριστερών δυνάμεων μη εξαιρουμένων:

– Επίλυση του ζητήματος της υφαλοκρηπίδας με διαπραγμάτευση ή στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης

– Η τουρκική υφαλοκρηπίδα να μην εγκλωβίζει τα ελληνικά νησιά του Αν. Αιγαίου

– Η ελληνική υφαλοκρηπίδα να μην κλείνει τις εξόδους της Τουρκίας στην ανοιχτή θάλασσα του Αιγαίου

– Η Ελλάδα να μην επεκτείνει μονομερώς την αιγιαλίτιδα ζώνη της

– Η Ελλάδα να προσαρμόσει τον εναέριο χώρο της στην αιγιαλίτιδα ζώνη της

– Να μην εγερθεί ζήτημα ΑΟΖ

– Η επίλυση των διαφορών να λαμβάνει υπόψη ανάγκες και εκατέρωθεν φόβους.

Ορισμένες από τις θέσεις αυτές επιβεβαιώθηκαν και στις διαπραγματεύσεις του 2002-2003, τις οποίες διέκοψε το 2004 η κυβέρνηση Καραμανλή. Σήμερα, μετά το ελληνικό και ελληνοκυπριακό άδειασμα του μετριοπαθούς Τουρκοκύπριου ηγέτη Ακιντζί στο Κραν Μοντανά (βλ. 140-150), μετά και τις επικίνδυνες (και ατελέσφορες!) κινήσεις ενεργειακής διπλωματίας τύπου EastMed (σελ. 151-175), είναι τουλάχιστον στενάχωρο, η επίσημη στάση του ΣΥΡΙΖΑ, η απεύθυνση του ΚΚΕ στο εσωτερικό και ο (πολύ) πατριωτικός αντιιμπεριαλισμός τμημάτων της άκρας Αριστεράς, να «ξεχνούν» ένα «εθνικό κεκτημένο» που μπορεί –επείγει!– να αξιοποιηθεί, για διεθνιστικούς σκοπούς. Το βιβλίο του Ηρακλείδη θα άξιζε στ’ αλήθεια να διαβαστεί, μήπως θυμηθούμε πως η εξωτερική πολιτική (όχι γενικά τα «εθνικά θέματα»…) έχει, και αυτή, τη Δεξιά και την Αριστερά της.