Άρεσε γενικώς στην Aλεξάνδρεια,

τες δέκα μέρες που διέμεινεν αυτού,

ο ηγεμών εκ Δυτικής Λιβύης

Aριστομένης, υιός του Μενελάου.

Ως τ’ όνομά του, κ’ η περιβολή, κοσμίως, ελληνική.

Δέχονταν ευχαρίστως τες τιμές, αλλά

δεν τες επιζητούσεν· ήταν μετριόφρων.

Aγόραζε βιβλία ελληνικά,

ιδίως ιστορικά και φιλοσοφικά.

Προ πάντων δε άνθρωπος λιγομίλητος.

Θάταν βαθύς στες σκέψεις, διεδίδετο,

κ’ οι τέτοιοι τόχουν φυσικό να μη μιλούν πολλά.

Μήτε βαθύς στες σκέψεις ήταν, μήτε τίποτε.

Ένας τυχαίος, αστείος άνθρωπος.

Πήρε όνομα ελληνικό, ντύθηκε σαν τους Έλληνας,

έμαθ’ επάνω, κάτω σαν τους Έλληνας να φέρεται·

κ’ έτρεμεν η ψυχή του μη τυχόν

χαλάσει την καλούτσικην εντύπωσι

μιλώντας με βαρβαρισμούς δεινούς τα ελληνικά,

κ’ οι Aλεξανδρινοί τον πάρουν στο ψιλό,

ως είναι το συνήθειο τους, οι απαίσιοι.

Γι’ αυτό και περιορίζονταν σε λίγες λέξεις,

προσέχοντας με δέος τες κλίσεις και την προφορά·

κ’ έπληττεν ουκ ολίγον έχοντας

κουβέντες στοιβαγμένες μέσα του.

Οι εποχές δεινοπάθησαν από την παρουσία στις κοινωνίες τους τέτοιων …ψωνισμένων “Ηγεμόνων εκ Δυτικής Λιβύης” .Είναι παγκοίνως γνωστή και εύκολα διαπιστωμένη αυτή η πραγματικότητα, οπότε δε θα χρειαστεί να επιμείνουμε και να επικαλεστούμε εδώ ενισχυτικά επιχειρήματα, για να την υπο-στηρίξουμε .

Στη Ελλάδα, χρόνια πριν, η “διανόηση”, για να ξεχωρίζει από το λαό (το πόπολο, την πλέμπα), αλλά και από τον αμόρφωτο, το λαϊκό, τον παρακατιανό, επινόησε μια τεχνητή ελληνική διάλεκτο την “Καθαρεύουσα” που η “κατασκευή” της στηρίχτηκε κυρίως την αρχαία αττική διάλεκτο, αλλά και σε κατοπινότερες μορφές τς ελληνικής γλώσσας (ελληνιστική, βυζαντινή). Οι καθαρευουσιάνοι πολεμούσαν με λύσσα τους δημοτικιστές (“μαλλιαροί”),που ήθελαν να χρησιμοποιούν και να καθιερώσουν λαϊκό, καταληπτό λόγο. Και φυσικά αυτή τους η επιλογή ήταν πρωτίστως πολιτική πράξη και θέση. Η Καθαρεύουσα εξέφραζε συντηρητικούς και «δεξιούς» φορείς σε αντίθεση με τη δημοτική που τη χρησιμοποιούσαν προοδευτικοί και “αριστεροί” διανοούμενοι.

Σήμερα, η ίδια “διαμάχη” ή καλύτερα η ίδια αντίληψη για μια από τις αιτίες χρησιμότητας του λόγου, παραμένει ίδια ,όπως παλιά. Πολλοί “διανουμενέ” τύποι στην εποχή μας, καθηλωμένοι και τούτοι στην παλαιόθεν εκπορευόμενη αλαζονεία, οίηση και διάθεση για διαφοροποίηση και αναγνωρισιμότητα, συνεχίζουν να χρησιμοποιούν στο λόγο τα ίδια τερτίπια των καθαρευουσιάνων, των πάλαι ποτέ “βιαστών” της ελληνικής γλώσσας.

Δημιούργησαν έτσι μια νέα βέρσιον “Καθαρεύουσας”, στην οποία συμφύρονται “εική και ως έτυχε” λέξεις και φράσεις της αρχαίας ελληνικής γλώσσας, αλλά και της “αρχαϊζουσας”, σύμμεικτα μορφολογικά φαινόμενα αρχαίου και σύγχρονου ελληνικού λόγου, ακατάληπτες ή συνώνυμες- συγγενικές λέξεις και φράσεις, κυρίως εντυπωσιακές και πομπώδης ή συναφή τέτοια λεκτικά τερτίπια. Σκοπός, όπως σε όλες τις περιπτώσεις που κρύβεται μέσα στο άτομο ο “ηγεμών εκ Δυτικής Λιβύης”, η υπόδειξη-ανάδειξη  του ξεχωριστού, του ειδικού, του γνώστη, του διανοούμενου-πεπαιδευμένου. Και φυσικά ο φόβος της αποκάλυψης της κουφότητας ,της ημιμάθειας και της δοκησισοφίας του…χρήστη-δράστη.

Το αρρώστημα αυτό, καθαρά αλαζονικό φαινόμενο, πλήττει, ειδικά στο γραπτό λόγο, μια μεγάλη μερίδα επαγγελματιών του, κυρίως δημοσιογράφους, συγγραφείς δοκιμιακού λόγου, ημιμαθείς πανεπιστημιακούς και…”δικολάβους” νομικούς. Αλλά και πλήθος άλλων, που με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, χρησιμοποιούν τη γλώσσα ως εργαλείο όχι διάδοσης-κατίσχυσης των απόψεων και των θεωριών τους, αλλά ως βιτρίνα, ευκαιρία και βήμα εντυπωσιασμού.

Η “διανουμενέ” αυτή μορφή της γλώσσας δεν έχει καμιά σχέση με τη γλώσσα του διανοούμενου, ο οποίος αποφεύγει “ως ο διάβολος το λιβάνι” τη χρηστική της παρουσία. Η πρώτη, αφορά μια μερίδα ατόμων που κατατρύχονται από τις παθογένειες και τα επιγεννήματα της οίησης και της αλαζονείας. Λόγος “πανηγυρικός” (τζέρτζελος), πλαστός-τεχνητός, δοκησίσοφος. Αντίθετα, η γλώσσα της διανόησης ,o λεξιλογικός πλούτος του διανοητή, αλλά και του επαγγελματία ” γραφιά” είναι ατομικό “κτήμα εσαεί”, γιατί είναι αφομοιωμένος λόγος, ως απόκτημα επίπονων, επαναληπτικών, αλλά και ορθών, φυσικών μαθησιακών διαδικασιών. Τα προϊόντα της ευκαιριακής πένας, είναι άπεπτα, αχώνευτα και ως εκ τούτου ξένα στον υγιή οργανισμό, ο οποίος τα αποβάλει ως εξέρασμα (εμετός).

Αλλά η αφομοιωμένη γλώσσα είναι πρωτίστως απλή, κατανοητή, καταληπτή. Κυρίαρχος στόχος της είναι η διατύπωση και η διάδοση των μηνυμάτων, του περιεχομένου του λόγου και όχι “αυτός καθαυτός” ο εντυπωσιακός λόγος. Είναι, επομένως, και διαυγής πολιτική στάση και διακήρυξη και όχι ιδεοληπτικό- ιδεολογηματικό καταφύγιο.

Γράφαμε παλιότερα με αφορμή το θάνατο του Εμμανουήλ Κριαρά:

Οι σοφές ρήσεις του «δάσκαλου», αλλά και οι «ατάκες» του ήταν πολλές. Κάποιος φαντάζομαι μαθητής του ή κοντινός του άνθρωπος θα βρεθεί να τις αποθησαυρίσει.

Στο λόγο ο Εμμανουήλ Κριαράς ήταν πάντα σεμνός, καθόλου πομπώδης και φιγουρατζής. «Αυτά είναι κουσούρια που δεν πρέπει να ταλαιπωρούν τον λόγο του διανοούμενου», μας έλεγε παλιά, σε μια συνάντηση στη Θεσσαλονίκη. «Ο λόγιος λόγος, η γλώσσα του διανοούμενου χαρακτηρίζεται πρώτα απ΄όλα από την απλότητα και την αμεσότητα. Οι λέξεις, όσο ηχηρές και αστραφτερές κι αν είναι, δεν μπορούν να κρύψουν την πνευματική αδυναμία, την κουφότητα».

Μας δίδαξε την απλότητα και την αμεσότητα στο λόγο ο Εμμανουήλ Κριαράς. Η «Ιστορική δημοσιογραφία» ειδικά δεν μπορεί να σταθεί χωρίς τους δύο ασφαλείς και απαραίτητους αυτούς πυλώνες. Εμείς εδώ στο Homo–Naturalis.gr το πειραματιζόμαστε και το βιώνουμε καθημερινά. Γι΄αυτό και νιώθουμε το μεγάλο γλωσσολόγο και στοχαστή να είναι πάντα δίπλα μας, να μας αποτρέπει η να μας καθοδηγεί σε κάθε απόπειρα γραφής.

Απλός, καθαρός, σταράτος ,κατανοητός λόγος. Χωρίς στολίδια φορτωμένος, χωρίς λούστρο και φιγούρα. Και ο λόγος είναι ο δρόμος για τη διατύπωση των νοημάτων ,αλλά χωρίς πολλά πολλά ζικ-ζακ και δυσνόητες ταμπέλες. Οι αρετές της γλώσσας που δίδαξε ο καθηγητής.

«΄Ο,τι είναι απλό και άμεσο σε όλες τις εκφάνσεις της ζωής και όχι μόνο στη γλώσσα, είναι τελικά συνταγή επιτυχίας», τον θυμάμαι να μας διαβεβαιώνει σ΄εκείνη τη συνάντηση.

Σε ευχαριστούμε για τις παρακαταθήκες που μας άφησες. «Καλό κατευόδιο», δάσκαλε!

Ο γράφων πέρασε στη άγουρη νεότητά του από αυτές τις “τσιμεντένιες” αυλές της αφασικής, γλωσσικής πενίας και της λεξιθηρίας. ΄Επαιξε επιδεικτικά στο πλακόστρωτό της, μέχρι που στην ωρίμανσή του αντελήφθη αυτό ακριβώς. Πως το περιεχόμενο, η ουσία χάνονταν τελικά μέσα στα χρυσοποίκιλτα μπιχλιμπίδια και τα φανταχτερά περιτυλίγματα .

Χρόνια τώρα ξορκίσαμε αυτή την παιδική αρρώστια από τα κείμενά μας. Δεν ξανακυλήσαμε, δεν υποτροπιάσαμε. Και το υπογράψαμε την ημέρα της έναρξης της λειτουργίας αυτού του σάιτ στην ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΜΑΣ με την υπόμνηση: “Επιδιώκουμε την καλλιέργεια και προώθηση του καταληπτού επιστημονικού λόγου (απλοποίηση της επιστημονικής γλώσσας και απαλλαγή από τα φτιασίδια των συντηρητών της για εντυπωσιασμό των αφελών)”.

΄Ομως, βλέπουμε πολλούς, ειδικά τώρα που η χρήση του ιντερνέτ γενικεύθηκε, μεταμφιεσμένους σε διανοούμενους, σύγχρονους “Ηγεμόνες εκ Δυτικής Λιβύης”, να παλεύουν με “νύχια και δόντια” να καθιερωθούν, να αποκτήσουν δημοσιότητα και αναγνωρισιμότητα, όχι μέσα από μεστά ουσίας νοήματα, αλλά από φληναφήματα ,φλυαρίες και μωρολογίες. Μια μανιώδης καταδίωξη- θήρευση του εντυπωτικού, του στιλπνού και του “ογκώδους” (λεξιθηρία-λεξιπενία), που αποδεικνύει, πέρα από τη γλωσσική ανεπάρκεια και “τρικυμία εν τω κρανίω”, σύγχυση κάθε μορφής.

“Ειδικοί” κάθε είδους και συνομοταξίας, που δεν είναι καθόλου ειδικοί στην πραγματικότητα, “φτύνουν αίμα” στους μαραθώνιους αυτής της λεξιθηρίας που θα τους ξεχωρίσει από το πλήθος των συγχρηστών τους στα φόρουμ και στις άλλες κατηγορίες των μπλογκ και των ιστότοπων, κοινωνικής δικτύωσης κυρίως . Παράλληλα, σ’ αυτό το (κυρίως ψυχιατρικής αρμοδιότητας) νόσημα, προσθέστε και τη γλωσσική αφασία του νεο-΄Ελληνα. Τον αυτο-εγκλωβισμό του στη χρήση ενός λεξιλογίου 200 το πολύ λέξεων καθημερινής χρήσης (συνήθως υβρεολογίου). Τη σύγχρονη ασθένεια της αυτο-αναγόρευσης χρηστών του ιντερνέτ σε συγγραφείς όλων των μορφών και ειδών του λόγου, επειδή συμβαίνει να έχουν την ευκολία και το δικαίωμα να ανεβάζουν.. εμβριθή ποστ και απαντήσεις “επί παντός επιστητού” στα σάιτ και θα ανακαλύψετε ακριβώς τον διαδικτυακό πάτο της κόλασης.

Τραγικοί, αν μη τι άλλο.Ψωνισμένα άτομα. ΄Εχουν μπερδέψει το χρυσαφί με το χρυσάφι. Δικό τους το πρόβλημα. Και οι συνέπειες της γελιοποίησης και της φαιδρότητας, φυσικά καταδικές τους.