Η Ιστορία δεν προφητεύει, δε μαντεύει, δεν προδικάζει το Μέλλον. (Αυτή είναι ….δουλειά, άλλων και μάλιστα μπαγαπόντηδων και τσαρλατάνων). Είναι αυστηρή με τα γεγονότα, κυρίως, τα ιστορικά λεγόμενα. Όπως και με τη «δράση» των προσώπων. Ιστορικών και μη.
Στο ερευνητικό πεδίο ,όμως , της Ιστορικής Δημοσιογραφίας, τοποθετούνται και τα απλά, τα καθημερινά γεγονότα, με επιλογή (κατά προσέγγιση) εκείνων που εμπερικλείουν τη δύναμη να εξελιχθούν σε ιστορικά ή κι αν δεν καταστούν τέτοια, υποβοηθούν τον ιστορικό στη διατύπωση “ορθής κρίσης”. Το ίδιο συμβαίνει και με τα πρόσωπα. Πέρα από τα “δακτυλοδεικτούμενα”, τα ιστορικά ,το ιστορικό γίγνεσθαι το διαμορφώνουν με τη δράση και τις ενέργειές τους και τα απλά, τα «καθημερινά» πρόσωπα. Και αυτές οι δυο κατηγορίες βρίσκονται στο μικροσκόπιο της Ιστορίας και ειδικά του κλάδου της Ιστορικής Δημοσιογραφίας.
Από την άλλη, μια επίσης sine qua non, υπηρεσία της Ιστορίας είναι ο εξοπλισμός του ανθρώπου στο Παρόν και το Μέλλον με πολύτιμη πείρα, που «αρύεται» από το παρελθόν. ΄Ετσι η επιστήμη της «Κλειούς» , ακουμπά με ασφάλεια στο τρίποδο πυλώνων Παρελθόν-Παρόν-Μέλλον, που συμπήγνυνται αρραγώς μεταξύ τους, ώστε η ισχύς τους να καθίσταται απεριόριστη ,αφ΄ενός και αφ΄ ετέρου, να μην μπορεί να υφίσταται το ένα χωρίς το άλλο. Το Μέλλον χωρίς το Παρελθόν. Και τα δύο, φυσικά, χωρίς το Παρόν. Αν, μάλιστα, προσθέταμε εδώ και την θεωρία της ανυπαρξίας του χρόνου («ο κόσμος είναι άχρονος και το ημερολόγιο επινόηση»), τότε οφείλουμε να φανταστούμε Παρελθόν, Παρόν και Μέλλον μια ευθεία γραμμή, η οποία στις δύο μεν πρώτες διαστάσεις της, διαγράφει ,όπως το καρδιογράφημα , τους ρυθμούς της καρδιάς-ζωής, αλλά στο τελευταίο της διάστημα, η ίδια γραμμή είναι εντελώς ίσια, άγραφη και απροσπέλαστη από τους κραδασμούς της ζωής.
Με αυτές τις διευκρινίσεις αντιλαμβάνεται κανείς πως είναι δουλειά του ιστορικού με τα εργαλεία ανίχνευσης –εξέτασης του Παρελθόντος και του Παρόντος να μορφοποιεί και το Μέλλον, όχι, βέβαια, στις λεπτομέρειες και τα επί μέρους χαρακτηριστικά του, αλλά στις αδρές και στέρεες μορφές του . Η αδυναμία του ιστορικού να αποδώσει με ακρίβεια όλα , ή έστω τα περισσότερα χαρακτηριστικά του Μέλλοντος, είναι ακριβώς εκείνη η δύναμη με την οποία έχει εξοπλίσει η Φύση τον άνθρωπο , να αγνοεί , δηλαδή, ο τιδήποτε ήθελε συμβεί στην αμέσως επόμενη στιγμή. Εκείνο, που ακόμα οι προσλαμβάνουσές του δεν το αιχμαλώτισαν ως γεγονός και δεν το αποθήκευσαν ως εμπειρία και γνώση ή κατάσταση . Θαυμάσιο αυτό το δώρο της Φύσης στον άνθρωπο να αδυνατεί να προσδιορίσει ,να γνωρίσει το «αύριο» από “σήμερα”. Αν δε συνέβαινε, θα επρόκειτο για ανατροπή της ζωής για τραγωδία και αδυναμία συνέχισή της.
Η ιστορία, λοιπόν, δεν προφητεύει ,δε μαντεύει, δεν προδικάζει. Αντιλαμβάνεται το μέλλον ως «πλαστελίνη», που ,ναι , μεν, του δίνει μια μορφή, αλλά την τελική, την ολοκληρωτική και ασφαλή μορφή-εικόνα του , θα την πλάσσει η ίδια η ζωή με τη δράση των φορέων της.
Μπορεί, όμως, επειδή ακριβώς έχει αποθηκεύσει την εμπειρία του Παρελθόντος και του Παρόντος να περιμένει «τι μέλλει γενέσθαι». Επειδή οι νόμοι της Φύσης δεν αλλάζουν στον αιώνα τον άπαντα και δεν ανατρέπονται εσαεί στο απέραντο Σύμπαν, τα επιγεννήματα αυτών των νόμων είναι σταθερά, αμετάκλητα, συνήθη και καμιά φορά στερεοτυπικά επαναλαμβανόμενα .
Οπότε, υπ΄αυτές τις συνθήκες «θερμοκρασίας και πίεσης», όπως θα λέγαμε στη φυσική, θα έχουμε το συγκεκριμένο αποτέλεσμα. Τι ίδιο, ακριβώς, συμβαίνει και στη ζωή. Προκαθορισμένες οι συντεταγμένες της , αναλλοίωτοι οι νόμοι της, αλλά και τα ανθρώπινα τα διέπει μια περιορισμένης εμβέλειας διανοητική ικανότητα του ανθρώπου, αφού είναι «πεπερασμένος» ο νους του. Κι αν αργότερα επαυξήσει τις ανεκμετάλλευτες σήμερα δυνατότητες του εγκεφάλου του και πάλι θα φτάσει στο «Καλώς Λίαν». Δε φαίνεται, πάντως, να «δύναται» να προσεγγίσσει το «΄Αριστα».
Αυτή, όμως, η διαπίστωση που δείχνει ως μειονέκτημα, στα χέρια του ιστορικού γίνεται πλεονέκτημα, εργαλείο, για να περιγράψει το Μέλλον, παρακολουθώντας πώς λειτούργησε το Παρόν και το Παρελθόν. Και αφού, υπ΄αυτές τις συγκεκριμένες συνθήκες, είχαμε ΠΑΝΤΑ το ίδιο αποτέλεσμα, γιατί αύριο να μην αναμένουμε την επανάληψή του;
«Υπ αυτές τις συνθήκες», όταν λέμε, βέβαια, είναι κατανοητό πως εξαιρούμε τους αστάθμητους παράγοντες, εκείνο που στα νομικά αποκαλείται «ανωτέρα βία» . Η Φύση ,πολλές φορές, ανατρέπει για άγνωστους σε μας ακόμα λόγους και τους ίδιους του νόμους της.΄Η κι αν δεν τους ανατρέπει, εμπεριέχει κάποιους άλλους, που δεν είναι εμφανείς και κατανοητοί σε μας. ΄Ετσι εξηγείται πως , εκεί που η διατήρηση της ζωής και η διαιώνισή της είναι για τη Φύση κυρίαρχο και μοναδικό μέλημα, μια τεράστια, απρόβλεπτη φυσική καταστροφή, δική της “συντέλεια”, μπορεί ακόμα και να την αφανίσει.
Είμαστε έτοιμοι, επομένως, μετά από το πακέτο αυτό των διευκρινίσεων και των δεσμεύσων να προχωρήσουμε στο ξετύλιγμα του «αυριανού» χάρτη της ζωής. Αλλά, όπως είπαμε, μόνο στις αδρές του γραμμές. Τα στίγματα, τις κηλίδες, τα μικρά του κομμάτια, δεν έχουμε καμιά ικανή “κάμερα” να μας τα καταγράψει. Θα αποκαλυφθούν, όταν έρθει η ώρα τους, όταν εμφανιστεί…αυτοπροοσώπως το ίδιο το μεγαλόπρεπο Μέλλον.
Στους βασικούς τομείς της ανθρώπινης ζωής και του πολιτισμού, σε βάθος χρόνου, τουλάχιστον ενός αιώνα, μπορούμε να ξεδιακρίνουμε τα εξής χαρακτηριστικά:
ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΕΙΡΗΝΗ. Παγιωμένη μια συνεχής, εξακολουθητική και αμετάβλητη ειρηνική συνύπαρξη των λαών και των ατόμων. Με ισχυρή πιθανότητα να εκλείψουν ακόμα και οι τοπικές συγκρούσεις και οι ατομικές συμπλοκές. ΄Ενας νέος παγκόσμιος πόλεμος έχει αποκλειστεί σήμερα πως θα συμβεί αύριο. Πάνω από 70 χρόνια, μοναδικό και ανεπανάληπτο φαινόμενο για την παγκόσμια ιστορία, δεν είχαμε γενικευμένη σύρραξη, αλλά και οι τοπικοί πόλεμοι ήταν λιγότεροι. Οι μεγάλες καταστροφές και η σφοδρότητα των μικρών πολέμων που παρατηρούνται, δεν οφείλονται τόσο στο μέγεθός τους, όσο στην καταστροφική αποτελεσματικότητα των σύγχρονων, εξελιγμένων όπλων.
ΜΑΖΑ ΚΑΙ ΑΤΟΜΟ. Ο άνθρωπος κατακτά περιοχές ατομικότητας, ιδιωτικότητας, μοναχικότητας (αντώνυμο της μοναξιάς). Προσωπική ζωή. Τα στερεότυπα λαός-όχλος-μάζα, με το χρόνο θα αποδυναμώνονται. Το άτομο θα είναι κυρίαρχη έννοια στη θέση της μάζας. Αλλά, ούτε και στην επίσης αρνητική συνύπαρξη των μελών σε μικρές, οικογενειακές ομάδων (ζευγάρι, παιδιά) θα είναι ευεπίφορο το άτομο. Αυτό δε σημαίνει σε καμιά περίπτωση την απομόνωση ,την περιθωριοποίηση του ανθρώπου και την έλλειψη επικοινωνίας. (“Κοινωνικόν όν ο άνθρωπος και συζήν πεφυκώς”, άλλωστε) .Μόνο που αυτού του είδους η νέα επικοινωνία, θα είναι ποιοτική, ουσιαστική, προσοδοφόρα. Ο άνθρωπος θα έχει πολύ χρόνο να κατακτήσει τη μοναχικότητα, την «ενδοσκόπηση», που με τη σειρά τους καλλιεργούν και αναπτύσσουν τις διανοητικές και ψυχικές ικανότητες του ανθρώπου, κοντρολάρουν τον άκρατο συναισθηματισμό, τη θυμική αντίδραση, λογικοποιούν τις πράξεις και οδηγούν στην ατομική ισορροπία. Θα μαθαίνει μέσα από την ιδιωτικότητα πώς να γίνεται καλύτερος ως άνθρωπος. Και είναι φυσικό, μια τέτοια μορφή ατομικής ζωής να διέπεται από τους κανόνες της “οικιακής οικονομίας», τη βασική αρχή “ό,τι παράγω , καταναλώνω». Η «οικονομία της αγοράς», θα είναι μια ανάμνηση τέτοιας απωθητικής και απαίσιας εμπειρίας ,όση εκείνης που απόκτησαν οι άνθρωποι, τα άπειρα χρόνια καταπιεστικής επικράτησής της .
ΠΟΛΙΤΙΚΗ. Η κατάργηση των πολιτευμάτων θα είναι από τα ισχυρότερα και πιο απαιτητικά ζητούμενα του ανθρώπου του Μέλλοντος. Και αν , όπως έλεγε ο Τσόρτσιλ , “η δημοκρατία είναι το χειρότερο πολίτευμα, αν δεν υπήρχαν τα υπόλοιπα», ο άνθρωπος του Μέλλοντος θα καταργήσει κι αυτή, αφού δεν έχει καμιά σχέση με την «΄Αμεση Δημοκρατία». Στις μικρές κοινωνίες που θα ζουν οι άνθρωποι, τις συλλογικότητες, θα συναποφασίζουν με ουσιαστική συμμετοχή των “μονάδων” στα «κέντρα λήψεων αποφάσεων». Ο τεχνολογικός πολιτισμός θα παρέχει εύκολα εργαλεία για να είναι πιο αποτελεσματικές, ουσιαστικές και καθολικές αυτές οι συλλογικές αποφάσεις. Το σημερινό πρότυπο του κομματικού κράτους (αρχηγός-οπαδοί), μέσα και δια του οποίου ασκείται εξουσία επί των μαζών, θα καταργηθεί από την επίρρωση της «άμεσης δημοκρατίας» και την ενίσχυση της ιδιότητας του Πολίτη. Θα καταρρεύσει, όχι μόνο από την αντίσταση των πολιτών ,αλλά και από την έλλειψη…αρμοδιοτήτων. Της …χρησιμότητας, δηλαδή, να καταπιέζει και να εκμεταλλεύεται το άτομο.
ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ: Εδώ θα παρατηρηθούν οι πιο καταπληκτικές και πολύπλοκες ανατροπές. Δυστυχώς, οι «τεχνολόγοι» δεν μπόρεσαν μέσα σε ένα βάθος τεράστιου χρόνου, να πάνε μπροστά την τεχνολογία. ΄Ολα στον τομέα αυτό εξελίσσονται με «βήμα χελώνας». Σε αντίθεση με τις θεωρητικές επιστήμες, που εκτόξευσαν τον πολιτισμό σε επίπεδα πρωτοφανή και αγωνίζονται να τον καταστήσουν εντελώς ανθρωποκεντρικό. Νωχέλεια, ανικανότητα, περιορισμένη αντίληψη, αλλά και συμφέροντα , διαπλοκή-διαφθορά, κερδοσκοπία, χαρακτηρίζουν τη δραστηριότητα των τεχνολόγων. Χρειάστηκε να φτιάξουν ένα ολόκληρο δωμάτιο, ως … σκληρό δίσκο του κομπιούτερ και απαιτήθηκε μια 30ετία, για να ανακαλύψουν τα τρανζίστορ (!), ώστε να μπορούμε να βάζουμε στην τσάντα μας τον ηλεκτρονικό μας υπολογιστή. Οι νέες ανακαλύψεις, οι εφευρέσεις, τα τεχνολογικά επιτεύγματα θα γίνουν εφικτά και εύκολα πια με την υποβοήθηση του ανθρώπινου μυαλού από την ΤΕΧΝΗΤΗ ΝΟΗΜΟΣΥΝΗ. Η παρουσία της θα είναι καταλυτική. ΄Ο τι ανακαλύψαμε στους τελευταίους αιώνες, θα μπορούν τα ανθρωποειδή ρομπότ να μας τα προσφέρουν στο «πιάτο» μέσα σε κλάσματα του δευτερολέπτου. Υψηλής τεχνολογίας αλγάριθμοι, προγράμματα, συνδυασμοί, σχεδιάσματα θα φέρουν τα «πάνω κάτω». Ιατρική, βιολογία, φυσική, χημεία, πληροφορική, θα δεχτούν τις ισχυρότερες πιέσεις. Αλλά και το κατ΄εξοχήν ανθρωποκεντρικό τρένο των επιστημών, όπως η εκπαίδευση, η κοινωνιολογία, η πολιτική, η οικονομία, η νομική θα «συρθούν» από την ισχυρή ατμομηχανή της τεχνητής νοημοσύνης. Απίστευτη κατάκτηση υψηλού προσδόκιμου, αλλά και ποιότητας ζωής, μεταμοσχεύσεις, διακτινισμός, σεβασμός στη Φύση και το περιβάλλον, επικοινωνία με άλλες εξωπλανητικές μορφές ζωής, μεταναστεύσεις και αποικισμοί σε άλλους φιλόξενους πλανήτες, όμοιες τέτοιες επαναστάσεις, θα κάνουν το σημερινό πολιτισμό μας “νάνο”, να μοιάζει με αυτόν των …σπηλαίων!
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ: Ο κόσμος του Μέλλοντος θα είναι απείρως καλύτερος και εντελώς διαφορετικός από το σημερινό. Δε θα θυμίζει σε τίποτα το παρελθόν. Αρκεί οι άνθρωποι εκείνου του «τυχερού» κόσμου να μην ξεχάσουν. 1. Πως το Παρελθόν με όλα τα λάθη του, δούλεψε για να χτιστεί το Μέλλον τους. 2. Οι φυσικές, αναφαίρετες, διαχρονικές αξίες της ζωής σε όποια μορφή πολιτισμού κι αν ζουν , είναι ίδιες και δεν αλλάζουν. Αν ανατραπούν αυτές, δε μιλάμε πια για πολιτισμό, αλλά για τεχνολογικό «ολοκληρωτισμό». Για μια κόλαση. 3. Ο πολιτισμός εκείνων των γενεών οφείλει να είναι, και θα είναι πιστεύουμε, ΑΝΘΡΩΠΟΚΕΝΤΡΙΚΟΣ. Ο άνθρωπος, το άτομο πρώτα απ΄όλα. Αν αφήσουν, όπως εμείς, σήμερα, το κέρδος, τον καπιταλισμό, την «οικονομία της αγοράς» να κουμαντάρουν τις κοινωνίες των ανθρώπων, η κατάρρευση του πολιτισμού τους, που θα είναι πια μόνο τεχνολογικός και μάλιστα υψηλής …καταστροφικής δυνατότητας, θα καταρρεύσει με τόσο πάταγο, που θα ακουστεί στην… άλλη μεριά του Σύμπαντος. Και η Φύση θα αρνηθεί πια να διατηρεί και νοιάζεται για ζωή σ΄αυτό τον πλανήτη, που τελικά κατάφερε να «φάει τις σάρκες» του, τα “σωθικά” του.
