“Κοσμοκράτορες και βασιλίσκοι: η επικαιρότητα της Ιστορίας
Σοφία Πατούρα,ιστορικός.
Εφημερίδα Συντακτών .
11/4/2022
“…Τα διπλωματικά και πολιτικά μέσα και οι μέθοδοι προσέγγισης και υπαγωγής τους στη σφαίρα επιρροής των δύο αυτοκρατοριών διέφεραν μεταξύ τους, με υπερίσχυση εκείνων της βυζαντινής. Οι αξίες του χριστιανισμού και του πολιτισμού της, οι κοινωνικού και οικονομικού χαρακτήρα παρεμβάσεις της, η προώθηση υλικών αγαθών στις φτωχές και στερημένες κοινωνίες τους, η εγγύηση ασφάλειας με βυζαντινές στρατιωτικές φρουρές και βάσεις στα εδάφη τους (π.χ. στις πόλεις Χερσώνα και Βόσπορο της Κριμαίας), η απονομή τιμητικών τίτλων στους βασιλείς τους, ήταν οι παράγοντες εκείνοι που προσέλκυαν τους συγκεκριμένους λαούς και τις άρχουσες τάξεις τους προς το Βυζάντιο”.
***
H ιστορική προσέγγιση που επιχειρεί στο κείμενό της στην εφσυν σήμερα η συνάδελφος παραπάνω, μπορεί, μεν, να είναι εύπεπτη και αληθοφανής στους μη έχοντας ή ανεπαρκώς διαθέτοντας ιστορική γνώση, όμως δεν πείθουν τους ίστορες . Πολλώ μάλλον τους έχοντας από (εξ)ειδίκευση -εξοικείωση εντρυφήσει στην ιστορία της καταγωγής των λαών και των πολιτισμών τους ανά τους αιώνες.
Οπαδός και συνοδοιπόρος των συστημικών ιστορικών η ίδια, κάνει το μέγα λάθος να συγκρίνει τις αξίες του χριστιανισμού και του πολιτισμού του Βυζαντίου με άλλους και ιδιαίτερα με τον πολιτισμό των Περσών και αποφαίνεται περί της ανωτερότητα του βυζαντινού. Μέγα λάθος!
΄Ηδη από την αρχή της Ιστορίας των Ανατολικών λαών, οι Μήδες και οι Πέρσες ανάπτυξαν ένα διαφορετικό , τεράστιας σημασίας πολιτισμό. Μοναδικό σχεδόν στον κόσμο , ακόμα και μέχρι σήμερα. Θα λέγαμε ,μάλιστα, πως πολτισμικά βρίσκονταν παρασάγγες πιο μπροστά από τους υπόλοιπους Ανατολικούς λαούς. Και ,μάλιστα ,μη εξαιρουμένου και αυτού, του μεταγενέστερου ελληνικού, θρησκευτικού , εν πολλοίς , πολιτισμού.
Ακόμα και στα πρώιμα βυζαντινά χρόνια, ο πολιτισμός των Περσών υπερείχε πασιφανώς εκείνου της Ανατ. Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας ,δοθέντος πως τούτη αυτονομήθηκε εντελώς από τον μητρικό της με λίκνο τη Ρώμη. Σημαντικότατα και πρωτοποριακά τα επιτεύγματα της μητέρας Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας επί παντός επιστητού. Πολιτισμό, που ουδέποτε, ούτε στο ελάχιστο, προσέγγισε το Χριστιανικό Βυζάντιο.
Γράφαμε για το συγκεκριμένο ιστορικό ζήτημα στις 17 Δεκεμβρίου 2019:
Καταιγίδα δράσεων για τα 2.500 χρόνια από τη Ναυμαχία της Σαλαμίνας και τη Μάχη των Θερμοπυλών
Με εντυπωσιακά αντανακλαστικά –δεδομένου του μικρού χρόνου προετοιμασίας- το υπουργείο Πολιτισμού και το Ιδρυμα Μαριάννας Β. Βαρδινογιάννη ανακοίνωσαν δεκάδες σημαντικές, διεθνούς απεύθυνσης, δράσεις για την επέτειο από τη Ναυμαχία της Σαλαμίνας και τη Μάχη των Θερμοπυλών.
*****
Δε λέμε, να τιμάμε τις επετείους. Η ιστορική, η συλλογική μνήμη είναι απαραίτητη. Αρκεί να μη γίνονται αφορμή εθνικιστικού ντελίριου. ΄Οπως είναι το σύνηθες. Και όχι μόνο στην Ελλάδα.
Η…εθνοσωτήριος κυβέρνηση του Υιού ,μάλιστα, πρωτοστατεί σε τέτοιες εκδηλώσεις. Επανάσταση του 21, Θερμοπύλες, Σαλαμίνα, ό,τι εξιτάρει τους “νοικοκυραίους” από την Ιστορία ,κυρίως με την ανάδειξη του “μεγαλείου της φυλής”, γίνεται αντικείμενο λατρείας και συνεχών επετειακών πανηγυριών από τις Δεξιές κυβερνήσεις, των οποίων ο πυρήνας τους, ως γνωστό, είναι …στρατόκαυλος.
Αυτές οι ιστορικές μνήμες ,λοιπόν, θα είχαν αξία και ωφελιμότητα, αν δεν είχαν, όπως οι παραπάνω στόχο τον εθνικιστικό παροξυσμό και την καλλιέργεια σοβινιστικής συνείδησης, αλλά αν ήταν παράθεση ,εξιστόρηση σημαντικών ιστορικών γεγονότων ,που επηρέασαν την πορεία της ανθρωπότητας θετικά και αρνητικά.
Αυτό όμως αποκλείει τη μονομερή παρουσίαση τέτοιων γεγονότων και κυρίως των αιτιών και των αποτελεσμάτων τους. Αλλιώς, είναι στείρες και επικίνδυνες, όπως είπαμε, μυθιστορίες, που στρεβλώνουν και τα γεγονότα αλλά και τις συνειδήσεις, όσων δεν έχουν τη δυνατότητα ή δε θέλουν να ακούσουν τη φωνή της πραγματικής, της αστράτευτης και μη σοβινιστικής ιστορίας.
Αν, επομένως, μας είχαν κι εμάς καλέσει να μιλήσουμε με την ιδιότητα του ιστορικού σε αυτές τις εκδηλώσεις για την… κατατρόπωση των Περσών στις δύο παραπάνω συγκρούσεις, εκτός των άλλων θα υπενθυμίζαμε στους ακροατές να προβληματιστούν και να αποδεχτούν και την εξής ιστορική παράμετρο, όπως την είχαμε εκθέσει παλιότερα εδώ σε κείμενό μας στις 16-9-2010 “με αφορμή τις (κιτς)επετειακές εκδηλώσεις του δήμου Μαραθώνα για τα 2.500 χρόνια από την ομώνυμη μάχη και τα πολυάριθμα αφιερώματα σ΄αυτή των ΜΜΕ”
Βάζουμε τα παρακάτω αποσπάσματα:
…Συγκεκριμένα ,ως μαθητές Γυμνασίου, εμπεδώνουμε για πολλοστή φορά πως η αρχαία Ελλάδα έχει ανώτερο πολιτισμό από τη χώρα των Περσών και των Μήδων (και όχι μόνο).Κι αυτό το συμπέρασμα οι προειρηθέντες ιστορικοί (όσο και ο αντιγραφέας τους δημοσιογράφος) το συνάγουν από την παράθεση των παρακάτω ατεκμηρίωτων απόψεων :Το κράτος των Περσών δεν ήταν παρά “..ένα ενιαίο μόρφωμα τόσο από πολιτικής όσο και από διοικητικής απόψεως”. Και στη λεζάντα της φωτογραφίας διαβάζουμε πως “Ο Δαρείος ηγείτο ενός πολυεθνικού κράτους…”. ΄Ομως, “από την άλλη ,η ελληνική Μεσόγειος συγκροτείται από ένα πυκνό δίκτυο πόλεων …Στο κέντρο αυτού του δικτύου βρισκόταν η Σπάρτη και η Αθήνα…ΔΕΔΟΜΕΝΗΣ ΤΗΣ ΜΕΓΑΛΗΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΗΣ ΥΠΕΡΟΧΗΣ ΚΑΙ ΣΥΝΟΧΗΣ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΚΟΣΜΟΥ” (τα κεφαλαία δικά μας). Αυτά τα χιλιοειπωμένα επαναλαμβάνει κι εδώ ο δημοσιογράφος.
Εν ολίγοις: Το απέραντο κράτος των Περσών ήταν ένα…μπάχαλο (μόρφωμα!) με δυνάστη βασιλιά και πολιτισμό μάλλον ανύπαρκτο (δεν το αναφέρει ,αλλά το υπονοεί),ενώ η ελληνική Μεσόγειος είναι “τεφαρίκι πράμα σε όλα: Πυκνό δίκτυο πόλεων (όχι “ μπάτε χίλιοι αλέστε”) και τεράστιος πολιτισμός. Από τη μια μεριά πολεμούν ΠΟΛΙΤΕΣ και από την άλλη ΟΧΛΟΣ και λοιπά και λοιπά, που τα είδαμε και τα …χειροκροτήσαμε στη γνωστή κινηματογραφική υπερπαραγωγή THIS IS SPARTA.
Περιγράφει επίσης τη μάχη, όπως ακριβώς την περιγράφουν ο Ηρόδοτος και ο Παπαρρηγόπουλος ,όπου από τη μια μεριά πολεμούν οι χιλιάδες Πέρσες (μπορεί και 500.000 αναφέρουν κάποιοι !) και από την άλλη, κάτι σκόρπιοι, μετρημένοι στα δάχτυλα ΑΘΗΝΑΙΟΙ ΠΟΛΙΤΕΣ, ανδρείοι και ελαυνόμενοι από υψηλά ιδανικά . Αυτοί οι δύο διαφορετικοί κόσμοι, οι…Βάρβαροι από δω και οι… ΄Ελληνες από κει, συμπλέκονται και φυσικά οι …πρόγονοί μας τους “κάνουν με τα κρεμμυδάκια”.΄Ετσι σώθηκε ο ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ απ΄την επικράτηση της ΒΑΡΒΑΡΟΤΗΤΑΣ και μπόρεσε ο κόσμος να πάει μπροστά, γιατί, αν επικρατούσαν οι Πέρσες, όπως έλεγε κάποιος αστείος σε τηλεοπτική εκπομπή, σήμερα εδώ θα είχαμε…Ισλάμ. Μάλιστα.
…Οι ΠΟΛΙΤΕΣ της Αθήνας, δεν είναι καθόλου πολίτες, όπως τους ξέρουμε μερικά χρόνια αργότερα.Είναι χωρισμένοι σε τάξεις-φατρίες, οι αριστοκράτες καταπιέζουν αφόρητα τους πολυπληθείς ακτήμονες και αυτό που λένε ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ, ακόμα δεν έχει πάρει τη μορφή του πολιτεύματος του Περικλή. Αντίθετα,οι Πέρσες μπορεί να είχαν βασιλιά, αλλά υπήρχε οργανωμένο πολίτευμα-κράτος από βάθος χρόνου και ως τέτοιο θα πρέπει να διέθετε έναν καλά οργανωμένο και πειθαρχημένο στρατό, όπως δείχνουν οι κατακτήσεις τους.
…Ο ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ ΤΩΝ ΠΕΡΣΩΝ ΗΤΑΝ ΕΦΑΜΙΛΛΟΣ,ΑΝ ΟΧΙ ΚΑΛΥΤΕΡΟΣ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ.Η “πανσπερμία” των λαών ,που ζούσε στο ίδιο οργανωμένο βασίλειο-πατρίδα, με τις κουλτούρες και τον πολιτισμικό πλούτο ενός εκάστου (πολυπολιτισμικότητα) αποτελούσε δεξαμενή και την καλύτερη εγγύηση ειρηνικής συνύπαρξης πολιτισμών, που αλληλοεπηρεάζονταν και εξελίσσονταν με νέα μορφή και ποιότητα. Στην Ελλάδα αυτή η πολυτέλεια δεν υπήρχε, ούτε στον πολιτισμό ούτε στα πολιτεύματα. Αρκεί να θυμηθεί κανείς το Θουκυδίδη να κομπάζει πως “(Ημείς) χρώμεθα πολιτεία ου ζηλούση τους των πέλας νόμους”. Αν μιλάμε στην αρχαία Ελλάδα για πολιτισμό και Δημοκρατία, αναφερόμαστε στην Αθήνα και αυτό, βέβαια, είναι και λάθος και ιστορικά ανυπόστατο. Το πολίτευμα της Αθήνας, έστω και αν φαινομενικά ήταν άμεση Δημοκρατία, στην ουσία δεν είχε και μεγάλη σχέση με αυτή. Στην εκκλησία του Δήμου εκείνοι που αποφάσιζαν ήταν οι “δημαγωγοί” και ο λαός-όχλος απλά επικύρωνε τις προειλημμένες αποφάσεις, έχοντας την ψευδαίσθηση πως αποφασίζει εκείνος.
Και το σημαντικότερο: Ο πολιτισμός των Αθηναίων ήταν κυρίως θρησκευτικός σε όλους τους τομείς και τις περισσότερες φορές αντέφασκε προς την έννοια πολιτισμός, διότι και μόνο τα παρακάτω…ανδραγαθήματα του αθηναϊκού πολιτισμού, τον στέλνουν κατευθείαν στα τάρταρα: Η ανέγερση του Παρθενώνα και των άλλων μνημείων, πραγματοποιήθηκε με τα λεφτά -“αίμα” των συμμάχων και με την εργασία δούλων-αντικειμένων για χρήση. Η φιλοσοφία, ειδικά η πλατωνική, εμπεριείχε τα σπέρματα του κατοπινού ναζισμού. Η ποίηση , εν πολλοίς, ήταν κατευθυνόμενη από την εξουσία και το ιερατείο και εξαγοραζόμενη, για να αναδεικνύει συγκεκριμένες αξίες του αθηναϊκού πολιτειακού και πολιτισμικού μοντέλου (και να μείνουμε μόνο σε αυτά). Τέλος, οι φυσικές επιστήμες ελάχιστα καλλιεργήθηκαν στην Αθήνα. Οι ξένες πόλεις ,ειδικά η Ιωνία (υπό περσική επικυριαρχία) είχαν τα σκήπτρα.
Αυτό το μοντέλο του αθηναϊκού πολιτισμού, λίγα χρόνια αργότερα, γέννησε το χριστιανισμό του ελληνομαθούς Παύλου και της ελληνογραμμένης Κ.Διαθήκης.΄Ενας χριστιανισμός που κράτησε από την ιδεολογία και το πολιτισμό της Αθήνας, όσα εξυπηρετούσαν τη νέα θρησκεία και πολέμησε με λύσσα, όσα την αντιμάχονταν. Και ας μην ξεχνάμε πως ο χριστιανισμός των μοναστηριών ήταν εκείνος που διέσωσε επιλεκτικά τα αρχαία συγγράμματα (ιστορία, φιλοσοφία, ποίηση) των “χριστιανιζόντων” συγγραφέων και κατεύκαυσε τα λοιπά (“αιρετικών” ιστορικών, ποιητών, σοφιστών).
…Οι Πέρσες, όπως και όλοι οι Ανατολικοί λαοί (Σουμέριοι, Βαβυλώνιοι, Αιγύπτιοι, Φοίνικές κ.α), θεράπευσαν επιτυχώς ΟΛΕΣ τις μορφές του πολιτισμού, έστω και αν έχουν απολεστεί οι πληροφορίες, για να σχηματίσουμε σαφή αντίληψη για το σύνολό του. Εκεί ,όμως, που υπερτερούσαν καταλυτικά έναντι των Ελλήνων, είναι το γεγονός πως ο πολιτισμός των Περσών δεν ήταν ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΟΣ-ΘΕΟΚΡΑΤΙΚΟΣ. Στην ουσία οι Πέρσες ήταν άθρησκοι (ΖΩΡΟΑΣΤΡΕΣ). Εύκολα ύστερα απ΄αυτό, μπορεί κανείς να καταλάβει πόσο υψιπετής μπορεί να αναδειχτεί ένας πολιτισμός χωρίς θρησκευτικά βαρίδια, όπως ήταν ο ελληνικός.
Περαίνοντας: Αν επικρατούσαν οι Πέρσες σε εκείνη την “ιστορική” μάχη του Μαραθώνα (δεν ήταν πάντως αυτή η μάχη η κορυφαία). Πολύ πιο σημαντική, αλλά για άλλους λόγους, υπήρξε αργότερα η μάχη στις Πλαταιές των ενωμένων Ελλήνων), αν μη τι άλλο, η Ευρώπη και ο κόσμος ολόκληρος, ίσως θα είχαν απαλλαγεί από τον Εβραιοχριστιανισμό, που οδήγησε την Ευρώπη στο Μεσαίωνα και μέχρι σήμερα καθοδηγεί μεγάλη πληθυσμιακή μερίδα στο σκοταδισμό και τη συντήρηση.
Βέβαια, η Ιστορία πορεύεται με νόμους γι αυτό δύσκολα και παρακεκινδυνευμένα μπορεί να απαντήσει κανείς στο ερώτημα “αν δε γινόταν αυτό, τι άλλο θα μπορούσε να γίνει;”. Η απάντηση (όποιας μορφής) θα είναι πρόβλεψη, εικασία, προφητεία, όχι Ιστορία.