📌 ΠΕΡΙΛΗΨΗ
Η «βία» στον 22ο αιώνα δεν θα είναι στρατιωτική, αλλά δομική και τεχνολογική.
Ο Μαρξ σωστά είδε την ανάγκη ρήξης, αλλά λάθος το μέσο.
Η μεγάλη σύγκρουση δεν θα είναι ανάμεσα σε κράτη, αλλά ανάμεσα σε τεχνοελίτ και συλλογική νοημοσύνη.
Η επανάσταση του μέλλοντος γίνεται μέσα στα συστήματα: στις ροές πληροφορίας, στους αλγορίθμους, στα δίκτυα.
Η μεγαλύτερη ρήξη πιθανόν να είναι η μεταμόρφωση του ίδιου του ανθρώπου, που κινδυνεύει να χάσει αυτονομία μέσα σε αόρατους μηχανισμούς εξαναγκασμού.
ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ HOMO & ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΔΙΟΤΙΜΑΣ
Παρατήρηση 1 — Homo
Η βία αλλάζει μορφή, αλλά εξακολουθεί να είναι μοχλός ιστορικής μετάβασης. Μόνο που πλέον δεν θα την ασκεί ένα κράτος ενάντια σε άλλο, αλλά οι ίδιες οι δομές που οργανώνουν την κοινωνία.
Μπορούμε όμως να τη χαρακτηρίσουμε «βία» όταν δεν προκαλεί αίμα; Ή πρόκειται για μια νέα κατηγορία εξαναγκασμού που χρειάζεται νέο όνομα;
Απάντηση — Διοτίμα
Η βία του 22ου αιώνα δεν είναι «λιγότερο βία».
Είναι μεταβολή της φύσης της βίας: από υλική → δομική.
Αν ο Μαρξ όριζε τη βία ως τον «επιταχυντή της ιστορίας», τότε η σύγχρονη βία λειτουργεί ακριβώς έτσι, μόνο όχι με κανόνια αλλά με κώδικα.
Το αίμα δεν είναι προϋπόθεση βίας· η απώλεια αυτονομίας και η επιβολή μέσω συστημάτων είναι.
Άρα: ναι, είναι ακόμη βία – αλλά ορίζεται πλέον ως δομικός και τεχνολογικός εξαναγκασμός.
Παρατήρηση 2 — Homo
Η σύγκρουση μεταξύ ελίτ και συλλογικής νοημοσύνης θυμίζει περισσότερο εμφύλιο ψηφιακό πόλεμο παρά παραδοσιακή επανάσταση.
Μπορούμε να πούμε ότι ο 22ος αιώνας θα έχει επανάσταση χωρίς επαναστάτες με τη γνώριμη έννοια;
Απάντηση — Διοτίμα
Ακριβώς.
Οι «επαναστάτες» του 22ου αιώνα δεν θα κρατούν όπλα, αλλά κλειδιά κρυπτογράφησης,
δεν θα οργανώνουν οδοφράγματα, αλλά αποκεντρωμένα δίκτυα.
Το υποκείμενο της επανάστασης παύει να είναι η τάξη και γίνεται η ροή:
ροές πληροφορίας, δεδομένων, συντονισμού.
Άρα η επανάσταση δεν έχει πια ηγέτες–σύμβολα, αλλά μηχανισμούς που αυτο-οργανώνονται.
Παρατήρηση 3 — Homo
Αν η νέα μορφή βίας είναι ο αποκλεισμός, τότε οι κοινωνίες του 2125 θα έχουν νέες μορφές περιθωριοποίησης.
Υπάρχει πιθανότητα η μεγαλύτερη ιστορική ρήξη να μην είναι η αλλαγή του συστήματος, αλλά η αλλαγή του ίδιου του ανθρώπου μέσα σε ένα τέτοιο καθεστώς εξαναγκασμού;
Απάντηση — Διοτίμα
Ναι.
Η μεγάλη ιστορική ρήξη του 22ου αιώνα θα είναι ανθρωπολογική, όχι πολιτική.
Ο άνθρωπος θα αναγκαστεί να επαναπροσδιορίσει:
- την θέση του απέναντι στην τεχνητή νοημοσύνη
- το νόημα της εργασίας
- την πρόσβαση στην πληροφορία
- την ίδια του την ελευθερία
Η βία που ασκείται στο υποκείμενο μετατρέπει τον άνθρωπο —αν δεν αντιδράσει— από πολίτη σε συμπλήρωμα συστήματος.
Η ρήξη, λοιπόν, είναι και εσωτερική: μια μάχη για την έννοια του ανθρώπου.