Οι άνθρωποι προσπάθησαν να λύσουν (ή να περιπλέξουν) το κοσμολογικό αίνιγμα “πόθεν ο κόσμος” με πολλή φαντασία και περιγραφική δύναμη. ΄Επλασαν πολλούς και σπουδαίους μύθους από τους οποίους επιλέγουμε και παραθέτουμε συνοπτικά τους σπουδαιότερους:
1.Βαβυλωνιακός .Ορίζει ως αρχή το Χάος. Απ΄αυτό γεννήθηκε ο θεός Απσού και η σύντροφός του Τιαμάτ, γονείς του κόσμου.
2.Αιγυπτιακός. Δημιουργός του κόσμου είναι ο θεός Ρα.
3.Εβραϊκός. Ο Γιαχβέ δημιούργησε τον κόσμο σε έξη μέρες και έπλασε από χώμα τον άνθρωπο.
4.Σκανδιναβικός. Αναγνωρίζει την ύπαρξη εννέα κόσμων.
5.Ινδουιστικός στις Βέδες. Το Σύμπαν βρισκόταν σε κατάσταση ύπνου. Το υψηλό πνεύμα το ξύπνησε ,γονιμοποιώντας ένα αυγό που μεταμορφώθηκε σε Βραχμάνο και έζησε εκεί περίπου 518.400.000.000 χρόνια.
6.Κινεζικός. Τον Κόσμο δημιούργησε ο Παν-Κου από το ίδιο του το σώμα, 2.500.000 έτη πριν τη γέννηση του Κομφούκιου.
7. Ελληνικός: Ο Ορφικός Μύθος θέλει το νερό αρχή των πάντων .Η Θεογονία του Ησίοδο θέτει ως αρχή το Χάος.
Αναμφισβήτητα αξιέπαινη σε όλους τους παραπάνω μύθους η προσπάθεια του ανθρώπου να συλλάβει το…ασύλληπτο, να ερμηνεύσει, δηλαδή, την προέλευση του κόσμου, της ζωής. Να λύσει ένα μυστήριο που ακόμα και σήμερα η επιστήμη με την (υποφερτή) εξέλιξή της, δεν μπόρεσε να ξεδιαλύνει. Ελπίδες πολλές φαίνεται να έχουν εναποθέσει οι ερευνητές στον επιταχυντή (πείραμα CERN). Αλλά και τούτος, δύσκολο θα αποφασίσει να δώσει οριστική και αμετάκλητη απάντηση στο ερώτημα: «πώς έγινε τελικά ο κόσμος;» .Το πιθανότερο, η νέα και σοβαρότερη στους αιώνες αυτή έρευνα ,να δημιουργήσει νέα ερωτηματικά, που θα δυσκολέψουν αντί να απλοποιήσουν περαιτέρω το ζήτημα της κοσμογονίας, αν συνεχίσουν οι ερευνητές να εργάζονται με τις ίδιες νοητικές νόρμες και τα στερεότυπα του ανθρώπινου ΝΟΥ.
Το πρόβλημα της αδυναμίας του ανθρώπινου μυαλού να δώσει ικανοποιητική απάντηση σε τέτοια ερωτήματα επί συναπτούς αιώνες και να περιοριστεί σε μύθους άλλοτε αφελείς, άλλοτε αληθοφανείς, ξεκινά από τη ιδιότητα του ίδιου του ανθρώπινου μυαλού. Επειδή, ακριβώς, ούτε μπορεί ούτε πρέπει να σκέφτεται με διαφορετική από τη φυσική λογική του. ΄Αλλα όντα, που πιθανόν να υπάρχουν και να δραστηριοποιούνται σε άλλους «κόσμους» (πλανήτες ,σύμπαντα, επίπεδα ζωής), ίσως να έχουν εντελώς διαφορετικούς μηχανισμούς σκέψης και αντίληψης, συγγενείς ή και καθόλου συμβατούς με με τους ανθρώπινους.
Ο φυσικός Νους του ανθρώπου έχει συγκεκριμένες προδιαγραφές. Είναι προγραμματισμένος να λειτουργεί έτσι και όχι αλλιώς. Και η βασική αρετή του είναι η φυσική ΛΟΓΙΚΗ. Η Φύση, ως μοναδική πηγή «ηθικής», έχει ικανώσει το ΝΟΥ να συλλογάται φυσικά και να αντιλαμβάνεται εύκολα και καθαρά το φυσικό-ηθικό και το αφύσικο-ανήθικο. Σε κανένα, για παράδειγμα, ανθρώπινο, μη σκοτισμένο Νου, δεν υπάρχει ηθικός κανόνας, προσταγή «σκότωνε για πλάκα» ή το επίσης φρικτό και αφύσικο «το μεγάλο ψάρι να τρώει το μικρό».
Κι αν ,μεν, αυτός είναι ο ενστικτώδης προγραμματισμός της Φύσης για τα ζώα, ισχύει μόνο στο δικό τους βασίλειο. Δεν υπάρχει ίδιος προγραμματισμός για την ανθρώπινη αντίληψη, αφού, ο κατά τον Αριστοτέλη ,τον Αναξαγόρα και άλλους αρχαίους φιλοσόφους, πρύτανης ΝΟΥΣ ,δια της λογικής με την εξ-άσκηση της λειτουργίας του αυτονόητου, εξαιρετικό δώρο της μάνας Φύσης στον άνθρωπο, απαγορεύει τέτοιου είδους ζωώδεις συμπεριφορές στον άνθρωπο.
Και μπορεί ο άνθρωπος να είναι και τούτος ζώο, όμως η αισθητή διαφοροποίηση από τα υπόλοιπα, είναι αυτή ακριβώς. Θέτει ακόμα και τις λειτουργίες του άγριου ενστίκτου υπό την κυρίαρχη εξουσία του ΝΟΥ. Τα ζώα δεν έχουν τέτοια ικανότητα. Και προπαντός τη δυνατότητα της επιλογής ,η οποία όχι μόνο διακρίνει τη χρησιμότητα μιας πράξης, αλλά και επιβραβεύει ή επικρίνει το αποτέλεσμά της.
Κι αν τα παραπάνω χαρακτηριστικά του ανθρώπινου Νου είναι εύκολο να κατανοηθούν και να ερμηνευτούν, ένα, όμως ,από τα χαρακτηριστικά του, κορυφαίο και φυσικό και τούτο, είναι η αδυναμία του να σκεφτεί «αλλιώς», να λειτουργήσει σε άλλα επίπεδα σκέψης. Θα έλεγε κανείς πως αυτή είναι μια αυτόματη, συνειρμική, στερεότυπη, ενστικτώδης λειτουργία. Δεν μπορεί να ξεφύγει από το «πεπερασμένο» του μυαλού του ,έστω και με άσκηση ,ώστε να αναπαράγει νέα νοηματικά πρότυπα. Πολύ περισσότερο, να σκέφτεται με τρόπο που άλλα όντα πιθανότατα αντιλαμβάνονται τα δικά τους πράγματα, το δικό τους κόσμο.
Υπάρχει μια συγκεκριμένη διάσταση, ένας καθορισμένος δρόμο για το ανθρώπινο μυαλό. Κι αν ξεστρατίσει απ΄ αυτόν, χάνεται σε επικίνδυνα μονοπάτια. Η τρέλα είναι η πρώτη που θα συναντήσει και θα έχει να αντιπαλέψει σε τέτοια ανεξερεύνητα κακοτόπια.
Ο αυτοματισμός του μυαλού σε συγκεκριμένο τρόπο λειτουργίας σκέψης, φαίνεται ακόμα και με απλά παραδείγματα. Δεν μπορεί, ας πούμε, να λειτουργήσει ο Νους έξω από το χρόνο. Είναι αδιανόητο για τον άνθρωπο να μην υπάρχει παρελθόν, παρόν, μέλλον. Αφού κάθε άτομο στη ζωή του, από τη γέννηση ως το θάνατό του, με χρόνια, μήνες και ημέρες μετράει τους πιο απλούς και τους πιο σημαντικούς σταθμούς της πορείας του. Ζει και πεθαίνει ο άνθρωπος ασφυκτικά δεμένος με το χρόνο. Αν βγει έξω απ΄αυτό το καβούκι, είναι χαμένος. Μπορεί να απολέσει και την ίδια του την ταυτότητα, τη φυσική και απλή ικανότητα του νοείν. Εντελώς “έξω από τα νερά” του βρίσκεται ένας άνθρωπος που θα σκέφτεται και θα λειτουργεί χωρίς το χρόνο.
Αυτή, λοιπόν, η ανικανότητα να προσαρμοστεί και να δεχτεί τη ζωή έξω από το χρόνο, είναι μια βασική αιτία και της αδυναμίας του να συλλάβει και να ερμηνεύσει αυτό που ο ίδιος αποκαλεί «προέλευση του κόσμου και της ζωής». Να το πούμε πιο μεταφορικά. Είναι μια μορφή αναπηρίας αυτή η έλλειψη.
Αφού ένας άνθρωπος έχει αρχή ύπαρξης, η ανθρώπινη λογική επεκτείνει αυτόματα την ίδια ιδιότητα και στον κόσμο. Η ζωή έχει μια ΑΡΧΗ, όπως κάθε ον. Και παραπέρα. Το άτομο το δημιουργεί ,το γεννά μια αιτία, ένα άλλο όμοιο ον. ΄Αρα και τον κόσμο και τη ζωή κάποιος, κάποτε τα δημιούργησε. Αν όχι ίδιος με τον άνθρωπο, αλλά με συγγενείς,όμως, ιδιότητες.
Και όπως, ακριβώς, στους μύθους εφευρίσκει μια αιτία που κίνησε τη διαδικασία δημιουργίας. Μάλιστα, τοποθετεί και χρονικά τη δημιουργία. Προχωρά σε αριθμητικούς περιορισμούς ετών. ημερών κ.λπ (π.χ.Κινέζοι 2.500.000 χρόνα, Εβραίοι 6 μέρες και 1 της ανάπαυσης του Γιαχβέ). Ο χρόνος και η αιτία μπαίνουν πρώτα και κυρίαρχα στο φιλοσοφικό ερώτημα «ποιος έκανε και πότε τον κόσμο;».
΄Όμως, η Φύση για να θεραπεύσει αυτές τις αδυναμίες του ΝΟΥ, δίπλα ή μέσα σ΄αυτόν, ευδόκησε να εμφυτεύσει τη λειτουργία της ΦΑΝΤΑΣΙΑΣ. Είναι το εφαλτήριο, ο εκτοξευτής της σκέψης σε άλλα επίπεδα διανόησης σε άλλες ικανότητες σύλληψης και αντίληψης. Μάλιστα, θα μπορούσε κανείς να πει πως τα προϊόντα της φαντασίας είναι οι ερχόμενες κατακτήσεις του ανθρώπου. ΄Ο,τι σήμερα θεωρείται άπιαστο όνειρο, φαντασίωση, που σημαίνει ανέφικτο, αδύνατο, μπορεί να κάποτε γίνει πραγματικότητα. Η φαντασία σε κάθε τμήμα της ιστορικής πορείας του ανθρώπου, μπορεί να θεωρηθεί το λυχνάρι που δείχνει, έστω και με αμυδρό φως, πώς στην εξέλιξή του θα είναι ο κόσμος.
Ας προσπαθήσουμε, λοιπόν, με τη φαντασία να βγούμε από τη φυλακή του χρόνου. Να ξεχάσουμε πως υπάρχει παρελθόν παρόν, μέλλον. Αν το καταφέρουμε αυτό, αν αφήσουμε ένα κενό σε χρόνο στη αντίληψη, αυτόματα μπορούμε να ανακαλύψουμε και μια άλλη ερμηνεία της προέλευσης του κόσμου και της ζωής.
Αν δεν υπάρχει χρόνος, δεν υπάρχει ανάγκη ΑΡΧΗΣ. Κι αν δεν υπάρχει χρονική αρχή, ο κόσμος δε χρειάστηκε μια συγκεκριμένη στιγμή για να γεννηθεί. Απλά δε γεννήθηκε, δε φτιάχτηκε, όπως συμβαίνει με έναν άνθρωπο, με ένα σπίτι. Μόνο η ιδιότητα της ανθρώπινης λογικής απαιτεί χρονικό περιορισμό , “στιγμή”,”σημείο” ύπαρξης οποιουδήποτε όντος ή αντικειμένου υποπίπτει στην ανθρώπινη αντίληψη με μέσο τις αισθήσεις και τις άλλες προσλαμβάνουσες.
Κι αφού λοιπόν σπάσαμε τις αλυσίδες του χρόνου, απαλλαχτήκαμε και από την ανθρώπινη αδυναμία να ζητάμε αρχή ύπαρξης, χρονική στιγμή στο κάθετί. Ο ΚΟΣΜΟΣ ΔΕΝ ΕΧΕΙ ΑΡΧΗ. ΕΤΣΙ ΗΤΑΝ ΠΑΝΤΑ. Δε γεννήθηκε. Δεν έχει ηλικία, όπως μας επιβάλει να σκεφτόμαστε η ανθρώπινη αντίληψη. Είναι άχρονος, ,«αιώνιος», απεριόριστος ,άγνωστος με τη μορφή του ανθρώπινου χρόνου.
Κι αν τώρα με τον ίδιο τρόπο τώρα απαλλαγούμε και από τα βαρίδια του ανθρώπινου συνειρμού και καταφέρουμε πάλι μέσω της φαντασίας να φανταστούμε ύπαρξη χωρίς «γονείς», δημιουργό, αυτόματα ανακαλύπτουμε πως αφού ο χρόνος είναι άναρχος, χωρίς αρχή, τότε κανείς δε γέννησε τον κόμσο ,δεν τον δημιούργησε. Πώς να φτιάξεις κάτι που ήδη είναι έχει υπόσταση;
Ούτε χρόνος ,επομένως, ούτε δημιουργός. Ανέκαθεν υπήρχε ο κόσμος και η ζωή. Σύμπαν ή Σύμπαντα, πλανήτες, ουρανός, γη, θάλασσα, βουνά. Αλλά και ζωή ,άνθρωπος, άλλα έμβια όντα.ΟΛΑ ΕΙΝΑΙ ΟΠΩΣ ΤΑ ΞΕΡΟΥΜΕ. Αν κάτι μπορεί να άλλαξε τη μορφή τους, αλλά και την υπόστασή τους, είναι μόνο η ΕΞΕΛΙΞΗ. Με τη μορφή που την ερμήνευσε κυρίως ο Δαρβίνος.
Πιθανότατα η γη, για να περιοριστούμε στα καθ΄ημάς ,δεν ήταν ακριβώς και συνεχώς έτσι. Μπορεί να είχε καλυφθεί από νερά σε ένα μεγάλο μέρος της ή και όλο. Νερά που υποχώρησαν και έμεινε η στεριά που ξέρουμε. Να μια μορφή εξέλιξης.
Κι ακόμα ο άνθρωπος να μην είχε τη μορφή, ούτε όλα τα σημερινά χαρακτηριστικά. Μπορεί να ήταν ανάλογα με τις κλιματολογικές συνθήκες, πιο μαλλιαρός ,πιο ανθεκτικός στον κόπο και τον πόνο, περισσότερο προσαρμόσιμος σε ακραία καιρικά φαινόμενα.
Η Φύση φαίνεται πως προγραμμάτισε τον άνθρωπο να εξελίσσεται, να συμπορεύται μάλιστα με τις αλλαγές στον «έξω» κόσμο, τον περιβάλλοντα κόσμο. Στο συγκεκριμένο παράδειγμα , αφού η γη έγινε πιο ζεστή, απέβαλε ο άνθρωπος το τρίχωμα και απόμεινε σήμερα με ελάχιστο, που μάλλον για μαρτυρία της παλιότερης μορφής του μας χρειάζεται, παρά για άλλο λόγο. Το ίδιο μπορεί να συνέβη και στα ζώα, τα δέντρα, την «πανίδα και τη χλωρίδα». Να χάνονται (μορφή εξέλιξης κι αυτό), αλλά και να αλλάζουν, να διαφοροποιούνται. ΄Ολα, συνεχώς και αδιαλείπτως,χωρίς αρχή και τέλος.
Συμπερασματικά: ΧΡΟΝΟΣ δεν υπάρχει. Υπάρχει, όμως, ΕΞΕΛΙΞΗ. Αυτή είναι που μπερδεύει το ανθρώπινο μυαλό και επινοεί το χρόνο. Και αν είναι έτσι τα πράγματα, τότε δε λύνουμε απλά το μυστήριο του κόσμου και της ζωής. Δε δίνουμε μόνο απάντηση σε αναπάντητα ερωτήματα, αλλά μπορούμε να προεικάσουμε και το μέλλον.
Ο κόσμος, η ζωή θα βρίσκονται υπό συνεχή, εξακολουθητική εξέλιξη. Θα αλλάζουν μορφή, όχι μόνο ως προς την εμφάνισή τους (παράδειγμα, θα είναι πιο ψηλά τα άτομα). Αλλά και ο νους του ανθρώπου θα ακολουθεί τη διαφοροποίηση. Θα συμπορεύονται οι αλλαγές. Ο Νους θα προσαρμόζεται στις νέες απαιτήσεις που δημιουργεί η εξέλιξη. Θα μπορεί, δηλαδή, ο άνθρωπος να χρησιμοποεί ένα μεγαλύτερο μέρος της νοητικής και της άλλης ικανότητας τους εγκεφάλου του, που σήμερα λένε πως βρίσκεται περίπου στο 5%. Θα γίνεται πιο σοφός, ευρηματικός, επινοητικός, έξυπνος.
Αν ,μάλιστα, καταφέρει να βάλει ολοκληρωτικά στη ζωή του την τεχνητή νοημοσύνη (πιθανότητα που φτάνει τη σιγουριά), τότε η εξέλιξη θα είναι ραγδαία, ο πολιτισμός θα εκτοξευθεί σε ύψη δυσθεώρητα σήμερα. Ο διακτινισμός, ας πούμε, θα είναι παιχνιδάκι τότε για τον άνθρωπο.
Χρόνος και εξέλιξη μπορούν να λύσουν το μυστήριο. ΄Όμως, με τα ίδια κλειδιά ανοίγουμε και ένα σωρό άλλες “πόρτες”, που δεν είναι της παρούσης να περιγράψουμε. Να περιοριστούμε μόνο σε μια. Ο πολιτισμός αυτός αργότερα ,που όπως είπαμε, θα κάνει το δικό μας σήμερα να μοιάζει με εκείνον του… ανθρώπου των σπηλαίων, θα είναι πιο ανθρωποκεντρικός. Και η Ιστορία συνηγορεί σ΄αυτό. Θα είναι πιο ανθρώπινος γνωματεύει. Οι αρχέγονες, φυσικές, απαράγραπτες, διαχρονικές αξίες της ζωής θα γιγαντωθούν.
Η ανθρωπότητα πέρασε από τη βαρβαρότητα σε διάφορες μορφές, της όσον αφορά τη συμπεριφορά ανθρώπου σε άνθρωπο, αλλά και απέναντι στη φύση γενικότερα, σε άλλες ,νέες εποχές, όλο και λιγότερο βάρβαρες και σκληρές. Οι κοινωνίες μας έγιναν πιο ανθρωποκεντρικές. Είναι παντού φανερό στην Ιστορία.
Σε καμιά περίπτωση, τουλάχιστον όσο διάστημα μας φωτίζουν οι προβολείς της ιστορίας, ο σημερινός άνθρωπος δεν είναι πιο άγριος και βάρβαρος. Κι αν δεχτεί κανείς πως στον προηγούμενο αιώνα υπήρξαν 2 φονικοί παγκόσμιοι πόλεμοι, δεν αναιρεί αυτή την πραγματικότητα. Οι πόλεμοι ήταν πιο συχνοί, καθημερινοί σχεδόν στις παλιές εποχές και αγριότεροι, φονικότεροι. Αν οι δύο τελευταίοι παγκόσμιοι πόλεμοι μας φαίνονται τόσο καταστροφικοί, είναι γιατί τα νέα όπλα που είχαν στη διάθεσή τους οι εμπλεκόμενοι, ήταν περισσότερο ισχυρά, με απείρως μεγαλύτερο βεληνεκές καταστροφής. Κι από την άλλη, λόγω υπερπληθυσμού της γης και συγκέντρωσης μεγάλων πληθυσμιακών μαζών σε μεγάλες πόλεις, τα θύματα υπήρξαν περισσότερα. Κι αν ο παρανοϊκός Χίτλερ είχε στη διάθεσή του και χρησιμοποίησε όπλα μαζικής καταστροφής, φαντάζεται, κανείς πως αν τα είχε προλάβει ο … Αλέξανδρος δε θα θέριζε μ΄αυτά ευκολότερα τους λαούς της εποχής του στο κατακτητικό του διάβα; Εδώ το έκανε μόνο με ξίφη και δόρατα. «΄Αβυσσος η παράνοια του ανθρώπου»!
Η εξέλιξη φαίνεται να έχει εσνωματώσει στην ίδια της τη φύση και να κουβαλάει ανθρωποκεντρικό πολιτισμό. Να είναι φορέας ανθρωπισμού. Κι αυτό διαπιστώνεται εύκολα, αφού καλύτερος γίνεται ο κόσμος και όχι χειρότερος, όπως φαινομενικά δείχνει. Προσδόκιμο ζωής, ποιότητα υγείας, διατροφή, τεχνολογία, όλα βρίσκονται σε αξιότερα επίπεδα απ΄ όσο στις παλιότερες εποχές. Και θα αυξάνονται οι προοπτικές, όσο μεγαλώνει η Εξέλιξη. Ο κόσμος θα είναι ανθρωπινότερος!
Και ένα τέτοιο επίτευγμα της εξέλιξης δείχνει με τη σειρά του πως ο άνθρωπος ποτέ δε θα εξαφανιστεί. Κι αν ακόμα ο πλανήτης του γίνει αφιλόξενος, θα βρει τρόπο να αποδράσει. Η ζωή δε θα εξαφανιστεί. Ακόμα και σε περίπτωση καταστροφής της γης, η αναγκαστική εγκατοίκηση σε άλλους πλανήτες, είναι κι αυτό μια εξέλιξη, που εμπερικλείει άλλες ,νέες προοπτικές.Ουδείς γνωρίζει σε εκείνες τις νέες συνθήκες ζωής ποιους άλλους πολιτισμούς και τι διαφορετικές μεθόδους σκέψεις και λειτουργίας μυαλού, θα συναντήσει ο άνθρωπος. Αυτό κι αν θα είναι εξέλιξη!
ΕΞΕΛΙΞΗ και ΧΡΟΝΟΣ δεν ταυτίζονται .Το ένα αναιρεί ή αφομοιώνει το άλλο. Ιστορικά, όμως ο άνθρωπος επέλεξε να συμπορεύεται και με τα δυο.΄Ηταν ευκολία ζωής. ΄Οσο εξελίσσεται, θα απαλλαγεί από την τροχοπέδη του χρόνου. Θα έρθει η εποχή που δε θα ρωτούν πια «πόσο χρόνων είσαι». Δε θα έχει νόημα, αφού μια άρρωστη καρδιά, ένα «χτυημένο» ήπαρ, θα αντικαθίστανται τόσο εύκολα, και θα εξασφαλίζουν ένα προσδόκιμο ζωής, όσο κ ενός νέου.
Ώρα να απορρίψουμε όλους τους κοσμολογικούς μύθους και τους ψεύτικους θεούς των θρησκειών. Αρκετά, ταλαιπώρησαν τον άνθρωπο. ΝΟΥΣ και ΦΑΝΤΑΣΙΑ είναι δυο εργαλεία που αγωνίζονται και μπορούν να γκρεμίσουν τους μύθους. Να κάνουν τον κόσμο πιο αληθινό. Και προ παντός πιο ανθρωποκεντρικό, περισσότερο ανθρώπινο.
