Στη δίνη της κοινωνικής παράνοιας που η καχυποψία, η επιφυλακτικότητα και η δυσπιστία δίνουν θολές εικόνες για τους συνανθρώπους μας, όλα είναι αμφισβητήσιμα.
Αστυνομικοί που εμπορεύονται ναρκωτικά, ιερείς της νύχτας, δικαστές διεφθαρμένοι, γιατροί φακελάκηδες βιομηχανίας πλαστών πιστοποιητικών υγείας, άτομα υπεράνω πάσης υποψίας αποδεικνύονται κοινοί εγκληματίες του «λευκού κολάρου».
Αντίθετα, άνθρωποι αθώοι, επειδή βρέθηκαν στη ροή γεγονότων απλοί θεατές στο σκηνικό μιας υπόθεσης, εμπλέκονται και γίνονται θύματα του τηλεοπτικού κανιβαλισμού, στιγματίζονται και οδηγούνται σε ηθική και κοινωνική εξόντωση.
Ποιος είναι τελικά ο αθώος;
Εκείνος που η δεινότητα του λόγου του, η συμπαθής του φυσιογνωμία, ο καλός δικηγόρος αθωώνει;
Εκείνος που το χρήμα, οι γνωριμίες, η διαπλοκή, η οικογενειακή του επιφάνεια θολώνει τα νερά, σκεπάζει σκάνδαλα ή χρησιμοποιώντας το νόμο των Μ.Μ.Ε. – όπου όλα υπάρχουν μόνο όσο τα βλέπουμε – καταφέρνει να ξεπλυθεί και να αποδυθεί ξανά στην κοινωνία λευκός και άσπιλος;
Εκείνος που σε μια δίκη «αγχώδη», βιαστική, με ελλιπή στοιχεία ή λόγω «ενοικίασης» καλού δικηγόρου αθωώνεται λόγω αμφιβολιών;
Εκείνος που το έγκλημά του, μέσα από μία κοινωνική συνωμοσία του χωριού ή της πόλης του να κρατήσουν αλώβητο το κοινωνικό τους προφίλ, κρύβεται ή αθωώνεται από την έξωθεν καλή μαρτυρία;
Εκείνος που διαφεύγει μετά το τροχαίο που προκάλεσε γιατί κάποιοι αυτόπτες μάρτυρες σκέπτονται απλά «ωχ αδελφέ, γιατί να μπλέξω»;
Ή εκείνος που κάποιοι έχουν τη βεβαιότητα ότι όταν ξανάρθει στα πράγματα θα τους βοηθήσει και θα καλύψουν τις ατασθαλίες τους;
Στη χώρα όπου το πεδίο «ΚΑΠ» – Κάποιου Άλλου Πρόβλημα – καλύπτει προεκτατικά την παραβατικότητα, όλα γίνονται.
Εκείνος που ο φόβος και οι ενοχές τον κάνουν να σιωπά γιατί απλά έχει τα δικά του άπλυτα και φοβάται την αντεκδίκηση της αποκάλυψής τους;
Πού να αναζητήσει κανείς την αθωότητα; Πού να βρει την εντιμότητα όταν η στατιστική ανάλυση δείχνει ότι το μεγαλύτερο ποσοστό του κοινωνικού σώματος είναι ενοχοποιημένο;
Ποια είναι τελικά τα κριτήρια της αθωότητας; Και ποιος θα τα θεσπίσει, θα τα κάνει νόμο, εργαλείο ελέγχου και αποδεικτικό στοιχείο;
Η ατομική συνείδηση, αν υπάρχει, οδηγεί στην αυτογνωστική τιμωρία του εγκλήματός μας. Ο πανικός, η ανησυχία, η επιστροφή μας στον τόπο του εγκλήματος, ο ανήσυχος ύπνος και η συνεχής φοβισμένη μας φυγή είναι αρκετή τιμωρία.
Όμως, έξω από εμάς, στο δικαστήριο του κοινωνικού μας ελέγχου η δυνατότητα θέσπισης κριτηρίων είναι απελπιστικά δύσκολη.
Το πόθεν έσχες, η πολυτελής ζωή, η αντίφαση της βίλας με τον πενιχρό μισθό, αποδείχθηκαν ανεπαρκή, γιατί δεν τηρούνται.
Οι ανεφάρμοστοι νόμοι, πιο κακοί από τους κακούς νόμους, δεν παρέχουν νομικά κριτήρια αθωότητας.
Η βαθιά πίστη του λαού ότι ο τάδε ή ο δείνα είναι αθώος συχνά αποδεικνύεται κατασκευασμένη μυθολογία και επιπόλαιη.
Η ιστορία δε φθάνει για την αλήθεια, καθώς ο χρόνος δημιουργεί κι αυτός τα δικά του μυθεύματα για την κοινωνική ιστορία του καθενός.
Αλίμονό μας. Το ποιος είναι ποιος θα παραμείνει θολό και αδιευκρίνιστο.
Τα κριτήρια της αθωότητας έχουν διαταραχθεί ακόμα και στις οικογενειακές σχέσεις. Τα παιδιά αγνοούν την κρυφή ζωή των γονέων τους. Και οι σύζυγοι αγνοούν την κρυφή ζωή ο ένας του άλλου.
Τα κριτήρια αθωότητας ή ενοχής έχουν χάσει το νόημά τους. Και το μόνο κριτήριο που ανεβάζει ή κατεβάζει είδωλα, έγινε η μαγική λέξη «επιτυχημένος».
Μήπως τελικά η τεχνολογία με τον ορό της αλήθειας ή τον ανιχνευτή ψεύδους δώσει τη λύση;
Ή θα οδηγήσει σε εφιαλτικές εποχές επιστημονικής φαντασίας, απόλυτης βίας και απανθρακοποίησης. Δύσκολα χρόνια, φίλοι μου.
Ή μήπως οι ίδιες αρχές της κβαντομηχανικής που ισχύουν για το φυσικό κόσμο και συγκεκριμένα η αρχή της απροσδιοριστίας, λειτουργούν και για τα κοινωνικά φαινόμενα;