ΝΕΑ ΚΑΙ ΠΑΛΙΑ

O Αμερικανός σκηνοθέτης Όλιβερ Στόουν, που προετοιμάζει μία ταινία με επίκεντρο τον φυγά Έντουαρντ Στόουν που έχει καταφύγει στη Ρωσία, ανακοίνωσε σήμερα ότι θα ήθελε να σκηνοθετήσει ένα ντοκιμαντέρ για τον πρόεδρο της Ρωσίας Βλαντίμιρ Πούτινκαι να του πάρει συνέντευξη.

«Θα ήθελα πολύ να γυρίσω ένα ντοκιμαντέρ για αυτόν» δήλωσε ο σκηνοθέτης, που έχει τιμηθεί με 3 βραβεία Όσκαρ για τις ταινίες του, στο ρωσικό πρακτορείο Ria Novosti.

«Δε μιλάμε για μία μυθοπλασία για τον Πούτιν, όμως θα ήθελα πολύ να του πάρω συνέντευξη για να παρουσιάσω την άποψη που οι Αμερικανοί δεν θέλουν να ακούσουν» προσέθεσε ο κινηματογραφιστής που συνάντησε τον Πούτιν την Τρίτη το βράδυ σε ένα θέατρο της Μόσχας.

«Είμαστε ενήμεροι για την επιθυμία που έχει εκφράσει ο Όλιβερ Στόουν να γυρίσει μία ταινία» για τον Ρώσο πρόεδρο, επισήμανε χωρίς να σχολιάσει περαιτέρω ο εκπρόσωπος τύπου του Κρεμλίνου, Ντμίτρι Πεσκόφ, όπως μετέδωσε το πρακτορείο Ρία Νόβαστι.

Ως άκρως πολιτικοποιημένο πρόσωπο, ο Στόουν έχει υποστηρίζει δημοσίως τον ιδρυτή του WikiLeaks, Τζούλιαν Ασάνζ, τον εκλιπόντα πρώην πρόεδρο της Βενεζουέλας Ούγκο Τσάβες ή τον ηγέτη της Κούβας Φιδέλ Κάστρο.

Στα τέλη Σεπτεμβρίου ο Αμερικανός σκηνοθέτης είχε υπερασπιστεί τον Βλαντίμιρ Πούτιν ο οποίος δεν «εγκατέλειψε την Κριμαία», την χερσόνησο της Ουκρανίας που προσαρτήθηκε στη Ρωσία το Μάρτιο από τη Μόσχα. Ο ίδιος είχε επιπλέον εκτιμήσει ότι η κρίση στην Ουκρανία ήταν το αποτέλεσμα της στρατηγικής του ΝΑΤΟ που αναζητά τρόπους για να προσεγγίσει τα ρωσικά σύνορα περιφρονώντας τις διαβεβαιώσεις που δόθηκαν από την Ουάσιγκτον στον πρώην ηγέτη της Σοβιετικής Ένωσης Μιχαήλ Γκορμπατσόφ, λίγο πριν από τη διάλυση της ΕΣΣΔ στα τέλη του 1991.

Ο κινηματογραφιστής, που μόλις ολοκλήρωσε μία σειρά ντοκιμαντέρ 10 επεισοδίων με τίτλο «οι ΗΠΑ, η ιστορία που δεν ειπώθηκε ποτέ» σχετικά με τα «σκοτεινότερα» γεγονότα της αμερικανικής ιστορίας, έχει αναλάβει τη συμπαραγωγή μαζί με τους Ουκρανούς του ντοκιμαντέρ «Η Ουκρανία στις φλόγες», για το οποίο θα ήθελε επίσης να πάρει συνέντευξη από τον Βλαντίμιρ Πούτιν.

Ο ΄Ολιβερ Στόουν  κυνηγάει φανταχτερά, πιασάρικα θέματα. Είναι σαν τους εργαζόμενους στη βιομηχανία  της εμπορικής -δημοσιογραφίας-παραπληροφόρησης. Δεν τον νοιάζει η αλήθεια, ούτε το βάθος των γεγονότων. Αρκεί να υπάρχει αληθοφάνεια ή βιτρίνα.

Ο ίδιος είναι σκηνοθέτης, αλλά ισχυρίζεται πως κάνει  και για ιστορικός. Εμείς λέμε , ούτε είναι ούτε κάνει.  Το γεγονός πως καταπιάστηκε,όπως διαβάσαμε  παραπάνω,  με ένα ντοκιμαντέρ με τίτλο «ΗΠΑ ,η ιστορία που δεν ειπώθηκε ποτέ», δε σημαίνει πως έγινε και ειδικός.

Τώρα, τί δουλειά έχει ο σκηνοθέτης,που δεν είναι ιστορικός, να καταπιάνεται με τέτοια  θέματα, είναι κι αυτό ένα από τα φαινόμενα της παρενέργειας και της παθογένειας που παρατηρούνται στο χώρο της επιστήμης μας  από την έλλειψη (ακόμα και από  ιστορικούς) ικανότητας ανίχνευσης των …εσκαμμένων της Ιστορίας. Οι πιο πολλοί πιστεύουν πως η Ιστορία είναι παράθεση γεγονότων (ιστορικών κυρίως) μέσω του γραπτού λόγου. Ο ΄Ολιβερ Στόουν πιστεύει πως κάνει Ιστορία και με το φακό στο είδος του ντοκιμαντέρ.

Αλλά, δε σφάλουν μόνο στον ορισμό της Ιστορίας οι περισσότεροι. Το χειρότερο είναι η επικρατούσα αντίληψη  πως ο…καθένας μπορεί να «γράφει» ιστορία ή να απαθανατίζει πρόσωπα και γεγονότα, που εκείνος, έστω και χωρίς αρμοδιότητα, τα θεωρεί «αντικείμενα» της επιστήμης.

Είπαμε στα «ΜΑΘΗΜΑΤΑ» και επαναλαμβάνουμε συνέχεια πως  δε γίνεται ξαφνικά κανείς ιστορικός, επειδή νομίζει πως γράφει κείμενα ιστορικά ή καταγράφει με το φακό του «δρώμενα» και τους  πρωταγωνιστές» τους. Αυτά είναι περισσότερο ασχολίες της τέχνης (λογοτεχνία- σεναριογραφία, κινηματογράφος) και της δημοσιογραφίας, όχι, όμως, της Ιστορίας.

Ο ιστορικός πέρα από τα  «τυπικά προσόντα» (σήμερα τουλάχιστον) του ιστορικού (σπουδές),  οφείλει να «σχολάζει»  στην ενδελεχή, πολύχρονη και συνεχή μελέτη-έρευνα. Πρωτίστως, όμως, έχει την  εξουσιοδότηση από την ίδια την επιστήμη να κρίνει με την επιστημονική του ιδιότητα τα ιστορικά δρώμενα και τους φορείς τους. Η κριτική του ιστορικού είναι η κρίση  της επιστήμης (σωστή ή όχι). Για το λόγο αυτό είναι ελεύθερη ,δεν υπόκειται  σε περιορισμούς (λογοκρισία), ούτε απειλείται ή τιμωρείται ο επιστήμονας για την ιστορική του άποψη. Γι΄αυτό σήμερα η πολιτεία θεωρεί απαραίτητη μέσω των «ακαδημαϊκών» πιστοποιητικών τη διάκριση του αρμόδιου ιστορικού και του αναρμόδιου ιστορίζοντος ( οι του δεύτερου είδους προτιμούν τον όρο «ιστοριοδίφης»!)

Δεν υπάρχει Ιστορία ούτε ιστορικός χωρίς παράθεση -διατύπωση κρίσης προσώπων και γεγονότων. Η σωστή ή η λαθεμένη κρίση έχουν να κάνουν με την ικανότητα και την επιστημονική επάρκεια-συγκρότηση του ιστορικού και υπόκεινται μόνο σε κρίση αποδοχής ή όχι. Ακόμα και η σκληρή, αυστηρή κρίση των προσώπων που δημιουργούν  το ιστορικό γίγνεσθαι είναι επιστημονικά αποδεκτή ,έστω και αν αποδειχθεί εσφαλμένη ή άδικη. (Π.χ Πολύβιος ο Μεγαλοπολίτης στις εντελώς άδικες κρίσεις του για το βασιλιά της Σπάρτης Νάβη).

Ουδείς άλλος  εξουσιοδοτείται να διατυπώνει  ιστορική κριτική, γιατί εκτός των άλλων, η έλλειψη ακαδημαϊκής ιδιότητας, η ανεπάρκεια κ.α ,τον καθιστά υπόλογο και απέναντι στη δικαιοσύνη. Η εσφαλμένη κρίση του, πέρα από την αναρμοδιότητά της, μπορεί να είναι και σκόπιμα, συνειδητά διαστρεβλωμένη από τον ίδιο, οπότε διαπράττει το αδίκημα της συκοφαντικής δυσφήμισης.

Να, γιατί ο Ιστορικός, αυτός μόνο,  έχει «επιστημονική αδεία» το δικαίωμα  να  «δια-χειρίζεται»  το «ιστορείν» είτε ιστοριογραφικά  είτε κριτικά ή με όποιον άλλο τρόπο ορίζει η μεθοδολογία της επιστήμης του και  ουδείς άλλος   έχει αρμοδιότητα και εξουσία να τον υποκαθιστά. Η «καρδιά», πάντως, της Ιστορίας δεν κτυπά στην ιστοριογραφία-χρονογραφία. Στην απλή παράθεση των γεγονότων, το… αλμανάκ. Η διατύπωση κρίσης, η άσκηση κριτικής στους «δρώντας» και  στα «δρώμενα» , εν τέλει,  η άποψη του ιστορικού είναι το μείζον στην επιστήμη.

Ο ιστορικός, τέλος, είναι επιβεβλημένο, ως εκ της ιδιότητός του,  να έχει «ενσωματωμένη» κοντά στις άλλες αρμοδιότητες-υποχρεώσεις του και την ηθική υποχρέωση να υπηρετεί ΠΑΝΤΑ την ιστορική αλήθεια (που συμπεριλαμβάνει και την αντικειμενική , τη μη στρατευμένη κρίση). Τέτοια υποχρέωση είναι αυτονόητο πως δεν έχει υποχρέωση να δαθέτει εκείνος που κρίνει την κρίση του ιστορικού ,πολύ περισότερο όποιος μεταμφιέζεται σε τέτοιον.

΄Ενας  γιατρός  είναι απαραίτητο να διαθέτει εκτός από  τυπικές, ακαδημαϊκές  σπουδές, τη γνώση, την εξειδίκευση, την εμπειρία, την ενημέρωση, και μια άλλη ιδιότητα, εξίσου σοβαρή  με τις προηγούμενες: Τη «θρησκευτική προσήλωση» στην τήρηση του «όρκου στον Ιπποκράτη»,που  είναι η κορυφαία από όλες τις άλλες βασικές του υποχρεώσεις. Ο ιστορικός έχει ακριβώς την ίδια ηθική, επιστημονική  δέσμευση: Να είναι πιστός και να τηρεί σε κάθε ενασχόλησή του με την Ιστορία  τον  «όρκο στην Κλειώ».

Ο ΄Ολιβερ Στόουν είναι ιστορικός, όσο είναι και…αριστερός.  (Μακάρι, βέβαια, να ήταν). Η επιστήμη της Ιστορίας σήμερα,όπως αναπτύξαμε αλλού, έχει ανάγκη από το «πάντρεμα» των δύο αυτών ιδιοτήτων. Δεν είναι όμως.

  Ο  Αμερικανός σκηνοθέτης πάντως, είναι  καλός στην τέχνη του  ντοκιμαντέρ, αλλά κατά την κρίση μας πολύ  κακός  και ως ιστορίζων και ως «αριστερός».