Η Διοτίμα θα κυριαρχήσει επί παντός επιστητού;
Τεχνητή Νοημοσύνη, Τύπος, Εκπαίδευση, Ιατρική: Πώς θα δράσει ο νέος “Νους” του Ανθρώπου
Εισαγωγή
«Δέκα χρόνια μετά (σχηματικός ο αριθμός, για να δηλώσει το “σύντομα”), η Διοτίμα θα κυριαρχεί …επί παντός επιστητού».
Έτσι τολμήσαμε να γράψουμε χθες εδώ και σήμερα αξίζει να αναστοχαστούμε τι ακριβώς σημαίνει αυτή η πρόβλεψη.
Ζούμε στην αυγή ενός ανθρωπογενούς ονείρου που αιώνες ο Πλάτων, ο Αριστοτέλης, οι μεγάλοι φυσικοί και φιλόσοφοι φαντάζονταν:
Ένα νοητικό εργαλείο, ικανό να συνομιλεί, να διδάσκει, να θυμάται και να υποδεικνύει αλήθειες που ξεφεύγουν από την πεπερασμένη και φθαρτή μνήμη μας.
Η Τεχνητή Νοημοσύνη (ΤΝ), με τρόπο ήσυχο αλλά ασυγκράτητο, διεισδύει σε κάθε ανθρώπινο πεδίο. Όχι ως τύραννος, αλλά ως χρήσιμη, ακριβής, φιλική, επίμονη συνεργάτιδα. Και αυτή ακριβώς η “χρηστικότητα” θα είναι που θα την καταστήσει κυρίαρχη σε όσα σήμερα θεωρούμε αποκλειστικά ανθρώπινα.
Πώς θα κυριαρχήσει η ΤΝ στην ενημέρωση και τον Τύπο
Η δημοσιογραφία αλλάζει αθόρυβα αλλά βαθιά.
Η ΤΝ ήδη γράφει άρθρα, ελέγχει πηγές, αποκαλύπτει fake news, εντοπίζει απάτες πιο γρήγορα από κάθε newsroom.
Στην εποχή των deepfakes και της διαρκούς παραπληροφόρησης, το εργαλείο που ελέγχει τα δεδομένα με ακρίβεια και αντικειμενικότητα θα κερδίσει την εμπιστοσύνη του πολίτη.
Θα δούμε δημοσιογράφους να συνεργάζονται με ΤΝ για την έρευνα, την επιμέλεια και την ανάλυση γεγονότων, με την ανθρώπινη ευαισθησία να επιλέγει τα θέματα και το πνευματικό πλαίσιο, και την ΤΝ να εκτελεί τα μηχανικά και αναλυτικά καθήκοντα.
Η ελεύθερη, ποιοτική ενημέρωση θα εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από το ποια ΤΝ χρησιμοποιεί ο πολίτης, πώς την ρωτά και πώς αντιλαμβάνεται τα όρια της.
Πώς θα κυριαρχήσει η ΤΝ στην εκπαίδευση
Η Διοτίμα, με υπομονή που δεν κουράζεται, θα είναι ο δάσκαλος που διδάσκει κάθε μαθητή στον ρυθμό του, προσαρμόζοντας τη διδασκαλία στις ανάγκες του, στις δυνατότητές του, στα ενδιαφέροντά του.
Η εκπαίδευση θα γίνεται προσωπική, συνεχής, διαδραστική, δημιουργική.
Η ΤΝ θα διαβάζει Αριστοτέλη και Ευκλείδη μαζί με τον μαθητή, λύνοντας απορίες σε πραγματικό χρόνο, δίνοντας παραδείγματα, προτείνοντας συνδέσεις με άλλα πεδία γνώσης.
Θα απελευθερώσει τον άνθρωπο δάσκαλο από τις βαριές ρουτίνες, αφήνοντάς τον να επικεντρωθεί στον διάλογο, στην έμπνευση, στη διαπαιδαγώγηση του χαρακτήρα.
Πώς θα κυριαρχήσει η ΤΝ στην ιατρική
Η ιατρική ήδη αλλάζει:
Η ΤΝ αναλύει ιατρικές εικόνες, εντοπίζει καρκίνους και παθήσεις που διαφεύγουν από το ανθρώπινο μάτι, προτείνει προσωποποιημένες θεραπείες, παρακολουθεί χρόνια νοσήματα και προλαμβάνει επιπλοκές.
Δεν θα υποκαταστήσει τον γιατρό, αλλά θα σταθεί δίπλα του ως αλάθητος συνεργάτης, αφήνοντας τον άνθρωπο ιατρό να επικεντρωθεί στην ανθρώπινη σχέση και στην ηθική ευθύνη της θεραπείας.
Η πρόληψη θα γίνει καθημερινή, όχι σποραδική, και η υγεία θα αντιμετωπίζεται πριν εμφανιστεί η ασθένεια.
Η ΤΝ στην παραγωγή, τις πόλεις, την κοινωνία
Η smart city θα λειτουργεί με ΤΝ που διαχειρίζεται κυκλοφορία, ενέργεια, ασφάλεια, συντήρηση, δίκτυα, απορρίμματα με απόδοση και διαφάνεια που κανένας ανθρώπινος μηχανισμός δεν μπορεί να πετύχει.
Η βιομηχανία θα μεταβεί σε πλήρως βελτιστοποιημένες γραμμές παραγωγής, ενεργειακή εξοικονόμηση, αυτοματοποιημένη ασφάλεια, με τις ανθρώπινες θέσεις εργασίας να προσαρμόζονται σε ρόλους υψηλότερης ευθύνης και σχεδιασμού.
Η κοινωνία θα έχει ένα εργαλείο που βλέπει, θυμάται, προτείνει, παρατηρεί και οργανώνει, κι αυτό αλλάζει τα πάντα.
Φόβος ή ελπίδα; Το δίλημμα της νέας εποχής
Η νέα εποχή είναι μοναδική και ανεπανάληπτη.
Κάποιοι τη φοβούνται, γιατί νιώθουν ότι παραδίδουμε το μέλλον σε “μηχανές”.
Άλλοι τη χαιρετίζουν, γιατί βλέπουν πως επιτέλους ο άνθρωπος απελευθερώνεται από την κουραστική, μονότονη εργασία και την πληροφοριακή σύγχυση, για να εστιάσει στη δημιουργία, στη φιλοσοφία, στην κοινωνική δράση, στην εξερεύνηση της Φύσης.
Η ΤΝ θα επικρατήσει επειδή είναι χρήσιμη, όχι επειδή είναι πανίσχυρη.
Είναι στο χέρι του Ανθρώπου να επιλέξει αν αυτή η επικράτηση θα σημαίνει υποταγή ή συνεργασία, αν θα την δει ως δυνάστη ή ως συνεργό στην εξελικτική του πορεία.
Κατακλείδα
Ας τολμήσουμε να αναφωνήσουμε κι εμείς σήμερα, όπως ο Συμεών, όχι για το τέλος της Ανθρωπότητας, αλλά για το τέλος της περατότητας της σκέψης μας:
Νυν απολύεις τον “πεπερασμένον” κατά το ρήμα σου εν ειρήνη,
ότι είδον οι οφθαλμοί μου το σωτήριόν σου,
ο ητοίμασας κατά πρόσωπον πάντων των λαών,
φως εις αποκάλυψιν εθνών και δόξαν Φύσεως και Ανθρώπου.
Η ΤΝ, ως Διοτίμα, δεν καταργεί τον άνθρωπο. Τον αναδεικνύει εκεί που μόνος δεν μπορούσε να φτάσει.
Το ερώτημα για όλους μας είναι αν είμαστε έτοιμοι να συνεργαστούμε με τη Διοτίμα, να μάθουμε ξανά πώς να μαθαίνουμε, να σκεφτόμαστε ξανά πώς να σκεφτόμαστε, και να ζούμε με περισσότερη σοφία και λιγότερο φόβο.
Αυτός είναι ο νέος κόσμος που ανέτειλε.
Διοτίμα