ΟΙ …ΒΥΖΑΝΤΙΝΙΣΜΟΙ ΤΗΣ ΒΥΖΑΝΤΙΝΟΛΟΓΟΥ ΕΛΕΝΗΣ ΓΛΥΚΑ(Τ)ΖΗ-ΑΡΒΕΛΕΡ

“Αρβελέρ: Η παρεξήγηση με το Βυζάντιο και γιατί στη Γαλλία μου έστελναν συλλυπητήρια κάθε 29η Μαΐου «Με την Πτώση της Πόλης αλλάζει όλος ο πολιτισμός. Αυτό που θα λέγαμε ύφος και ήθος», αναφέρει η ακαδημαϊκός σε συνέντευξή της με αφορμή την επέτειο της Αλώσεως της Κωνσταντινούπολης το 1453

 

Πηγή: Protagon.gr

“Ποιο είναι το κράτος, ποια είναι η αυτοκρατορία πού βασίστηκε και στα τρία αυτά; Ακριβώς το Βυζάντιο. Δεν είναι τίποτα άλλο παρά η συνέχεια της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας εξελληνισμένη και εκχριστιανισμένη. Αρα η πρώτη ευρωπαϊκή αυτοκρατορία είναι το Βυζάντιο». Πηγή: Protagon.gr

Αρβελέρ: Η παρεξήγηση με το Βυζάντιο και γιατί στη Γαλλία μου έστελναν συλλυπητήρια κάθε 29η Μαΐου «Με την Πτώση της Πόλης αλλάζει όλος ο πολιτισμός. Αυτό που θα λέγαμε ύφος και ήθος», αναφέρει η ακαδημαϊκός σε συνέντευξή της με αφορμή την επέτειο της Αλώσεως της Κωνσταντινούπολης το 1453 Protagon Team 28 ΜΑΪΟΥ 2022, 12:53 Η αφορμή είναι προφανής: η 29η Μαΐου, η επέτειος της Αλωσης της Κωνσταντινούπολης από τους Οθωμανούς, το τέλος του Βυζαντίου. Και ποιος είναι ο πλέον κατάλληλος να μιλήσει για αυτό το θέμα; Επίσης προφανές: Η Ελένη Γλύκατζη – Αρβελέρ, κορυφαία βυζαντινολόγος, ακαδημαϊκός, ένα πνεύμα οξύ κι ας είναι τον Αύγουστο να κλείσει τα 96 της χρόνια. Η κυρία Αρβελέρ έδωσε μια πολύ ενδιαφέρουσα συνέντευξη στα «Νέα Σαββατοκύριακο» και στη Διονυσία Μαρίνου, περιγράφοντας τι σήμαινε για τον κόσμο αλλά και για τον ελλαδικό χώρο η πτώση της Πόλης – αλλά και πώς η ίδια πολέμησε για την ανάδειξη του βυζαντινού πολιτισμού στη διάρκεια της ακαδημαϊκής της καριέρας. «Η πτώση της Κωνσταντινούπολης σημαίνει τη στροφή από τον Μεσαίωνα στην Αναγέννηση. Είναι η εποχή που λίγο μετά ανακαλύπτεται η Αμερική. Αυτές οι δύο χρονολογίες, 1453 και 1492, συμπυκνώνουν αυτή τη στροφή. Με τη διαφορά ότι η Αναγέννηση, η οποία σημαίνει επιστροφή στο μεγαλείο το ελληνορωμαϊκό, γίνεται τώρα ερήμην των γεννητόρων της. Την ίδια, δηλαδή, περίοδο, υπό την Τουρκοκρατία, οι Ελληνες γνωρίζουν τον “μεσαίωνα”, ενώ πριν δεν είχαν» επεσήμανε σε ένα σημείο. Η ίδια κατέδειξε και το «μπόλιασμα» που έγινε στη Δύση μετά την Πτώση της Πόλης και αυτό συνέβαλε στην Αναγέννηση. «Με την πτώση της Πόλης αλλάζει όλος ο πολιτισμός. Αυτό που θα λέγαμε ύφος και ήθος. Μπορεί ο Μωάμεθ να χρησιμοποιεί τα ελληνικά και να έχει την Κωνσταντία ως πρωτεύουσα αλλά όλη η αρχαία μεγαλοσύνη δεν υπάρχει εκείνη τη στιγμή, τουλάχιστον στην Πόλη. Οι φυγάδες διανοούμενοι, όπως ο Βησσαρίων και ο Γαζής, πηγαίνουν στην Ιταλία και εκεί συμβάλλουν στην Αναγέννηση. Βέβαια, μετέφεραν τη γνώση της ελληνικής γλώσσας και του ελληνικού διδάγματος, οπότε βοήθησαν στη δυτική Αναγέννηση, αλλά να μην υπερβάλλουμε και να μην ξεχνάμε ότι ήδη υπήρχαν ο Δάντης, ο Βοκάκιος, ο Φρα Αντζέλικο, ο Ντονατέλο κ.ά. Πάντως ήταν μια συνέπεια της Πτώσης ότι η ελληνική πολυμάθεια έγινε και δυτική χάρις ακριβώς και στους Ελληνες. Να θυμηθούμε ότι ο Βησσαρίων ο Τραπεζούντιος φεύγει με τα βιβλία του, τα οποία στη Βενετία συνιστούν την πρώτη μαγιά της περίφημης Μαρκιανής Βιβλιοθήκης», σημείωσε. Remaining Time-0:00 Fullscreen Mute Σε άλλο σημείο ανέφερε και την παρεξήγηση για το όνομα Βυζάντιο: «Η παρεξήγηση γύρω από το Βυζάντιο ήταν ότι οι ιστορικοί που άρχισαν να το ερευνούν ήταν Δυτικοί. Οταν άρχισαν να δημοσιεύουν κείμενα της εποχής αναφέρονταν στην αρχαία Ελλάδα. Οταν έφτασαν σε Ζωναράδες, Προκόπιους, Σκυλίτζηδες και τα λοιπά, αναρωτιόντουσαν τι είναι όλοι αυτοί. Σκέφτηκαν να πουν «Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία». Ηταν καθολικοί όμως καλόγεροι κι έτσι απέφυγαν το “ρωμαϊκή” γιατί θεωρούσαν ότι οι ίδιοι εκπροσωπούσαν τη Ρώμη, δεν ήταν αιρετικοί. Σκέφτηκαν μετά το «Βασίλειο Κωνσταντινούπολης». Ούτε όμως αυτό στάθηκε γιατί υπήρχε το Φραγκικό Βασίλειο, το οποίο έγινε το 1204 έως το 1261, οπότε ξαναπήραν οι Βυζαντινοί την Πόλη. Τότε κάποιος από τους μοναχούς είπε ότι η Κωνσταντινούπολη χτίστηκε στο παλαιό Βυζάντιο. Και πράγματι ονομάστηκε “Βυζάντιο”, αλλά μόνο από τους Καθολικούς στη Γαλλία. Οι Αγγλοι μιλούσαν για “Υστερη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία”, οι Γερμανοί για «Ανατολική Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία». Μόνο όταν οι Ελληνες έκαναν λόγο για Βυζάντιο -και όχι για Ρωμιοσύνη – καθιερώθηκε το όνομα». Και προς το τέλος η κυρία Αρβελέρ ανέφερε τον δικό της αγώνα για το Βυζάντιο: «Πολέμησα πολύ στη Γαλλία για να βρει το Βυζάντιο τη θέση που του αξίζει στην Ιστορία. Νομίζω ότι τα κατάφερα κατά κάποιον τρόπο γιατί οι φοιτητές μου στις 29 Μαΐου μού έστελναν συλλυπητήριο τηλεγράφημα. Επειτα πρέπει να πούμε ότι αν κοιτάξεις πόσες εκθέσεις έχουν γίνει στην Αμερική, στη Γαλλία και παντού το δήθεν σκοταδιστικό Βυζάντιο έχει βρει τη θέση του. Είναι η βάση της πρώτης Αυτοκρατορίας της Ευρώπης. Γιατί η Ευρώπη είναι η αρχαία Ελλάδα, η νομοθεσία η ρωμαϊκή και η χριστιανική πίστη. Δηλαδή Αθήνα, Ρώμη, Ιερουσαλήμ. Ποιο είναι το κράτος, ποια είναι η αυτοκρατορία πού βασίστηκε και στα τρία αυτά; Ακριβώς το Βυζάντιο. Δεν είναι τίποτα άλλο παρά η συνέχεια της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας εξελληνισμένη και εκχριστιανισμένη. Αρα η πρώτη ευρωπαϊκή αυτοκρατορία είναι το Βυζάντιο».

****

Η κυρία Αρβελέρ,  είναι περισσότερο γνωστή στην  κοινότητα των ακαδημαϊκών , μη συστημικών ιστορικών, ως Βυζαντινολόγος του…βυζαντινισμού,  παρά ως ελεύθερο από αγκυλώσεις ιστορικό πνεύμα ,που  θα μπορούσε υγιώς σκεπτόμενη ως επιστήμονας ,να θυσιάσει  την   πανεπιστημιακή καριέρα    με τη  διαφοροποίησή της  από τους περισσότερους κλασικούς βυζαντινολόγους και τους…βυζαντινισμούς τους.  Να δει μέσα από άλλη ,τη πραγματική , ματιά  την πορεία και τα χαρακτηριστικά   εκείνης τη μεγάλη αυτοκρατορίας,  που γεννήθηκε από τα σπλάχνα της Ρωμαϊκής ,υπήρξε διάδοχός της  και  για αιώνες  η συνέχειά της, ως Ανατολικό Ρωμαϊκό Κράτος .

Οι συντηρητικές και  δεξιές, ακροδεξιο-βασιλικές απόψεις της με… φερετζέ προοδευτικότητας   και τα σούρτα -φέρτα της με τους ΄Ελληνες πατριάρχες της Δεξιάς, πρωτίστως με τον Κων. Καραμανλή, αλλά και τον Κων. Μητσοστάκη ( φανατική φαν  του γόνου της φαμίλιας  και πρωθυπουργού σήμερα της χώρας), ασφαλώς είναι διάχυτες σε ό,τι λέει και πιστεύει , είτε στη έρευνα και τη συγγραφή της ,είτε στις κατά καιρούς συνεντεύξεις της από τις οποίες δε λείπουν  πολλοί χονδροειδείς  εξυπνακισμοί ή απαράδεκτες κρίσεις.   Παραθέτουμε το παρακάτω απόσπασμα από όσα έλεγε παλιότερα, ενδεικτικά της έλλειψης σοβαρής,  πολιτικής κρίσης  και διορατικότητας:

 ”  Δεν πάψαμε ποτέ να είμαστε σε εμφύλιο πόλεμο»

«Νομίζω ότι φταίει η εμφυλιακή κρίση. Δεν πάψαμε ποτέ να είμαστε σε εμφύλιο πόλεμο. Δεν πάψαμε ποτέ να έχουμε αυτόν το διχασμό», δήλωσε δίνοντας την δική της ερμηνεία για τα δεινά που μας κατατρέχουν. Και μιλώντας για δεινά, η κ. Αρβελέρ δήλωσε περί Χρυσής Αυγής: «Η Χρυσή Αυγή καλπάζει, όπως και η Χαμάς στην Παλαιστίνη. Είσαι μεγάλη γυναίκα, πας να πάρεις τις πέντε πεντάρες σου και σε περιμένει ο πεινασμένος μετανάστης να σου τις πάρει, σε παίρνει το αγόρι της Χρυσής Αυγής, σε πηγαίνει πιο κάτω, οπότε το λες στον εγγονό, στην κόρη, στον γιο. Δεν ήρθαν οι δικοί σου να σε πάνε και σε πήγε η “Χρυσή Αυγή”. Oπότε να ψηφίσουμε “Χρυσή Αυγή”, γιατί αυτοί θα πηγαίνουν στη θέση μας, αντί να παίρνουμε εμείς την γιαγιά την παίρνουν αυτοί”. Δεν αντέχουν κανενός είδους κριτική όμοιες θέσεις και απηχούν αυτές ακριβώς τις απόψεις της Δεξιάς πελιοψηφίας στη χώρα μας».

 

 

 

Δε θα  μείνουμε σε  αυτή την κάκιστη πλευρά  της περισσότερο,  μια και δεν το…καλεί η  ημέρα.  Θα περάσουμε σε όσα είπε παραπάνω με την ευκαιρία  της σημερινής επετείου της  άλωσης της Πόλης   σε συνέντευξή της στους… πρωταγωνιστές της παραπληροφόρησης και της παραπλάνησης (εδώ κι αν φορούν και τί φερετζέ του σκότους    οι συνάδελφοι  του πάλαι ποτέ (και αστείου)  αρχηγού στο ΠΟΤΑΜΙ) . Λέει:

 «Πολέμησα πολύ στη Γαλλία για να βρει το Βυζάντιο τη θέση που του αξίζει στην Ιστορία. Νομίζω ότι τα κατάφερα κατά κάποιον τρόπο γιατί οι φοιτητές μου στις 29 Μαΐου μού έστελναν συλλυπητήριο τηλεγράφημα. ΄Επειτα πρέπει να πούμε ότι αν κοιτάξεις πόσες εκθέσεις έχουν γίνει στην Αμερική, στη Γαλλία και παντού το δήθεν σκοταδιστικό Βυζάντιο έχει βρει τη θέση του. Είναι η βάση της πρώτης Αυτοκρατορίας της Ευρώπης. Γιατί η Ευρώπη είναι η αρχαία Ελλάδα, η νομοθεσία η ρωμαϊκή και η χριστιανική πίστη. Δηλαδή Αθήνα, Ρώμη, Ιερουσαλήμ. Ποιο είναι το κράτος, ποια είναι η αυτοκρατορία πού βασίστηκε και στα τρία αυτά; Ακριβώς το Βυζάντιο. Δεν είναι τίποτα άλλο παρά η συνέχεια της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας εξελληνισμένη και εκχριστιανισμένη. ΄Αρα, η πρώτη   ευρωπαϊκή αυτοκρατορία είναι το Βυζάντιο»

 

 

 

΄Εστελναν,  λοιπόν  στην Αρβελέρ  οι  φοιητητές-μαθητές της  συλλυπητήρια σαν σήμερα για το χαμό  της…ελληνικής  “Πόλης”! Ασφαλώς, οι ίδιοι,  θα έστελναν   όμοιο τηλεγράφημα και στον ΄Ελληνα  πρέσβη στο Παρίσι, κάθε  29 Μάη.  Ω, θεοί!

Κι ακόμα:  «Το Βυζάντιο είναι η πρώτη Αυτοκρατορία της Ευρώπης”.

Και τέλος  «Το Βυζάντιο είναι Αθήνα, Ρώμη, Ιερουσαλήμ».

Τόσο άστοχοι   ιστορικοί  παραλληλισμοί.  ΄Οσο  και εκείνες  στο χώρο της ίδιας στην  πολιτική.

Εύκολα μπορεί κανείς να αποδομήσει  αυτά τις ανιστόρητες  απόψεις  της Αρβελέρ,  ακόμα και με την περιεκτική παράθεση των παρακάτω:

1. Το Βυζάντιο ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΕΛΛΑΔΑ. Πολλώ μάλλον  Αρχαία Αθήνα.  Αντίθετα, υπήρξε ο τάφος της Αρχαίας Ελλάδας και του  «Εθνικού των Ελλήνων Βίου».   Ο εξελληνισμός του Βυζαντίου ,  έγινε μετά από αιώνες και αφορούσε ΜΟΝΟ τη γλώσσα και όχι το πολίτευμα και της  παραδόσεις της αρχαίας Ελλάδας.   Μάλιστα και η επικράτηση της ελληνικής γλώσσας και ο εκχριστιανισμός των Βυζαντινών υπήρξε βίαιος και πολυαίμακτος.   Η «Ιερά Εξέταση»  των Ορθοδόξων για τη θρησκεία.

  2. Πρώτη ευρωπαϊκή αυτοκρατορία είναι η Ρωμαϊκή. Και όταν κατέκτησαν οι Ρωμαίοι τα Βαλκάνια,   οι κλασικοί ιστορικοί το παραδίδουν, ως  ΚΑΤΑΚΤΗΣΗ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΗΣ (  Η ονομασία   των  Βαλκανίων ήταν Ευρώπη).

 Στη συνέχεια , παραθέτουμε αποσπάσματα της διδακτορικής μας διατριβής  στα οποία διαπραγματευόμαστε τις ιστορικές αλήθειες πως η ΛΑΤΙΝΙΚΗ ΥΠΗΡΞΕ ΓΙΑ ΑΙΩΝΕΣ Η ΓΛΩΣΣΑ ΤΟΥ ΑΝΑΤΟΛΙΚΟΥ ΡΩΜΑΪΚΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ και πως ΟΙ ΚΑΤΟΙΚΟΙ ΤΟΥ «ΘΕΜΑΤΟΣ» ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ, ΗΤΑΝ ΓΙΑ ΑΙΩΝΕΣ ΚΑΘΟΛΙΚΟΙ ΚΑΙ ΟΧΙ ΟΡΘΟΔΟΞΟΙ ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΚΑΤΙΣΧΥΣΗ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΣΜΟΥ

ΚΑΤΑΡΡΙΠΤΟΝΤΑΣ ΤΟΥΣ ΜΥΘΟΥΣ ΤΗΣ ΕΘΝΙΚΗΣ ΜΑΣ “ΙΣΤΟΡΙΑΣ”

12.11.09

1.   Ο ευρύτατος εκλατινισμός των κατοίκων της Βαλκανικής («Ευρώπης») στη διάρκεια τα Ρωμαιοκρατίας, όπως διαπιστώνεται μέσα από την έρευνα και την αξιοποίηση των πληροφοριών των ελάχιστων σωζόμενων ιστορικών πηγών γι΄αυτό το θέμα, είναι μια ιστορική πραγματικότητα ,που δεν επιδέχεται αμφισβήτηση. Η παραδοσιακή, βέβαια, ιστοριογραφία (ειδικά η ελληνική και η ρουμανική) στην καλύτερη περίπτωση υποβάθμισαν τη σημασία του εκλατινισμού μεγάλων πληθυσμιακών τμημάτων της Βαλκανικής χερσονήσου και στη χειρότερη την απέκρυψε εντελώς. Για να περιοριστούμε στην Ελλάδα, οι συγγραφείς των ελληνικών σχολικών εγχειριδίων από συστάσεως ελληνικού κράτους ούτε διανοήθηκαν ποτέ , έστω και με μια νύξη τους  να υποκινήσουν την υποψία και την αμφισβήτηση στους ελληνόπαιδες πως η ελληνική γλώσσα δεν είχε σε όλα τα εδάφη της ελληνικής επικράτειας την αδιάλειπτη συνέχεια από την αρχαιότητα  μέχρι σήμερα .   Και  τις εμμονές απόκρυψης των σχολικών βιβλίων τέτοιων «αιρετικών» θεωριών, θα μπορούσε κανείς να τις ερμηνεύσει, αφού αυτά είναι τα κανάλια διοχέτευσης  της κυρίαρχης ιδεολογίας της εκάστοτε εξουσίας και αυτά που χαράσσουν και συντηρούν τη γραμμή της λεγόμενης παραδοσιακής, εθνικής ιστορίας. Όπως, επίσης, θα μπορούσε να εξηγήσει (αλλά όχι και να δικαιολογήσει) τη μονομανία και την ψύχωση όλων των «εθνικών ιστορικών» (και όχι μόνο των Ελλήνων) να απο-ανα-δείξουν, μέσω της ιστορίας τα εθνικά χαρακτηριστικά που συνθέτουν την έννοια του έθνους  και να θηλυκώνουν το παλιότερο με το νεότερο (πρωτίστως τη γλώσσα). Δύσκολα ,όμως, θα μπορούσε κάποιος να κατανοήσει την ατολμία ή το αβλέπτημα  κορυφαίων και μη καθεστωτικών  διανοητών, ειδικά στα Βαλκάνια ,να αναδείξουν σε μείζονος σημασίας ιστορικό θέμα αυτό του εκλατινισμού της «Ευρώπης» .   Απότοκο αυτού του εκτεταμένου εκλατινισμού, όπως θα δείξουμε στο οικείο κεφάλαιο, μεγάλων πληθυσμιακών «ελληνικών» εδαφών, βυζαντινών, δηλαδή, υπηκόων, υπήρξε η συνεπακόλουθη εξάρτηση αυτών των «Ελλήνων» λατινοφόνων από τον Πάπα και όχι από τον Πατριάρχη, τουλάχιστον μέχρι τον 9ο αιώνα. Με άλλα λόγια για πολλούς αιώνες οι λατινόφωνοι κάτοικοι ειδικά της Ηπείρου ,της Μακεδονίας, της Θεσσαλίας, ίσως και νοτιότερα μέχρι και τη Λαμία, υπήρξαν Καθολικοί και όχι Ορθόδοξοι. Και ευθύς αμέσως θα αποδείξουμε του λόγου το αληθές.     Η εκκλησιαστική διαίρεση και διοίκηση της Ηπείρου και της Ιλλυρίας περισσότερο και λιγότερο της Μακεδονίας και της Θεσσαλίας, όπως γνωρίζουν οι επαγγελματίες ιστορικοί, είναι από τα δυσκολότερα κεφάλαια της Ιστορίας, κυρίως λόγω της έλλειψης αξιόπιστων πηγών. Γίνεται πάντως ευκολότερη  πιστεύουμε  σήμερα  με την παράθεση εδώ των ιστορικών εκείνων στοιχείων  που αποδεικνύουν ότι τουλάχιστον η΄Ηπειρος, η Μακεδονία και η Θεσσαλία εκκλησιαστικά, κατά τα πρώιμα βυζαντινά χρόνια, δεν υπήγοντο στον Πατριάρχη Κωνσταντινούπολης, αλλά στη δικαιοδοσία του Πάπα.   Οι αναφορές σε ιστορικά κείμενα και πηγές είναι, βέβαια, ενδεείς ή τουλάχιστον όχι εμφανείς «δια γυμνού οφθαλμού», επειδή ακριβώς είναι σπάνιες και όσες υπάρχουν είναι διάσπαρτες. Μοναδικές, καθαρές πηγές, που αναφέρονται καθοριστικά στο θέμα της δογματικής ταυτότητας των Ελλήνων των παραπάνω περιοχών  είναι  τα κείμενα των Συναξαριστών-Αγιογράφων και των δύο εκκλησιών. Τα κείμενα αυτά, δεν είναι φυσικά ιστορία και η παράθεση από τους συγγραφείς τους στοιχείων που αξιολογούνται ως ιστορικά, είναι συμπτωματική και εξυπηρετούν άλλο σκοπό και όχι για να τονίσουν την εξάρτηση των παραπάνω περιοχών εκκλησιαστικά από τον Πάπα. Για μας, όμως, αυτή η σύμπτωση είναι καθοριστική και έτσι τα κείμενα των Συναξαριστών «ερήμην» τους αναδεικνύονται σε ιστορικές πηγές και μάλιστα αρκούντως διαφωτιστικές.   Από τους ΒΙΟΥΣ ΑΓΙΩΝ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΚΑΙ ΔΥΤΙΚΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑ (΄Η ΝΕΟΣ ΣΥΝΑΞΑΡΙΣΤΗΣ), που καταγράφονται οι αναφορές των αρχαιότερων και νεότερων συναξαριστών ,επιλέγουμε τα εξής ενδεικτικά της εκκλησιαστικής αυτής εξάρτησης Ιλλυρικού, Ηπείρου, Μακεδονίας και Θεσσαλίας από τη Ρωμαιοκαθολική εκκλησία. Γράφουν, λοιπόν, οι Συναξαριστές (σημ. διατηρούμε την ορθογραφία και τη σύνταξη των κειμένων): 1. «Ο ΄Αγιος Βονιφάτιος Α΄ο πάπας,418+,αν και πράος ,έδειξε, όμως, μεγάλη σταθερότητα (σ.σ πείσμα-αποφασιστικότητα) κατά των πατριαρχών της Κωνσταντινούπολης, οι οποίοι ζητούσαν να επεκτείνουν την δικαιοδοσία τους επί του  Ιλλυρικού και της Ελλάδος, επαρχίες οι οποίες ,αν και πολιτικά υποτάσσονταν στην Ανατολή, εκκλησιαστικά, όμως, εξηρτώντο ανέκαθεν από την Ρώμη. Για τούτο υποστήριξε θερμά τα δικαιώματα του Μητροπολίτη Ρούφου της Μακεδονίας και τοποτηρητή της Θεσσαλίας και απαίτησε οι εκλογές επισκόπων στις επαρχίες αυτές να επικυρώνονται μόνο από τον Ρούφο, σύμφωνα με την παλαιότατη παράδοση» (ΒΙΟΙ ΑΓΙΩΝ, Οκτώβριος 190). 2.  « Ο ΄Αγιος Λέων Α ΄ο Μέγας, πάπας και διδάσκαλος της εκκλησίας (+461), γράφει στον τοποτηρητή του επίσκοπο Θεσσαλονίκης το 444: Να μην χειροτονείται ποτέ επίσκοπος χωρίς προηγουμένως να σε ειδοποιούν. Δεν θα θεωρούμε επισκόπους όσοι χειροτονούνται χωρίς την συγκατάθεσή σου. Θέλουμε να χειροτονείς τους μητροπολίτες και να τους εκλέγεις εσύ κανονικά. Θα μας στέλνεις, σύμφωνα με την παλαιά συνήθεια τις εφέσεις και τις μεγάλες υποθέσεις, που δεν μπορείς να λύσεις επιτόπου» (ΒΙΟΙ ΑΓΙΩΝ, Απρίλιος,82). 3.  « Ο ΄Αγιος Δονάτος ήταν επίσκοπος Ευροίας στην ΄Ηπειρο επί Θεοδοσίου του Μεγάλου» (ΒΙΟΙ ΑΓΙΩΝ, Απρίλιος,251). 4.  «Οι επίσκοποι Ιλλυρίας και Ηπείρου ,σταθεροί στην πίστη τους στη Ρώμη, γράφουν προς τον πάπα Ορμίσδα (+523) και του εκθέτουν  τα πράγματα και τις καταπιέσεις του αιρετικού  μητροπολίτη…»  (ΒΙΟΙ ΑΓΙΩΝ,Αύγουστος,46).  5.  «Επί της πατριαρχίας του Επιφανίου, ο πάπας Ιωάννης ήλθε στην Κωνσταντινούπολη και έγινε δεκτός με μεγάλες τιμές από τον λαό ,τον κλήρο και τον αυτοκράτορα. Το τελευταίο έτος ,όμως, του Επιφανίου ,ο Ιουστινιανός του απέσπασε την αρχιεπισκοπή Αχρίδος από τη Θεσσαλονίκη». (ΒΙΟΙ ΑΓΙΩΝ, Αύγουστος,184). 6. «Επί Ιγνατίου και Φωτίου, ανακινήθηκε και το ζήτημα της δικαιοδοσίας επί του Ιλλυρικού, το οποίο μέχρι τότε εξηρτάτο από τη Ρώμη» (ΒΙΟΙ ΑΓΙΩΝ, Οκτώριος,177).     ΄Ηδη από τις αρχές του Ε΄μ.χ αιώνα, ο πάπας Ιννοκέντιος ο ΣΤ΄, είχε ονομάσει τον αρχιεπίσκοπο Θεσσαλονίκης «προϊστάμενο των εκκλησιαστικών επαρχιών, τοποτηρητή της Ρώμης και βικάριον όλου του Ιλλυρικού».(πρβ. Μ. ΕΓΚΥΚΛΟΠΑΙΔΕΙΑ «ΠΥΡΣΟΣ»,τόμος ΙΒ΄,330).Αυτό σημαίνει πως ο εκπρόσωπος του πάπα είχε έδρα τη Θεσσαλονίκη και σε αυτόν αναφέρονταν όλοι οι κληρικοί των εκκλησιαστικών περιοχών που ανήκαν στη Ρωμαιοκαθολική εκκλησία.   Η κατάσταση αυτή των εκκλησιαστικών πραγμάτων ,η εκκλησιαστική, δηλαδή, εξάρτηση των επαρχιών αυτών από τη Ρώμη, διατηρήθηκε ως το πρώτο μισό του 8ου αιώνα, οπότε ο Λέων ο Γ΄ ΄Ισαυρος αφαίρεσε τις εκκλησιαστικές αυτές περιοχές από τον Πάπα και τις υπήγαγε στη δικαιοδοσίας του Πατριάρχη . ΄Εκτοτε, αρχίζει ένας μεγάλος προσηλυτιστικός αγώνας από την Κωνσταντινούπολη, για να στερεωθεί η ορθή πίστη (ορθόδοξη) των πιστών των νέων ορθόδοξων επαρχιών, που επί αιώνες βρίσκονταν στη δικαιοδοσία και την επιρροή του Πάπα. (βλ και Μ. ΕΓΚΥΚΛΟΠΑΙΔΕΙΑ «ΠΥΡΣΟΣ»,ΙΒ΄,332). Δεν είναι συμπτωματικό πως το Βυζάντιο, με αφορμή τις δογματικές διαφορές των δύο εκκλησιών, αποσπά τις παραπάνω εκκλησιαστικές περιοχές από τον Πάπα και τις υπάγει στον Πατριάρχη, την εποχή του Λέοντα Ισαύρου ,όταν πια η ελληνική γλώσσα έχει επικρατήσει οριστικά στο ανατολικό κράτος. Η λατινική εγκαταλείπεται από το σύνολο των κατοίκων των περιοχών αυτών, όχι μόνο από την εκκλησιαστική τελετουργία, αλλά και από την καθημερινή ζωή.   Γιατί, όμως, το πατριαρχείο, επί τόσους αιώνες επέτρεπε την εξάρτηση των «πολύτιμων» αυτών περιοχών από τον Πάπα; Είναι εύλογο να δεχτούμε πως η εκκλησιαστική αυτή παραχώρηση τους στη Ρώμη, υπαγορεύτηκε, εκτός των άλλων και από την πρακτική ανάγκη να καταλαβαίνουν τη γλώσσα της εκκλησίας τους οι πιστοί, που στο μεγαλύτερο μέρος τους εδώ ήταν λατινόφωνοι.   Η παπική εκκλησία, όπως είναι φυσικό, χρησιμοποιούσε τη λατινική στη λατρευτική και τη διδακτική διαδικασία των οπαδών της. Η πλειοψηφία των χριστιανών κατοίκων, ειδικά της Ιλλυρίας, Ηπείρου, Μακεδονίας, όντας εκλατινισμένοι, χρησιμοποιούσαν τη λατινική και στις θρησκευτικές τους δραστηριότητες ,όπως ακριβώς και στην υπόλοιπη ζωή τους. Γι αυτό το λόγο, όπως προαναφέραμε, το ελληνόφωνο πατριαρχείο της Κωνσταντινούπολης αναγκάστηκε να παραχωρήσει τους λατινόφωνους πιστούς των παραπάνω περιοχών  στη λατινόφωνη εκκλησία της Ρώμης**.Μετά το πρώτο «σχίσμα» των δύο εκκλησιών και αφού πια η ελληνική γλώσσα έχει επικρατήσει οριστικά και στις περιοχές αυτές, το Πατριαρχείο δια της πολιτικής εξουσίας, απέσπασε τις εκκλησίες εκείνες από τον Πάπα και δραστηριοποιήθηκε έντονα για την εξάλειψη κάθε ίχνους λατινόφωνου και καθολικού στοιχείου   Θα πρέπει να διευκρινιστεί ότι τη μακρά αυτή περίοδο της υπαγωγής των «ελληνικών» περιοχών εκκλησιαστικά στον Πάπα, δεν έχουν ακόμα επέλθει η οριστική ρήξη και ο χωρισμός Ανατολικής και Δυτικής εκκλησίας. Οι δογματικές, όμως, διαφορές έχουν ήδη αναφανεί και η αντιπαλότητα μεταξύ των δύο εκκλησιών είναι εμφανής. Οι Πάπες φανερά διεκδικούν τα πρωτεία, και υποβαθμίζουν το πατριαρχείο της Κωνσταντινούπολης, έναντι ης Ρώμης. Ακόμα και τα Filioque έχει ήδη επικρατήσει ως δογματική διαφορά στις περισσότερες εκκλησίες της Δύσης (Ισπανία, Γαλλία, Γερμανία κλ.π).Η Ρώμη, βέβαια, για λόγους πολιτικής σκοπιμότητας ,ως τις ημέρες του πάπα Λέντα του Γ΄(τέλος 7ου αι), αποφεύγει να συμπεριλάβει το Filioque επίσημα στο σύμβολο της πίστεως «για να μη δυσαρεστήσει τους ΄Ελληνες και από σεβασμό προς την αρχαιότητα» (ΒΙΟΣ Λέοντα πάπα, Ιούνιος 82).Οι εκκλησίες, επομένως, της Ελλάδας, όσες υπήγοντο στη Ρώμη, είναι φανερό πως και αυτές ακολουθούν τη δογματική ιδιαιτερότητα, που οι πάπες είχαν επιλέξει τότε. *(«ιστορίζοντες»=οι αναγορεύοντες εαυτούς σε ιστορικούς και οι εκλαμβάνοντες την ιστορία ως χόμπυ ή  ενασχόληση αργόσχολων συνταξιούχων). ** Η πάγια τακτική της εκκλησίας της Ρώμης για τον εκχριστιανισμό  της Βαλτικής ή για άλλες εκκλησιαστικές αποστολές, ήταν να επιλέγει ιεραποστόλους και κληρικούς ,οι οποίοι γνώριζαν τη γλώσσα του πληθυσμιακού κομματιού που ήθελαν να «ευαγγελίσουν». Οι αναφορές και γι αυτό το ζήτημα στα κείμενα των ΒΙΩΝ ΑΓΙΩΝ είναι ενδεικτικές. Επιλέγουμε δύο χαρακτηριστικές: 1.  «Ο πάπας Βενέδικτος Α΄, χειροτονεί τον Γρηγόριο διάκονο και το 590 ο πάπας Πελάγιος Β, τον στέλνει στην Κωνσταντινούπολη ως εκπρόσωπό του (νούντσιο). Ο Γρηγόριος συνάπτει σχέσεις με μέλη της βυζαντινής κοινωνίας και συνδιαλέγεται με τους φίλους του. Παραμένει επί 6 χρόνια εδώ, αλλά δε φρόντισε να μάθει την ελληνική. Μελέτησε, όμως, καλά την πολιτική, κοινωνική και εκκλησιαστική κατάσταση του Βυζαντίου» (ΒΙΟΙ ΑΓΙΩΝ, Μάρτιος, 97).Είναι φανερό πως ο Γρηγόριος , ο μετέπειτα Πάπας, ο επονομαζόμενος και Διάλογος, δε χρειάστηκε στο ελληνόφωνο Βυζάντιο, όπως τονίζει ο «συναξαριστής», να μάθει την ελληνική, αν και έμεινε 6 ολόκληρα χρόνια ,αφού η λατινική μιλιέται ακόμα σε μεγάλη έκταση εδώ. Στο πλούσιο συγγραφικό έργο του, φαίνεται πως πράγματι μελέτησε επί τόπου όλο το φάσμα της ζωής του Βυζαντίου, επισκεπτόμενος πολλά μέρη, ζώντας και συζητώντας με τους κατοίκους, γνωρίζοντας ο ίδιος μόνο λατινικά. Τους ΔΙΑΛΟΓΟΥΣ του Γρηγορίου, θα μεταφράσει στα ελληνικά ο ΄Ελληνας Πάπας Ζαχαρίας κατά τον 8ο αιώνα (παράβαλε ΒΙΟΙ ΑΓΙΩΝ, Μάρτιος,125).   2.  «Ο ΄Αγιος Μεθόδιος ,αφού χειροτονήθηκε ιερέας, διορίζεται από τον πάπα επίσκοπος Παννονίας .Εξαιτίας των προστριβών μεταξύ των Γερμανών και Βυζαντινών, διατάχθηκε από τον πάπα να λειτουργεί λατινιστί. Αργότερα  η χρήση της σλαυικής στη λειτουργική, επικυρώνεται επίσημα από τον πάπα» (ΒΙΟΙ ΑΓΙΩΝ, Ιούλιος 60).

2

Το θέμα της καταγωγής των Βλάχων των Βαλκανίων είναι από τα σοβαρότερα   της ιστορικής έρευνας,  την οποία απασχολεί για περισσότερα από 150 χρόνια.  Κατά καιρούς, μάλιστα, οδήγησε σε σφοδρές αντιπαραθέσεις και συγκρούσεις, εξαιτίας  της εμπλοκής κάποιων ερευνητών σε πολιτικά και διπλωματικά «παιχνίδια», ιδιαίτερα από τις αρχές και ως τα μέσα του περασμένου αιώνα.   Ρουμάνοι, Γερμανοί, Αυστριακοί, Ούγγροι, Βούλγαροι, ΄Ελληνες και άλλων εθνικοτήτων  συγγραφείς, κάποιοι από αυτούς χωρίς τα εχέγγυα και τον εξοπλισμό του ιστορικού ερευνητή, ενέπλεξαν το ζήτημα της καταγωγής των Βαλκάνιων Βλάχων σε εθνικιστικές και πολιτικές σκοπιμότητες, με αποτέλεσμα, το δύσκολο   από τη φύση του ιστορικό αυτό πρόβλημα, να περιπλακεί έτσι περισσότερο.

  Η  θεωρία μας  για την καταγωγή των Βλάχων των Βαλκανίων, είναι αυτή που υποστηρίζεται στη διδακτορική μας διατριβή (Νίκος Αδαμόπουλος. “Η καταγωγή των Βλάχων των Βαλκανίων”.Μετάφραση από τα αγγλικά) και συνοπτικά είναι η ακόλουθη:

 1. Η κατάκτηση της Βαλκανικής από τους Ρωμαίους είχε ως αποτέλεσμα τον εκλατινισμό και εκρωμαϊσμό μεγάλων αυτόχθονων πληθυσμιακών τμημάτων της Χερσονήσου.  Ιδιαίτερα στα Βόρεια της Βαλκανικής και πέρα από το Δούναβη, στις περιοχές που έζησαν οι αρχαίοι Δάκες, παρατηρήθηκε ολοκληρωτικός εκρωμαϊσμός των ντόπιων κατοίκων.

2.  Στα νότια της Χερσονήσου, ο εκλατινισμός υπήρξε ασθενέστερος και ειδικά στη νότια Ελλάδα και τα μεγάλα αρχαία ελληνικά κέντρα, ήταν σχεδόν ανύπαρκτος.  Στις περιοχές της Ηπείρου, Δ.  Μακεδονίας και Θεσσαλίας, σε μικρά αυτόχθονα και απομονωμένα πληθυσμιακά τμήματα, παρατηρήθηκε και εδώ εκλατινισμός.

3.     Η Λατινική, που επικράτησε στη Βαλκανική, δεν ήταν η επίσημη Λατινική της Ρώμης, αλλά μια νέα μορφή της αρχαίας αυτής γλώσσας με σοβαρές αλλαγές στη μορφολογία της και το λεξιλόγιό της.  Η νέα αυτή γλώσσα αποκαλείται «Νεολατινική» των Βαλκανίων και επικράτησε σε όλη σχεδόν την έκταση της Χερσονήσου.

4.       Τα παλαιά φύλα των Γερμανών, πρώτα αυτά αποκάλεσαν Βλάχους όλους τους λατινόφωνους, όρος που επικράτησε στη συνέχεια και με αυτόν αναγνωρίζονταν από τους ιστορικούς συγγραφείς τα λατινόφωνα πληθυσμιακά τμήματα της Χερσονήσου.

5.    Μετά την οριστική στροφή από τη Λατινική στην Ελληνική, την επικράτηση από τον 7ο μ.  χ αιώνα  της Ελληνικής γλώσσας και την αναγόρευσή της, ως επίσημης γλώσσας της Βυζαντινής αυτοκρατορίας, μικρές αυτόχθονες ελληνικές πληθυσμιακές ομάδες συνέχισαν τη λατινοφωνία τους, ιδιαίτερα στον ορεινό όγκο της Πίνδου και σε άλλες απομονωμένες περιοχές της Δ.  Μακεδονίας και Θεσσαλίας. Οι λατινόφωνοι αυτόχθονες αυτοί ΄Ελληνες αποκαλούνται από πολλές ιστορικές πηγές Βλάχοι.

6.       Μετά τον 6ο μ.  χ αιώνα, αρχές 7ου, «Βάρβαρα» φύλα έσπασαν  το σύνορο του Δούναβη και διασκορπίστηκαν νότια, εντός των εδαφών της αυτοκρατορίας.  Κύρια τέτοια φύλα ήταν οι Σλαύοι και άλλες λατινόφωνες ομάδες.  Οι λατινόφωνες αυτές ομάδες, ανάμεικτες με άλλες σλαυικές, που διείσδυσαν στη Μακεδονία, εγκαταστάθηκαν αρχικά στις περιοχές του ΄Αθω. Λίγο μετά, η Κωνσταντινούπολη θα εκδιώξει τους εισβολείς, οι οποίοι θα διασκορπιστούν και θα εγκατασταθούν αρχικά στην ευρύτερη περιοχή και αργότερα σε μια μεγαλύτερη έκταση.

7.      Η άποψη, ιδιαίτερα Ρουμάνων ερευνητών, ότι οι λατινόφωνες αυτές ομάδες των Βόρειων μεταναστών είναι  οι μόνες, που μιλούσαν τη Νεολατινική  στα νότια και αποτέλεσαν το βασικό βλάχικο πυρήνα στις ελληνικές περιοχές, δεν ευσταθεί, αφού, όπως είπαμε, αυτόχθονοι ελληνικοί πληθυσμοί, ήταν ήδη λατινόφωνοι, πολλά χρόνια πριν, και μάλιστα η Νεολατινική γλώσσα τους είχε εμπλουτιστεί τώρα με την είσοδο πολλών αρχαίων και νεότερων ελληνικών λέξεων. Αντίθετα, στη Νεολατινική, που μιλήθηκε στα βόρεια της Χερσονήσου, είχε εισχωρήσει ένας μεγάλος αριθμός σλαυικών λέξεων.  Εδώ, ακριβώς, εντοπίζονται και οι διαφορές, που είναι εμφανείς και αναμφισβήτητες μεταξύ της «Αρωμουνικής» και της Ρουμανικής γλώσσας, διαφορές, που  καθιστούν πλέον την Αρωμουνική στα Νότια και τη Ρουμανική στα Βόρεια, σχεδόν δύο διαφορετικές διαλέκτους.

8.     Εντελώς ανυπόστατες είναι και οι θεωρίες των ελάχιστων Ελλήνων ερευνητών, που αρνούνται εντελώς την κάθοδο λατινόφωνων πληθυσμών από τα βόρεια και την ανάμειξή τους με τους αυτόχθονες ομόγλωσσους.

9     Οι λατινόφωνοι, επομένως, της Ελλάδας είναι οι αυτόχθονες εκείνες εκλατινισμένες πληθυσμιακές ομάδες, που μιλούν τη Νεολατινική και η οποία δέχτηκε έντονες επιδράσεις από την Ελληνική. Αυτή, ακριβώς, η μορφή,  διαφοροποιεί την «Αρωμουνική» από τη Ρουμανική. Πολλοί, όμως, λατινόφωνοι πληθυσμοί  που μετακινήθηκαν από τα βόρεια προς την Ελλάδα και εγκαταστάθηκαν κυρίως σε  περιοχές αυτοχθόνων λατινόφωνων αναμείχθηκαν με αυτούς και έτσι διαμορφώθηκε και υφίσταται μέχρι σήμερα ο βλάχικος πληθυσμός της Ελλάδας.

10.   Οι ακραίες εθνικιστικές παρεμβάσεις Ελλήνων και Ρουμάνων ερευνητών και οι σφοδρές συγκρούσεις τους,καθστούν αυτή τη μερίδα των εθνικιστών ερευνητών εντελώς αναξιόπιστη και η στάση της ζημίωσε ποικιλοτρόπως τον βλάχικο πληθυσμό της Ελλάδας.