΄Οσο δύσκολη, έως αδύνατη, πολλές φορές, είναι η συνοίκηση υπό την ίδια στέγη ατόμων, ίδια και κάποτε περισσότερο προβληματική , ανέφικτη και οδυνηρή, είναι η κοινωνική συνύπαρξη. Να ζει ο ένας δίπλα στον άλλο στο σπίτι, τη δουλειά, τις συναλλαγές, το δρόμο, το λεωφορείο, την καφετέρια.
΄Ανθρωποι με διαφορετική πρώτα απ όλα ανατομία (ψηλός, κοντός, χοντρός, λιανός, άσχημος,όμορφος κ.α) και μετά…όλα τα άλλα. Τί κουβαλάει κανείς στο κεφάλι του, τί πρεσβεύει και πόσο εκτεθειμένος είναι στα φυσικά ή τα προσκτώμενα βιώματά του, δεν είναι μόνο μυστήριο, αλλά πρωτίστως λίαν επικίνδυνο, όσο και…ευλογημένο. Και με αυτόν , είσαι, ούτως ή άλλως, υποχρεωμένος σε συμβίωση κάθε μορφής ,στενότητας και διάρκειας
Από το συνδυασμό των απόψεων, παρατηρήσεων και γνωματεύσεων των συναφών επιστημών, φαίνεται πως είμαστε ο καθείς μια ολότητα, μάλλον ένα συνονθύλευμα οργανικο-ψυχικό, που σύγκειται από τη σφοδρή επιρροή γονιδίων, -ντιενεϊκών χαρακτηριστικών, αλλά και του περιβάλλοντος κόσμου, στενού ή ευρύτερου, ανατροφής, εκπαίδευσης. ΄Ενας συνδυασμός κληρονομικότητας , αλλά και πολλών άλλων επίκτητων συμπληρωματικών ή και δομικών στοιχείων. Κι όλα τούτα, συνθέτουν την προσωπικότητα και την οργανική και ψυχική κατάσταση ενός εκάστου ημών , που κυκλοφορούμε δίπλα-δίπλα, με τη ζωή του ενός να επηρεάζει άμεσα τη ζωή και τη συμπεριφορά του άλλου, γνωστού ή αγνώστου.
Από την άλλη, πάλι, οι σχετικές επιστήμες αποφαίνονται πως τα συναισθήματά μας δεν είναι τίποτα περισσότερο,από μια μηχανιστική, προγραμματισμένη λειτουργία. Δεκάδες ορμόνες που ονοματίζονται ανάλογα στην επιστήμη ,εκχύνονται στο αίμα με την εμφάνιση μιας αιτίας ή συνδυασμού αιτιών και αυτή η έκχυση, σε κανονική, μέτρια ή υπερβολική ποσότητα , καθορίζει και τις συναισθηματικές συμπεριφορές μας. Χαιρόμαστε, λυπούμαστε, αγανακτούμε, διαμαρτυρόμαστε κ.ο. κ, γιατί η αντίστοιχη ορμόνη, αφού προκλήθηκε απ΄κάποιον εξωτερικό παράγοντα ή και από νοητική διαδικασία , εξαπλώθηκε στο αίμα μας και έτσι η αντίδραση σε τέτοιες περιπτώσεις είναι απρόσκλητη, ταυτοποιημένη , ανακλαστική και στερεότυπη
Κι αν έτσι είναι τα πράγματα, σύμφωνα με την επιστήμη ,αν τελικά τα ανατομικά ,ψυχικά, ψυχολογικά, συναισθηματικά χαρακτηριστικά μας ,είναι ήδη (προ) καθορισμένα και απλώς λειτουργούμε ως μηχανές,ως προγράμματα και applications , υποχρεωμένα να κάνουν αυτό και όχι το άλλο, τότε σε τι διαφέρει ένας άνθρωπος από το ζώο ή το ρομπότ; Δοθέντος πως και ο άνθρωπος στο ίδιο…βασίλειο των ζώων ανήκει. Και πως σύντομα τα ανθρωποειδή ρομπότ θα αντιγράφουν λεπτομερώς τις ανθρώπινες συμπεριφορές και ικανότητες και μάλιστα επαυξημένες στο έπακρο.
΄Οντως, τα περιθώρια διαμόρφωσης -τροποποίησης του ΄γενετικού υλικού που δομείται η ατομικότητα τους καθενός δεν είναι απεριόριστα. Αντίθετα. Η σωματική υγεία εξαρτάται εν πολλοίς από τους προγόνους μας. Και μάλιστα σε βάθος χρόνου γενεών, ανεξέλεγκτα. Σχεδόν το σύνολο των ασθενειών, είναι κληρονομικές. Απλώς, εμείς τις βοηθάμε να εκδηλωθούν νωρίτερα με τον τρόπο της ζωής ,τις συνήθειές μας μας ή τις επιβραδύνουμε. Το ίδιο ισχύει για τη δόμηση της ψυχικής και συναισθηματικής μας προσωπικότητας. Και τούτα τα υλικά, τα παραλαμβάνουμε “πακέτο” … αναντάν παπαντάμ.
Μηχανές, λοιπόν, αναπαραγωγής στερεότυπων ; ΄Ετοιμο παραδίδεται το καλούπι; Ναι. Και μάλιστα να το εκφράσουμε και ποσοστικά, είμαστε σχεδόν 50% οι “γονείς” μας και το υπόλοιπο 50% , εμείς!
Τελικά, όμως,αν το σκεφτεί κανείς λογικά και πρακτικά, ,μένει ένα τεράστιο ποσοστό και μεγάλα περιθώρια διαμόρφωσης προσωπικότητας,-ατομικότητας που μπορεί να απέχει παρασάγγες από εκείνες των προγόνων μας. Απλό παράδειγμα. Δεν είναι απαραίτητο να σε εξοντώσει και σένα ο καρκίνος, όπως συνέβη με τον πατέρα σου που κάπνιζε 50 χρόνια “φουγάρο” και κατέβαζε “κοψίδια”, σε αντίθεση με σένα ,που πέταξες το τσιγάρο εδώ και χρόνια και η διατροφή σου είναι η πρέπουσα ,λογική και του “Μέτρον άριστον” . Καθαρές αλήθειες.
Η ανατροφή στην οικογένεια ή στους χώρους που υποκαθιστούν το “σπίτι, είναι ο βασικότερος παράγοντας συμπλήρωσης του 50% , που λέγαμε. Αν είσαι τυχερός και βρεθείς στο ” πρέπον” περιβάλλον… τράβηξες κερδοφόρο λαχνό. Κι αυτό, σε συνδυασμό με τον υπόλοιπο περίγυρο, τον “πολιτισμό”,το μέρος,τη χώρα που μεγαλώνεις. Αλλά και την ιδιωτική, την οικονομική κατάσταση της “οικογένειας”.
Να σε ρίξει η μοίρα σε μια τριτοκοσμική χώρα ή σε ένα φονταμενταλιστικό Ισλαμικό ή Χριστιανικό περιβάλλον, δεν έχεις και πολλά περιθώρια να απαλλαγείς από τη “μαντήλα” ή να να μη βρίσκεσαι στον ψυχαναγκασμό να βλέπεις τον… πνευματικό-εξομολόγο σου, για να… έρθεις στα ίσια σου. Χωρίς υπεκφυγές, συμπεριλαμβάνεσαι στις άτυχες περιπτώσει. Στις τραγικές.
Το “σχολείο”, η εκπαίδευση,η παιδεία,η μόρφωση συμπληρώνουν κι αυτά καθοριστικά ό,τι μένει “τάμπουλα ράζα” της προσωπικότητας. Καταλυτική επιρροή, όμως, δε θα λέγαμε πως έχει η εκπαίδευση, η εξειδίκευση. Σε αντίθεση με τη μόρφωση , την παιδεία, που δεν αποκτάται μόνο στα εκπαιδευτικά ιδρύματα, αλλά είναι κατάκτηση και ατομικής ευθύνης , (δια)μόρφωσης, δόμησης σωστής προσωπικότητας. Μπορεί, ας πούμε, να είσαι ένας καλός και επιδέξιος χειρουργός,αλλά την ίδια ώρα και ένα μεγάλο καθίκι, τραμπουκάκος και καιροσκόπος. Η επιδεξιότητα στο άνοιγμα της κοιλιάς, δε σε κατέστησε και ως άνθρωπο , το ίδιο επιδέξιο .
Βέβαια, στο ερώτημα και ποιος είναι ο ηθικός εκείνος κώδικας, οι κανόνες που ορίζουν τη σωστή ή όχι δόμηση της προσωπικότητας, εμείς εδώ, έχουμε απαντήσει πολλές φορές. Οι χριστιανικές κοινωνίες έχουν το “Ευαγγέλιο”,οι Ισλαμιστές το Κοράνιο,οι άλλες θρησκευτικές κοινωνίες και ας είναι και άθρησκες ,τα ιερά τους βιβλία. Το” σώμα” των νόμων έχει δομηθεί πάνω σε αυτή την αντίληψη ηθικής. Τη θρησκευτική.
Για παράδειγμα. Τί είναι ηθικό και τί ανήθικο στη σεξουαλική μας ζωή, το καθορίζει ο νόμος,που στηρίζεται στα… φληναφήματα του Απόστολου Παύλου. Είσαι σύζυγος και έχεις εξωσυζυγική σχέση; Αποκαλύφτηκε; Σε πάει στα δικαστήρια;΄Εχασες την επιμέλεια του παιδιού σου και για τα υπόλοιπα 18 χρόνια, θα εργάζεσαι σκληρά, για να αναπαύεται ο/η σύζυγος με τα δικά σου λεφτά,που υποτίθεται τα καταβάλλεις για την ανατροφή του παιδιού, το οποίο θα μεγαλώνει, μεν, στις κατάλληλες συνθήκες διαβίωσης, αλλά εσύ θα το συναντάς κάθε…δεύτερο Σαββατοκύριακο και για λίγες ώρες! Η τιμωρία σου, γιατί δε διέθεσες σε αποκλειστικότητα τα γεννητικά σου όργανα,σύμφωνα με την προς Κορινθίους Α΄ επιστολή ,που υιοθέτησε και το Οικογενειακό μας Δίκαιο!
Ηθικό είναι ό,τι είναι φυσικό. Και ο χαρακτήρας σου οφείλει να έχει τα συμπληρωματικά δομικά υλικά του από τους νόμους της Φύσης. Ο Νους, μοναδικό δώρο της Φύσης στον άνθρωπο, είναι ο ρυθμιστής της ηθικής μας ζωής.΄Η ίδια η συνείδηση. Πέρα από λογική .Η “χρυσή αρχή”, ο “υπέρτατος κανόνας”, για να μορφώνεις την ηθική και τη συμπεριφορά σου είναι απλή, όπως κάθε τι στη Φύση: ” Κάνω ή δεν κάνω στον άλλο, ό,τι θέλω ή δε θέλω να μου κάνει”. Απλή,κατανοητή καθαρή ΦΥΣΙΚΗ αλήθεια.
Από εδώ και μετά, αν μέσα σε μια κοινωνία που ζεις και είναι εντελώς αφύσικη ,επομένως και εντελώς ανήθικη, έχεις ως πυλώνα του ηθικού σου κόσμου τις φυσικές επιλογές, είναι αλήθεια πως θα δυσκολευτείς. Θα είναι φορές που η ζωή σου θα …γίνει ποδήλατο,ανάμεσα σε αυτούς τους “Μαμελούκους”, τους αφύσικους Κρετίνους.
Εξαρτάται η επιβίωσή σου από τις αντοχές σου. Από τις προτεραιότητες που έθεσες, από τις επιλογές αγώνων,αλλά και από τα πρόσωπα που διάλεξες και σε επέλεξαν να είσαστε μαζί. Γιατί…κακά τα ψέματα . “Κοινωνικόν ον ο άνθρωπος και συζήν πεφυκώς” κατ΄Αριστοτέλη.
Συμπέρασμα: Η ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΣΥΝ-ΥΠΑΡΞΗ-ΟΙΚΗΣΗ, ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΜΕΓΑ ΣΤΟΙΧΗΜΑ ΓΙΑ ΕΠΙΒΙΩΣΗ ΤΟΥ ΝΟΥΝΕΧΗ.
Το κερδίζεις ή το χάνεις. Πάλι στο χέρι σου κι αυτό.