Iefimerida.gr
Η Κική Δημουλά, έφυγε από τη ζωή σε ηλικία 89 ετών, σήμερα το απόγευμα, ύστερα από σύντομη νοσηλεία στο Υγεία.
Μισή ντροπή δική μου, μισή του θανάτου» -Η ήρεμη τρυφερή ζωή και η τρικυμιώδης σαρωτική ποίηση της Κικής Δημουλά
Πάνω της είχε επενδύσει η χώρα την προσδοκία –και λαχτάρα- για ένα ακόμα Νόμπελ Ποίησης. Η Κική Δημουλά, η γυναίκα που επί δεκαετίες έγραφε ποίηση, όσο ζούσε παράλληλα ως εργαζόμενη τράπεζας, μητέρα, στη συνέχεια συνταξιούχος και γιαγιά, καθόρισε το τοπίο της ποίησης στην Ελλάδα. Ο θάνατός της χαρακτηρίζεται εθνική απώλεια
Κυρ. Μητσοτάκης Δημουλά: «Η Ελλάδα έχασε μια από τις σημαντικότερες ποιητικές φωνές τη»
Κ. Καραμανλής για Δημουλά: «Με θλίψη αποχαιρετώ την καταξιωμένη και πολυβραβευμένη ποιήτρια»
Εθνικό Θέατρο: Ο Δημήτρης Λιγνάδης για το θάνατο της Κικής Δημουλά -Μια συγκινητική στιγμή στην υπόκλιση
Λίνα Μενδώνη για Δημουλά: Θα μας λείψει πολύ η Κική, μας χάρισε ηρεμία ψυχής
****
Πρωτοσέλιδες 2 ημέρες τώρα οι αναφορές και τα αφιερώματα τη Δεξιάς Παραπληροφόρησης στην εκλιπούσα. Μόνο στην iefimerida.gr μέτρησα 20!
Κι ακόμα, όπως είδατε, μίλησαν γι΄αυτή με θερμά λόγια ο Μητσοτάκης, Ο Κ. Καραμανλής, η Μενδώνη , ο Λιγνιάδης και άλλοι δεξιοί και ακροδεξιοί εραστές της ποίησης Δημουλά, οι περισσότεροι πρόσφατα ανακαλύψαντες την ποιήτρια.
Επί τέλους! Μετά τους άλλους …μεγάλους καλλιτέχνες και διανοούμενους, Δ. Σαββόπουλο και Αρκά, που έχουν “αυτοπολιτογραφηθεί” Δεξιοί, εδώ και πολύ καιρό και σεμνύνονται πλέον πως ανήκουν στο πάνθεον της επάρατης παράταξης ,ήρθε και η σειρά της θανούσας ποιήτριας να…καταχωριστεί και το δικό της όνομα εκεί και μάλιστα με καλές εξετάσεις και επιδόσεις στην μακροημερεύσασα ζωή της .
Μετά απ΄αυτά, τί να πούμε εμείς εδώ ; Δεν έχουμε θέση ούτε επιθυμούμε να της κάνουμε επικήδειο.Τιμάμε διανοούμενους και καλλιτέχνες των οποίων “Τέχνη” είναι η ίδια τους η ζωή. Η στάση τους απέναντι στις μεγάλες, διαχρονικές και απαράγραπτες αξίες .Οι κοινωνικοί τους αγώνες και συμμετοχή τους σε κάθε μορφή υγιούς ακτιβισμού. Η Δημουλά ήταν απούσα απ΄όλα αυτά.
18 χρόνων εκείνη , όταν η Ελλάδα σχεδόν πρώτη φορά στην νεότερη ιστορία της ζούσε μια ηρωική κοινωνική επανάσταση στην οποία ουδείς διανοούμενος, καλλιεργημένος, “ψαγμένος”, άδολος και συνειδητοποιημένος επαναστάτης στάθηκε αμέτοχος με τον ένα ή τον άλλο τρόπο. Και δεν ήταν λίγοι οι Αντάρτες στην ηλικία της απούσης από εκείνο το μεγαλειώδες επαναστατικό κίνημα. ΕΗ Δημουλά την ίδια εποχή, διάλεγε να διοριστεί υπάλληλος της Τράπεζας Ελλάδας*.
Αργότερα,μεγάλη πια γυναίκα στη Χούντα,όχι μόνο δεν έχει να παρουσιάσει καμιά αντιστασιακή περγαμηνή,αλλά το 1972 βραβεύεται κιόλας με ο Κρατικό βραβείο Ποίησης! ΄Υβρις!
Για να έρθουμε στα πρόσφατα ,ως αυτήκοες και αυτόπτες μάρτυρες. Ούτε ένα λόγο καταδίκης και οργής δεν ακούσαμε από τη ίδια για τα προσφυγάκια που πνίγονταν αβοήθητα στα δικά μας νερά. Αλλά, έστω κι αν ισχυριζόταν πως αυτά ήταν ξένα και αλλοεθνή (και πώς να πεις ένα παιδί “ξένο”!) ,είχαμε και “δικά” μας παιδιά νεκρά από χέρι Δεξιών φονιάδων. Για παράδειγμα, δεν ακούσαμε ποτέ την ποιήτρια να βγει δημόσια να πενθήσει για το μικρό Αλέξη Γρηγορόπουλο. Κι ακόμα .Ούτε μα κουβέντα συμπαράστασης στους γονείς τους Παύλου Φύσσα. Απούσα ολοκληρωτικά από όλα τα σκληρά δρώμενα της χώρας, που τη σημάδεψαν τα τελευταία χρόνια.
Και όχι μόνο. Κατάπτυστη και εντελώς ρατσιστική ήταν η συμπεριφορά της πριν λίγα χρόνια,όταν σχολίασε την παρουσία ξένων και μεταναστών στη χώρα. Γράφαμε γι΄ατό το ζήτημα παλιότερα.
7-5-2013
“Kική Δημουλά: ”Δεν αντέχω τους μετανάστες στην Κυψέλη, πιάνουν όλα τα παγκάκια!”
Η Άννα Δαμιανίδη αναφέρεται σήμερα στη στήλη της «Τρίτη Ματιά» στο ρατσιστικό -σύμφωνα με τα όσα περιγράφει- ξέσπασμα της ποιήτριας Κικής Δημουλά κατά τη διάρκεια εκδήλωσης των Atenistas στην Κυψέλη.
Συγκεκριμένα γράφει: «Στο τέλος της περιήγησης στην αυλή του σχολείου περιμέναμε ν’ ακούσουμε κάτι ωραίο και αξέχαστο από τα χείλη πνευματικών ανθρώπων. Και τι είπε η ποιήτρια; Ότι δεν αντέχει τους μετανάστες στην Κυψέλη, τόσοι πολλοί που είναι, πιάνουν και τα παγκάκια, δεν βρίσκεις να καθίσεις στην πλατεία, άσε που κλέβουν και φοβάται να βγει από το σπίτι της, α-πα-πα! χάλια.
Εντάξει δεν χρειαζόταν να είσαι διακεκριμένη ποιήτρια για να πεις τέτοια. Τα λένε κάθε μέρα γριές στο τρόλεϊ για να πιάσουν κουβέντα. Κι ούτε καν όλες, κάμποσες έχουν καταλάβει ότι δεν μπορείς να γενικεύεις έτσι και συγκρατούνται».
Σιγά, σιγά σηκωθήκαμε να φύγουμε, το έργο το είχαμε ξαναδεί. Περιμέναμε από μια διακεκριμένη ποιήτρια κάτι πιο βαθύ, πιο ανθρωπιστικό; Κάτι φωτεινό που θα βοηθούσε τη συνύπαρξη με τους μετανάστες, που θα μαλάκωνε τους ανθρώπους; Λάθος μας!
Η ποιήτρια επιβεβαίωσε ότι στην Ελλάδα η μπαναλιτέ του ξενοφοβικού λόγου δεν γνωρίζει σύνορα, ταξικά και άλλα. Με άνεση μπορείς να γενικεύεις, να βγάζεις το ρατσισμό σου χωρίς άγχος, ακόμα και δημόσια, ακόμα και σε πρωτοποριακές συναντήσεις γνωριμίας μς το χώρο και τους γείτονες.
Αλίμονο, τι είναι η πολιτική ορθότης για μια ποιήτρια που έφτασε στην κορυφή; Ξενέρωτες αμερικανιές».
“…μια ποιήτρια που έφτασε στην κορυφή…”
Μα, τί λέει η ΄Αννα Δαμιανίδη; Πότε ,γιατί και σε ποια κορυφή έφτασε η Δημουλά; Επειδή, ως μια από τις αθλιότερες εκπροσώπους της διαπλεκόμενης (και κομματικά) στην Ελλάδα “τέχνης”, τη φόρτωσαν με βραβεία και της έβαλαν στα σχολικά αναγνωστικά ποίηματά της, ξαφνικά έγινε μεγάλη; ΄Ελεος! ΄Ετσι ήταν πάντα. Αλλιώς, γιατί να μην είναι μεγάλοι ποιητές και όλος εκείνος ο συρφετός των “λογοτεχνών” που ανθολογούσαν οι “Ζωικοί” του ΥΠΕΠΘ και στα δικά μας αναγνωστικά των μαθητικών μας χρόνων;
Τέλος, ας μην ξεχνάμε πως η Κική Δημουλά υπήρξε και…Ακαδημαϊκός. Στο…”Κουκουβαγείο”, όπως εύστοχα χαρακτήριζε την Ακαδημία Αθηνών ο Χαλκιδαίος πεζογράφος, ποιητής και διανοούμενος Γιάννης Σκαρίμπας.
Αλλά ,για δείτε με την ευκαιρία και μια άλλη, πέρα από την ανύπαρκτη “πνευματική” προσφορά της Ακαδημίας, διάσταση του να είσαι Ακαδημαϊκός:
Με αφορμή του θάνατο του Δημήτρη Μυταρά,παραθετουμε στη συνέχεια ένα σχετικό με τη θητεία του κείμενό μας στην Ακαδημία Αθηνών. (24/2/2013
” Η Ακαδημία Αθηνών διέγραψε τον Μυταρά – «Με τσάκισε ηθικά» λέει ο ίδιος
η δική του εξήγηση για την ασθένεια που τον ανάγκασε να απουσιάζει από την Ολομέλεια της Ακαδημίας Αθηνών, που είχε ως αποτέλεσμα τη διαγραφή του από τα ενεργά μέλη, έδωσε ο ζωγράφος Δημήτρης Μυταράς.
Οπως σημείωσε ο διάσημος καλλιτέχνης, μιλώντας στο Αθηναϊκό Πρακτορείο, η απόφαση της Συγκλήτου του κοινοποιήθηκε στις 18/5/2010, δύο χρόνια αφότου είχε εκλεγεί. Σύμφωνα με όσα υποστήριξε, «είχε προηγηθεί επιστολή μου με την οποία γνωστοποιούσα την ασθένειά μου -οπτική νευροπάθεια- που με ανάγκαζε να μπαινοβγαίνω στα νοσοκομεία. Ακολούθησαν κι άλλες επιστολές με τις ιατρικές γνωματεύσεις της πάθησής μου από τη Σουηδία».
«Ελειψα περισσότερο από έναν χρόνο, δεν μπορούσα για λόγους υγείας να παραστώ στην Ολομέλεια και σύμφωνα με το καταστατικό της Ακαδημίας Αθηνών, η απουσία πάνω από έναν χρόνο άνευ αδείας, θεωρείται παραίτηση» είπε εκφράζοντας την πικρία του ο Δημήτρης Μυταράς.”
“Με τσάκισε ηθικά η διαγραφή μου”, λέει ο ζωγράφος. Σώπα! Μεγάλη απώλεια να λείπεις από το….κουκουβαγείο που έλεγε και ο τζαναμπέτης (σκελετόβραχος των ελληνικών γραμμάτων) μπάρμπα Γιάννης Σκαρίμπας.
Τί τραγικός είναι αυτός ο ξεπεσμός των καλλιτεχνών. Για πότε ενσωματώνονται στον κρατικό οργανισμό και καταντάνε συστημικοί, δε λέγεται. Τί θέλει ένας Μυταράς στο αποδεδειγμένα αναξιοπρεπές για χίλιους λόγους …ανώτατο πνευματικό ίδρυμα της χώρας;
΄Η όλα γίνονται (πιθανότατα) για τον παρά; Οι…αθάνατοι παίρνουν παχυλότατο μισθό, όπως μάλλον …δε γνωρίζαμε. Για ρίξτε μια ματιά στο παρακάτω κείμενο:
” Που πηγαίνουν τα λεφτά: Ακαδημία Αθηνών
May 19th, 2010 Leave a comment Go to comments
Είναι θετικό που αρχίσαμε επιτέλους ως χώρα να εξετάζουμε με προσοχή τις κρατικές δαπάνες. Υπό τις παρούσες συνθήκες το να ζητάμε απλώς αύξηση της χρηματοδότησης είναι ελάχιστα εποικοδομητικό. Eποικοδομητικό είναι να εντοπίζουμε δαπάνες υπερβολικές ή αναποτελεσματικές και να τις εξορθολογίζουμε.
Τις προάλλες ο Λουκάς Βλάχος έγραψε:
«Να σας θυμίσω ότι οι «αθάνατοι» παίρνουν 8000 EURO μισθό και δεκάδες benefits, μην νομίσετε ότι είναι απλά τίτλος ΤΙΜΗΣ»
Προσπάθησα να το επιβεβαιώσω ψάχνοντας και ρωτώντας. Στο διαδίκτυο δεν βρήκα τίποτα. Από μέλος της ΑΑ όμως πληροφορήθηκα ότι ο μισθός τους είναι γύρω στα 2220 ευρώ (υποθέτω καθαρά). Η απόσταση από το παραπάνω νούμερο ενδεχομένως καλύπτεται από α) τη σύνταξη που οι περισσότεροι εισπράττουν (π.χ. η σύνταξη ενός πρωτοβάθμιου καθηγητή είναι γύρω στα 2500. Η κα Μπενάκη ως τέως βουλευτής προφανώς παίρνει πολύ περισσότερα). β) αποζημιώσεις, π.χ. για ταξιδιωτικά έξοδα.
Πέρα από τους μισθούς και τις αποζημιώσεις των 43 μελών, στο πλαίσιο της ΑΑ λειτουργούν 14 ερευνητικά κέντρα και 5 εποπτευόμενα ιδρύματα. Όλα αυτά προφανώς απασχολούν ερευνητές και διοικητικούς υπαλλήλους. Τα ερευνητικά κέντρα που υπάγονται στην ΓΓΕΤ αξιολογούνται τακτικά. Από όσο γνωρίζω αυτά της ΑΑ δεν έχουν αξιολογηθεί ποτέ. Προσπάθησα να βρω το συνολικό ποσό που κοστίζει στον κρατικό προϋπολογισμό η Ακαδημία Αθηνών και δεν μπόρεσα. Σε παλαιότερη συνέντευξη αναφέρεται το ποσό των 1.9 εκ. αλλά δεν ξέρω τι ακριβώς αυτό περιλαμβάνει. Μόλις μάθαμε για έκτακτη επιχορήγηση 1.8 εκ. από το ΥΠΕΠΘ για εξόφληση δανείου.
Το τι κοστίζει λοιπόν η ΑΑ είναι ένα ερώτημα. Το άλλο ερώτημα είναι τι παράγει. Αν ψάξουμε π.χ. τις δημοσιεύσεις του προέδρου της κ. Λιγομενίδη (στον οποίο έγραψα αλλά δεν έλαβα απάντηση) θα δούμε μια το 2009, μια το 2006, και μετά πάμε στο 1995. Γιατί λοιπόν πληρώνει μισθό στον κ. Λιγομενίδη ο Έλληνας φορολογούμενος, για τις παλιές του δόξες; (αν υπάρχουν κι αυτές, δεν ξέρω. Στο WoS βρίσκω μόλις 42 αναφορές)
Τι πρέπει να απαιτήσουμε:
α) δημοσιοποίηση του λεπτομερούς προϋπολογισμού της ΑΑ
β) αξιολόγηση της δομής, του κανονισμού λειτουργίας, και των προσώπων της ΑΑ από ανεξάρτητους κριτές. Άλλες ήταν οι συνθήκες το 1929 που ιδρύθηκε η ΑΑ και άλλες είναι σήμερα.”
Να παραθέσουμε τώρα και τα άλλα “γαλόνια” που εισέπραξε όλα αυτά τα χρόνια η Κική Δημουλά:
Ηδη το 1972 τιμήθηκε με το Β’ Κρατικό Βραβείο Ποίησης για τη συλλογή «Το λίγο του κόσμου», το 1989 με το Α’ Κρατικό Βραβείο Ποίησης για τη συλλογή «Χαίρε ποτέ» και το 1995 με το Βραβείο Ουράνη της Ακαδημίας Αθηνών για τη συλλογή «Η εφηβεία της λήθης». Η Association Capitale Européenne des Littératures τη βράβευσε, τον Μάρτιο του 2010, με το Ευρωπαϊκό Βραβείο Λογοτεχνίας στο πλαίσιο της πέμπτης Ευρωπαϊκής Συνάντησης Λογοτεχνίας. Το 2010 επίσης, πήρε το Μεγάλο Λογοτεχνικό Βραβείο για το συνολικό έργο της και το 2014 τον Μεγαλόσταυρο του Τάγματος του Φοίνικος. Ποιήματά της έχουν μεταφραστεί στα αγγλικά, τα γαλλικά, τα ισπανικά, τα ιταλικά, τα πολωνικά, τα βουλγαρικά, τα γερμανικά και τα σουηδικά. Το κοινό μυστικό, ο διαρκής πόθος από το μεγάλο της κοινό αλλά και από προσωπικότητες της διανόησης και της πολιτικής ήταν να πάρει το βραβείο Νόμπελ. Ακόμα και αυτό όμως όταν το άκουγε ένιωθε ενόχληση, δεν ήθελε να διακινείται αυτή η φημολογία, να δημιουργούνται προσδοκίες ή φορτίσεις γύρω από το έργο της.
- ΟΜΙΛΙΑ ΤΗΣ ΣΕ ΕΚΔΗΛΩΣΗ ΤΗΣ ΤΡΑΠΕΖΑΣ
Οταν η Κική Δημουλά ήταν υπάλληλος της Τράπεζας της Ελλάδος -Γιατί είπε «Η ευγνωμοσύνη είναι ένα σεβαστό Κεφάλαιο»
΄Ηταν σχεδόν δεκαοκτώ ετών η Κική Δημουλά όταν άρχισε να εργάζεται στην Τράπεζα της Ελλάδας, ενώ ταυτόχρονα έγραφε ακατάπαυστα ποίηση.
Η Τράπεζα το 2013 την τίμησε με ειδική εκδήλωση, στην οποία η ποιήτρια έδωσε μια ιδιαίτερη ομιλία και διάβασε ένα αδημοσίευτο ποίημά της.
Μπήκε χωρίς μέσον, όπως τόνισε. Η πρώτη της θέση ήταν στην καταμέτρηση εφθαρμένων χαρτονομισμάτων – η πρώτη επαφή της με τη φθορά, όπως είπε στην ομιλία που έδωσε το 2013 σε μια τιμητική εκδήλωση που οργάνωσε η Τράπεζα της Ελλάδος παρουσία του τότε Προέδρου της Δημοκρατίας. Μόνο δύο ή τρεις φορές δεν πήγε εγκαίρως στο γραφείο της – και αναρωτιόταν αν αυτό οφειλόταν στην ευσυνειδησία ή στην υποταγή…
Ακολούθησε η απασχόλησή της στο περιοδικό «Ο Κύκλος» της Τράπεζας υπό τον σπουδαίο Νάσο Δετζώρτζη. Αυτός, μία στις τρεις φορές μου πέταγε βίαια αυτά που είχε γράψει, λέγοντάς μου: «Αυτά δεν είναι δικά σας. Ξαναγράψτε». Ακολουθεί όλη η ομιλία της ποιήτριας, που μας μυεί σε μια αχαρτογράφητη όψη της ζωής της.
Η ευφρόσυνη έννοια των αναδρομικών
Θα αποφύγω να ξεκινήσω με το στερεότυπο «είμαι βαθειά συγκινημένη», αν και είμαι υπέρμετρα. Και να το κρύψω, θα το προδώσει η έκπληκτη αμηχανία που μου προκαλεί η λαμπρή τιμή που μου αφιερώνετε απόψε, κύριε Διοικητά, με ενισχυμένη τη λάμψη της από την παρουσία επιφανών προσώπων αλλά και των αφανώς λαμπερών προσώπων που αγαπώ. Ειδικότατα η παρουσία του Προέδρου της Δημοκρατίας τιμά και εμψυχώνει ιδεολογικά την ποίηση γιατί, κι αυτή, δημοκρατικά αγκαλιάζει την πάσχουσα από καταβολής της ανθρωπότητα.
Καλούμαι απόψε, κύριε Διοικητά, σε μια εποχή όπου η ευφρόσυνη έννοια των αναδρομικών έχει εκλείψει, να παραβώ αυτή την έλλειψη και να εισπράξω αναδρομικά την πολύ ακριβή διάκριση που μου προσφέρετε, σε μια στιγμή μάλιστα που η λιτότητα είναι επιβεβλημένη. Μια διάκριση δε που δεν τη δικαιούμαι εγώ, αλλά η διάχυτη έννοια της ποίησης γενικά, για όσο εκείνη πράγματι θεραπεύει ή έστω καταπραΰνει. Εγώ, σχεδόν τυχαία ανέλαβα να συσκευάζω το όποιο νόημα αποστέλλει η ποίηση, τυλιγμένο μέσα σε λέξεις ανθεκτικές που να μη σκίζονται και να χάνεται η θεραπευτική πρόθεση του νοήματος κατά τη διανομή του στους παραλήπτες. Τιμάτε λοιπόν απόψε, κύριε Διοικητά, έναν από τους αμέτρητους διανομείς της ποίησης που είμαι, με ανεξακρίβωτη την αποτελεσματικότητά του.
Στις πολλές ευχαριστίες που οφείλω στους εκλεκτούς παρόντες, επίσης στους έγκριτους και πολύ αγαπητούς μου ομιλητές, οι οποίοι έχουν επωμισθεί κι άλλες φορές το βάρος να υποστηρίζουν τις προσπάθειες της ποίησής μου. Ευχαριστώ θερμότατα και τους διακεκριμένους ηθοποιούς που κι αυτοί επιβαρύνονται να μεταδώσουν το δυναμισμό τους στα ποιήματά μου, καθώς και τους προικισμένους σκηνοθέτες αυτής της βραδιάς που με τις φροντίδες τους μετέτρεψαν την αυστηρή ατμόσφαιρα του χώρου σε αισθαντική επικοινωνία. Όλοι οι συντελεστές της συγκίνησής μου ελπίζω να δεχτούν να τους καταβάλω τις ευχαριστίες μου με δόσεις. Ξέρουν γιατί.
Επανέρχομαι σε σας, κύριε Διοικητά, νοιώθοντας ότι ίσως βρείτε ανεπαρκείς τις ευχαριστίες που σιωπηρά και συνεχώς σας καταβάλλω. Αλλά υπολογίστε ότι αυτές δεν έχουν κρατήσεις και ότι, όσο ζω, θα ανατοκίζονται, έστω κι αν δεν θα μπορέσουν να αποτελέσουν Κεφάλαιο για σας. Ωστόσο, η ευγνωμοσύνη είναι ένα σεβαστό Κεφάλαιο.
Παραμένω συναισθηματικά, αμισθί, στην Τράπεζα
Θα σας ομολογήσω ότι ανησυχώ μήπως αυτή η τιμή που μας προσφέρετε, καθώς αποτελεί μεγάλο έσοδο, προστεθεί στην υψηλή κλίμακα του συνταξιούχου που είμαι και την καταστήσει υψηλότερη. Και με τη φορολογία… μεριμνήστε γιατί θα καταφύγω στη φοροδιαφυγή. Έχω κι άλλη ανησυχία: όπως γνωρίζετε, κύριε Διοικητά, αν και συνταξιούχος, παραμένω συναισθηματικά στην Τράπεζα, αμισθί βεβαίως. Μήπως αυτό θεωρηθεί παρανομία, ελλείψει θεσμικού πλαισίου; Θέλει άραγε θεσμικό πλαίσιο η ανιδιοτελής αφοσίωση; Ελπίζω όχι.
Ωστόσο, σ’ αυτή τη νόμιμη παρανομία έχει συντελέσει βάσιμα η εργασιομανής μνήμη μου που δεν σταμάτησε ποτέ να ανανεώνει τη σύμβαση των αναμνήσεών μου με την επί 25 χρόνια ζωή μου στην Τράπεζα. Δραστικότερα όμως και από τη μνήμη, καθιστούν ενεργό τη σχέση μου με το ίδρυμα τα παιδιά μου, ο Δημήτρης Δημουλάς και η Έλση Δημουλά που είχαν την τύχη να εργάζονται κάτω απ’ αυτή τη στέγη. Μια στέγη που, ως τώρα, παρά τις υγρασίες που εμφανίζονται στα τοιχώματα, παραμένει ακόμα καθησυχαστικά στεγανή. Όσο κι αν κινδυνεύω να γίνω κάπως μελό, επιτρέψτε μου να ευχαριστήσω τα παιδιά μου που, εξοπλισμένα με προσόντα και με διδακτορικό ευσυνειδησίας, είμαι απολύτως βέβαιη ότι δεν απογοήτευσαν τα καθήκοντά τους.
Ο διορισμός που απέκλεισε την αμεριμνησία
Θα σας απαλλάξω από την πλήξη που θα προκαλούσε η περιγραφή της πορείας μου εν τη Τραπέζη περιορίζοντάς την σε ό,τι αποτέλεσε βίωμα ξεχωριστό για μένα. Ο διορισμός μου το 1949 στην Τράπεζα, ήτοι 18 ετών, απέκλεισε αμεριμνησία, σπουδές και όσα άλλα ονειρεύεται ο νέος άνθρωπος. Αλλά ήταν ο διορισμός μου εδώ όνειρο του εγγράμματου και σπουδασμένου, ως επί το πλείστον, περιβάλλοντός μου, ίσως και για να συνεχίσω την τραπεζική παράδοση των αδελφών της μητέρας μου και του πατέρα μου αργότερα.
Λογικό λοιπόν είναι να ενοχοποιηθεί για το διορισμό μου το μέσον. Αθώο στην περίπτωσή μου το μέσον. Απλώς έτυχε να αποχωρεί από την Τράπεζα ο πατέρας μου ως συνταξιούχος και δόθηκε τότε το προνόμιο στους αποχωρούντες να μπορούν να προσληφθούν τα παιδιά τους στην Τράπεζα της Ελλάδος, κατόπιν βέβαια διαγωνισμού. Διαγωνίστηκα. Ας φανεί απίστευτο, αλλά κατά επιτυχή σύμπτωση και τα παιδιά μου εντίμως διαγωνίστηκαν και προσλήφθηκαν.
Αυτά. Και…τα του Καίσαρος τω Καίσαρι από τη Ιστορία. Η Λογοτεχνία, ας κάνει το δικό της έργο και ας διατυπώσει τις δικές της κρίσεις. Δε μας αφορούν.
2. Φυτοφάρμακα σε δηλητηριασμένα δολώματα
efsyn
Βαρύ πλήγμα για τη μεγαλύτερη αποικία προστατευόμενων γυπών της ηπειρωτικής χώρας χαρακτηρίζουν η ΕΟΕ και ο Φορέας Διαχείρισης Λιμνοθάλασσας Μεσολογγίου-Ακαρνανικών Ορέων το τραγικό γεγονός ότι «έντεκα όρνια, προστατευόμενο και κρισίμως απειλούμενο είδος γύπα, εντοπίστηκαν δηλητηριασμένα στην ευρύτερη περιοχή του φαραγγιού της Κλεισούρας, στο Εθνικό Πάρκο Λιμνοθαλασσών Μεσολογγίου – Αιτωλικού. Πρόκειται για το σοβαρότερο περιστατικό δηλητηρίασης που έχει καταγραφεί στη χώρα, μετά από αυτό στα Στενά του Νέστου το 2012, και το μεγαλύτερο επιβεβαιωμένο όσον αφορά τα Ορνια.
Αλλα δύο όρνια περισυλλέχθηκαν από στελέχη του Φορέα Διαχείρισης και Θηροφύλακα του Κυνηγετικού Συλλόγου Μεσολογγίου και στάλθηκαν στον Σύλλογο Προστασίας & Περίθαλψης Αγριας Ζωής ΑΝΙΜΑ, όπου και αναρρώνουν.
Στην περιοχή μετέβη η Ομάδα Ανίχνευσης της ΕΟΕ, με ειδικά εκπαιδευμένο σκύλο, οπότε εντοπίστηκαν τρεις νεκρές προβατίνες, που θα σταλούν για τοξικολογική εξέταση ώστε να διαπιστωθεί αν αποτελούν το δηλητηριασμένο δόλωμα.
Η παράνομη χρήση δηλητηριασμένων δολωμάτων, παρ’ όλο που απαγορεύτηκε οριστικά το 1993, εξακολουθεί να αποτελεί μια διαδεδομένη και εξαιρετικά επιζήμια πρακτική που βλάπτει τη ζωή της υπαίθρου. Σε λιγότερο από τρεις δεκαετίες οι πληθυσμοί των γυπών, κυρίως στην ηπειρωτική Ελλάδα, κατέρρευσαν εξαιτίας της παράνομης χρήσης δηλητηριασμένων δολωμάτων, ενώ παράλληλα σημειώθηκαν και τοπικές εξαφανίσεις των ειδών αυτών».
Με τι δηλητήρια εγκληματούν;
Από τη μελέτη «Η κατάσταση της παράνομης χρήσης δηλητηριασμένων δολωμάτων στην Ελλάδα» της Ομάδας Εργασίας Ενάντια στα Δηλητήρια, που εκπονήθηκε στο πλαίσιο του προγράμματος LIFE + της Ευρωπαϊκής Ενωσης και με τη συγχρηματοδότηση του Ιδρύματος Α.Γ. Λεβέντη για την εξασφάλιση της επιβίωσης του Ασπροπάρη (Ne¬ophron percnopterus), παραθέτουμε τα παρακάτω απόσπασματα:
«Σύμφωνα με τα αποτελέσματα των τοξικολογικών αναλύσεων των δηλητηριασμένων ζώων ή/και δολωμάτων, τα δηλητήρια που χρησιμοποιούνται περιλαμβάνουν ένα μεγάλο εύρος χημικών ουσιών (συνήθως προϊόντα φυτοπροστασίας, εγκεκριμένα ή μη), όπως τα οργανοφωσφορικά (σ.σ. σε αυτή την κατηγορία είναι και ο χλωροπυριφός), τα οργανοχλωριωμένα και τα καρβαμιδικά εντομοκτόνα.
Πολύ συχνά χρησιμοποιούνται και δολώματα κυανιούχου άλατος τα οποία είναι επενδυμένα με παραφίνη. Τα κυανιούχα άλατα είναι ιδιαίτερα τοξικά και όταν η κάψουλα της παραφίνης διαρραγεί μπορούν να προκαλέσουν ακαριαίο θάνατο μέσω της αναπνοής, της κατάποσης ή όταν έρθουν σε επαφή με το δέρμα. Οι τοξικολογικές αναλύσεις αποκαλύπτουν επίσης την εκτεταμένη δράση στην Ελλάδα ενός κυκλώματος παράνομης εμπορίας μη εγκεκριμένων φυτοφαρμάκων, καθώς οι πιο συχνές δραστικές ουσίες φυτοφαρμάκων στα δηλητηριασμένα δολώματα (με εξαίρεση το εγκεκριμένο Methomyl) είναι τα απαγορευμένα Carbofuran και Endosulfan.
Η ομάδα τοξίνης με τα περισσότερα περιστατικά (11) είναι οι καρβαμιδικοί εστέρες. Πρόκειται για πολύ τοξικά εντομοκτόνα, με το απαγορευμένο από το 2008 Carbofuran να έχει χρησιμοποιηθεί σε επτά περιστατικά δηλητηρίασης και να είναι υπεύθυνο για τη δηλητηρίαση 25 ζώων μεταξύ των οποίων δύο Ασπροπάρηδων, έξι Ορνιων και τεσσάρων Χρυσαετών.
Η δραστική ουσία Methomyl, που ανήκει στην ίδια κατηγορία, έχει εντοπιστεί σε τέσσερα περιστατικά. Το Methomyl σε σκόνη απαγορεύτηκε στην Ελλάδα το 2008 αλλά επανεγκρίθηκε σε υγρή μορφή στις αρχές του 2013, ενώ πλέον κυκλοφορεί στο εμπόριο και σε σκόνη.
Η δεύτερη σε συχνότητα εμφάνισης κατηγορία είναι τα οργανοχλωριωμένα εντομοκτόνα, με το απαγορευμένο Endosulfan να έχει εντοπιστεί συνολικά εντός του 2014 σε τρία περιστατικά, δύο στα Μετέωρα και ένα στον Ιασμο Ροδόπης.
Οι οργανοφωσφορικοί εστέρες Phorate και Chlorpyrifos έχουν χρησιμοποιηθεί σε δύο περιπτώσεις. Συγκεκριμένα το Chlorpyrifos ανιχνεύτηκε στον Ασπροπάρη που βρέθηκε δηλητηριασμένος τον Ιούλιο του 2015 στα Μετέωρα, ενώ το Phorate στο περιστατικό δηλητηρίασης στο πανεπιστημιακό δάσος Περτουλίου. Η δραστική ουσία Clorpyrifos είναι νόμιμη.
Σε δύο περιστατικά έχουν ανιχνευτεί οργανοφωσφορικοί εστέρες χωρίς ωστόσο στα αποτελέσματα των τοξικολογικών αναλύσεων να αναφέρεται η δραστική ουσία».
Περιβάλλον, άνθρωποι, ζώα εργασίας απειλούνται
«Η χρήση των δηλητηριασμένων δολωμάτων αποτελεί μια εξαιρετικά επιβλαβή πρακτική για το περιβάλλον, ενώ συνιστά σοβαρή απειλή και για τη δημόσια υγεία, αφού μπορεί να θέσει σε κίνδυνο τη ζωή των κατοίκων και των επισκεπτών της περιοχής. Ο κίνδυνος γίνεται πολύ σοβαρότερος ιδίως για τα μικρά παιδιά που παίζουν στην ύπαιθρο. Σε μια τέτοια τραγική περίπτωση, και ανάλογα με τις ειδικότερες περιστάσεις, δεν αποκλείεται οι υπαίτιοι να βρεθούν κατηγορούμενοι για ανθρωποκτονία με ενδεχόμενο δόλο.
Τα δηλητηριασμένα δολώματα έχουν διάφορα χαρακτηριστικά που τα καθιστούν ιδιαίτερα επικίνδυνα για το περιβάλλον και τη δημόσια υγεία. Τρία από αυτά είναι η τοξικότητά τους, η ανθεκτικότητά τους και το γεγονός ότι είναι παρασκευασμένα με τέτοιον τρόπο ώστε να περνούν απαρατήρητα.
Ιδιαίτερα επικίνδυνα είναι τα δολώματα παραφίνης με κυανιούχα άλατα, τα οποία μοιάζουν με μικρά κομμάτια κεριού και ως εκ τούτου δεν προκαλούν υποψίες σε όσους δεν γνωρίζουν, αλλά μπορούν να προκαλέσουν ακαριαίο θάνατο όταν διαρραγεί η επένδυση της παραφίνης». Ας μην ξεχνάμε ότι πλέον υπάρχει μεγάλο ρεύμα περιπατητικού τουρισμού που αφορά κυρίως ανθρώπους της πόλης
Εύκολη πρόσβαση, παράνομη διακίνηση
«Δυστυχώς οι δράστες έχουν εύκολη πρόσβαση σε τοξικές ουσίες, καθώς αυτές είναι διαθέσιμες στην αγορά τόσο νόμιμα όσο και παράνομα ως δραστικά συστατικά ενός ευρέως φάσματος εγκεκριμένων φυτοφαρμάκων ή ως παράνομα προϊόντα που είναι διαθέσιμα στη μαύρη αγορά. Η συχνότητα της χρήσης αυτών των φυτοφαρμάκων και η εξάπλωσή τους σε διάφορα μέρη της χώρας αποκαλύπτει την εκτεταμένη παράνομη διακίνηση απαγορευμένων φυτοφαρμάκων σε εθνικό επίπεδο.
Σύμφωνα με στοιχεία του Ευρωπαϊκού Συνδέσμου Φυτοπροστασίας (ECPA), το 10% τουλάχιστον των φυτοφαρμάκων που διακινούνται στην Ε.Ε. είναι παράνομα με την Europol42 να ανεβάζει το ποσοστό αυτό σε 25% σε κάποια κράτη-μέλη. Τα παράνομα φυτοφάρμακα προέρχονται από τρίτες χώρες, κυρίως από την Κίνα και την Ινδία, και κατά κανόνα μέσω Αμβούργου, Αμβέρσας και Ρότερνταμ μεταφέρονται σε κράτη-μέλη, ανάμεσα στα οποία και η Ελλάδα.
Αξίζει να αναφερθεί ότι από το 2012 και έπειτα, οπότε και άρχισε να εφαρμόζεται ο Ν. 4036/201243 σχετικά με τη διάθεση γεωργικών φαρμάκων στην αγορά, το ΥΠΑΑΤ έχει διαχειριστεί πάνω από 160 υποθέσεις και έχει επιβάλει πρόστιμα αρκετών εκατοντάδων χιλιάδων ευρώ για παράνομα σκευάσματα.
Σύμφωνα με τον Ελληνικό Σύνδεσμο Φυτοπροστασίας (ΕΣΥΦ), τα φυτοφάρμακα που εισάγονται παρανόμως από τρίτες χώρες, και συγκεκριμένα από Τουρκία, ΠΓΔΜ και Αλβανία, είναι κυρίως προϊόντα που έχουν αποσυρθεί εδώ και χρόνια τόσο στην Ε.Ε. όσο και στην Ελλάδα».
Η κατασκευάστρια λοιπόν εταιρεία του φυτοφαρμάκου χλωροπυριφός, Corteva, ναι μεν σταματά την παραγωγή και διάθεσή του στην Αμερική και στις ευρωπαϊκές χώρες, όμως επειδή όπως δήλωσε η εκπρόσωπός της «Πιστεύουν στο προϊόν τους», έχει ήδη συμφωνήσει να πουλήσει στην Ινδία τα δικαιώματα για την παραγωγή του χλωροπυριφός, σε μια προσπάθεια να συνεχίσει να είναι ο δυνατός παίκτης της αγοράς αγροχημικών, σύμφωνα πάντα με το δημοσίευμα του πρακτορείου Ρόιτερς.
Τα παράνομα φυτοφάρμακα όμως που φτάνουν και στην Ελλάδα προέρχονται από τρίτες χώρες, κυρίως από την Κίνα και την Ινδία. Οπότε να πώς κλείνει ο κύκλος… εργασιών αυτής της αλυσίδας. Με καταστροφικό πάντα αντίκτυπο στους ανθρώπους και στο περιβάλλον.
Με αυτές τις πληροφορίες κατά νου, αντιλαμβάνεται εύκολα κανείς τον θετικό ρόλο που παίζει η βιολογική γεωργία/κτηνοτροφία και η παραγωγή βιολογικών προϊόντων στην ευζωία καταναλωτών και περιβάλλοντος.
❗️Η Ομάδα Εργασίας Ενάντια στα Δηλητήρια απαρτίζεται από τις Περιβαλλοντικές Οργανώσεις ΑΡΚΤΟΥΡΟΣ, Ελληνική Εταιρία Προστασίας της Φύσης, Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία, Καλλιστώ, WWF Ελλάς, τον Σύλλογο Περίθαλψης Aγριας Ζωής ΑΝΙΜΑ και το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Κρήτης. Σκοπός της Ομάδας Εργασίας είναι η προώθηση προτάσεων και θεσμικών αλλαγών για την αποτελεσματική αντιμετώπιση των θανατώσεων της άγριας πανίδας από δηλητηριασμένα δολώματα, καθώς και η ανάδειξη του προβλήματος σε τοπικό και πανελλαδικό επίπεδο. Τα δεδομένα που έχουν συλλεχθεί αφορούν το χρονικό διάστημα 2012-2015.
Καθοριστική αφορμή για τη σύσταση της Ομάδας Εργασίας που εκπόνησε τη μελέτη για την επιστροφή του ασπροπάρη στάθηκε το απίστευτης αγριότητας περιστατικό μαζικής δηλητηρίασης πτωματοφάγων αρπακτικών πτηνών που καταγράφτηκε τον Φεβρουάριο του 2012 στα Στενά του Νέστου.
Συγκεκριμένα «γύρω από δύο σκοτωμένα με πυροβόλο όπλο άγρια άλογα και εμποτισμένα με Carbofuran βρέθηκαν δηλητηριασμένα δύο Ορνια (Gyps fulvus), τέσσερις Χρυσαετοί (Aquila chrysaetos) και μία Γερακίνα (Buteo buteo).
Ωστόσο, όπως διαπιστώθηκε με το πέρασμα του χρόνου, ολόκληρη η αποικία των Ορνιων (περίπου 30-40 άτομα) κατέρρευσε ως αποτέλεσμα της χρήσης δηλητηριασμένων δολωμάτων. Η εν λόγω αποικία ήταν η μεγαλύτερη από τις εναπομείνασες έξι αποικίες του είδους στην ηπειρωτική Ελλάδα , όπου το Ορνιο κατατάσσεται πλέον στο Κόκκινο Βιβλίο των Απειλούμενων Ζώων της Ελλάδας ως “Κρισίμως Κινδυνεύον”.
Σύμφωνα με όλες τις ενδείξεις και βάσει των διαθέσιμων επιστημονικών στοιχείων και καταμετρήσεων, η αποικία των Στενών του Νέστου δεν έχει επανεποικιστεί έκτοτε ως συνέπεια του προαναφερθέντος περιστατικού δηλητηρίασης. Αξιοσημείωτο είναι επίσης ότι από αυτό το περιστατικό αφανίστηκε και ο αναπαραγωγικός πληθυσμός των Χρυσαετών των Στενών. Το συγκεκριμένο είδος αετού αριθμεί πλέον στην Ελλάδα λιγότερα από 150 ζευγάρια και κατατάσσεται στο Κόκκινο Βιβλίο ως “Κινδυνεύον”.
Το περιβαλλοντικό αυτό έγκλημα εξέθεσε τη χώρα μας διεθνώς και οδήγησε την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να κινήσει επίσημη διαδικασία επί παραβάσει κατά της Ελλάδας. Συγκεκριμένα, λόγω της αδράνειας της ελληνικής πολιτείας να λάβει τα κατάλληλα μέτρα για την καταπολέμηση των δηλητηριασμένων δολωμάτων, η Γενική Διεύθυνση Περιβάλλοντος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής απέστειλε στις ελληνικές αρχές τον Σεπτέμβριο του 2013 προειδοποιητική επιστολή.
Στην επιστολή αυτή η Επιτροπή έκρινε ότι η Ελλάδα παρέβη τις υποχρεώσεις που υπέχει από τα άρθρα 6 (2) και 7 της Οδηγίας 92/43/ΕΟΚ “για τη διατήρηση των φυσικών οικοτόπων καθώς και της άγριας πανίδας και χλωρίδας” και των άρθρων 2 και 5 (α) της Οδηγίας 2009/147/ΕΚ “περί της διατήρησης των άγριων πτηνών”».